Reja. Kirish asosiy qism

Egri chiziqli konturlarni o'lchash. Ayrim detallarda egri chiziqli konturlarmavjud. Detaining egri chiziqli konturlarini o'lchashda konturning nuqtalarini koordinatalari reysmas yordamida (6-shakl, a) yoki yuqori aniqlik bilan o'lchaydigan shtangenreysmas yordamida aniqlanadi (6-shakl b). O'lchashni boshlashdan oldindan detal va reysmas silliq, tekis po'lat gori- zontal plitaustiga qo'yiladi.
Ko'p hollarda egri chiziqli konturning o'lchami ancha oddiy usullar bilan aniqlanadi. 7-shakl, с dako'rsatilgandeq tekis detal, masalan, egri chiziq­li dasta (richag)ni shakli vao'lchamlari kalkaga ko'chirib olinadi. Buning uchun kalka detaining tekis sirtiga qo'yiladi va barmoqlar bilan chetlari bosilib, egri chiziqli kontur bo'ylab chizib chiqiladi. Hosil qilingan nusxa bo'yicha yoylar radiusi, egri chiziq nuqtalarining koordinatalari va shu kabilarning o'lchamlaritopiladi (6-shakl, d).
Agar egri chiziqli kontur aylana yoyi yoki yumaloqlangan burchaklar bo'lsa, ularning o'lchamlari radiusomer (radius o'lchagich) yordamida o'lchanadi. Radius o'lchagich chetlari (burchaklari) har xil radiusli yumalo- qlangan shablon (andoza) plastinkalar komplektidan iborat bo'lib, ular o'haro halqa sharnir bilan birikkan (7-shakl,a). U yoki bu shablon plastinkani yumaloqlangan qismini detaining yumaloqligi o'lchanadiganjoyigaqo'yib, ularning bir-biriga tegib turganda oraliq bor-yo'qligi aniqlanadi. Agar oraliq ular orasida bo'lmasa, ujoyningyumaloqlashradiusi o'lchagichning shu plas- tinkasigako'rsatilgan o'lchash sonigateng bo'ladi (7-shakl,b).