Reja: kirish asosiy qism

Partizanlar

Joylashuvi tez yaxshilanib boradigan korxonalar	1	5	9	13
Joylashuvi yaxshilanib boradigan korxonalar	2	6	10	14
Joylashuvi tez yomonlashib boradigan korxonalar	3	7	11	15
Joylashuvi yomonlashib boradigan korxonalar	4	8	12	16

Mazkur raqobat haritasi korxonaning 16 imkoniy joylashuvini aks etadi. Ulardan har bittasi bozor ulushini va raqobat kurashda bo’lgan salohiyatli imkoniyatlarini ifodalaydi. Eng kuchli joylashuvni birinchi guruh korxonalari egallaydi. Ular bozor sardorlari bo’lib, o’z joylashuvini yanada kuchaytirib boradi. Eng sust joylashuvni 16 guruh korxonalari egallaydi. Ularning joylashuvi autsayder sifatida yomonlashib bormoqda.
Agar korxonalar bir xil bozor ulushiga egalik qilsalar, har bir guruh ichida korxonalarni bir-biridan ajratish uchun bozor ulushlar barqarorligi ko’rsatkichdan foydalanish mumkin. U firma xizmtalariga nisbatan mijozlar ishonchlilik darajasini tavfiflaydi va sotishlar umumiy hajmda doimiy mijozlarning ulushini ifodalaydi.
1. Raqobat strategiyasini ishlab chiqish.
Turistlik korxonalar joyini aniqlagandan so’ng marketingning raqobat strategiyasini tanlash zarur, chunki raqobat har xil joylashuvlarda bo’lib, firma raqobatning har xil strategiyalarni tanlab oladi. Marketing amaliyotida bozorda egallagan o’rniga qarab strategiyalarning uchta asosiy turi ma‘lum.
Bosib keluvchi (xujum qiluvchi) strategiya firmaning bozorda faol, tajovuz joylashuvini taklif etadi va bozorni o’ziga tobe etib, bozor ulushini kengaytirishga intiladi.
Bosib keluvchi strategiyani amalga oshirishning bir nechta yo’nalishni belgilash mumkin:
raqiblarni kuchli tomonlariga xujum qilish (raqibning kuchli tomonlaridan ustun bo’lish orqali bozor ulushini o’zlashtirish);
raqibning sust tomonlariga xujum qilish (raqiblar hali egallab olmagan mahsulot, segment yoki bozorlarni egallab olish);
ko’p rejali xujum (har tomonlama tadbirlarni bir vaqtda amalga oshirish, narxni bir vaqtda tushirish, yangi turlarni ishga solish, reklama sarflarni ko’paytirish);
strategik chegaralarni bosib olish (yangi, hali shaklanmagan, ammo kelajagi porloq bo’lgan segmentda raqobat afzallikga ega bo’lish);
«partizan hujumlari» (raqiblarning sust joylashuviga kutilmagan tor yo’nalishdagi xujumlarni amalga oshirish);
ogohlantiruvchi harakatlar (raqiblar amalga oshirmaydigan yoki xavf – xatardan bosh tortadigan raqobat afzalliklarni yaratish bo’yicha tadbirlar);.
Himoyalovchi ushlab qoluvchi, strategiyasidan firma saqlab qolishga intilib, yangi firmalarni bozorga kirish va bozorda joylashish uchun ma‘lum qiyinchiliklarni yaratadi. Bu tadbirlar reaksiya tafsilotiga ega bo’ladi. Strategiya bu turining o’ziga yarasha xavf-xatari bor, chunki uni yurituvchi korxona tomonidan firma-raqiblar harakatiga nisbatan eng kuchli e‘tibor berilishi kerak.
Orqaga qaytish strategiyasi, odatda ongli tanlanadigan emas, balki majburiy bo’ladi. Uning natijasida firma, odatda sohadan chiqib ketadi.
Shunday qilib, raqiblarni marketing tadqiqotlar tizimidan o’tkazilishi turistlik korxonaga quyidagi imkoniyatlarni yaratadi:
raqiblar faoliyati to’g’risida bilimga ega bo’lib, bozordagi yutuqni, kelajakdagi rivojlanishni to’liq baholash;
ustunliklarni osonlikcha baholash;
raqiblar harakatlariga tezda javob qaytarish;
raqiblar kuchli tomonlarini imkon boricha susaytirish strategiyasini ishlab chiqish;
butun korxona raqobatbardoshligini va samaradorligini oshirish;
korxona xodimlariga raqiblar to’g’risida axborotlarni yetkazib turi shva Shu bilan ular faoliyatini dadillashtirish;
xodimlar malakasini oshirish va ta‘lim tizimini takomillashtirish;
korxonaning bozordagi joylashuvini yaxshiroq himoya qilish va kengaytirish.
Bu tadbirlarni majmuali yechimi korxonaning raqobat saviyasini va bozordagi muhiti xususiyatlarini hisobga oluvchi raqobat afzalliklarga erishish maqsadida strategiyani ishlab chiqish masalalariga yanada asoslangan holda yondashishga imkon beradi.
Xulosa
Marketing tadqiqotlarini o'tkazish - bu o'rganish ob'ektini chuqur bilishni talab qiladigan murakkab ko'p bosqichli jarayon, butun korxonaning muvaffaqiyatli ishlashi ko'p jihatdan natijalarning aniqligi va o'z vaqtida bajarilishiga bog'liq. Afsuski, rus firmalari o'z faoliyatlarida marketing tadqiqotlaridan kam foydalanadilar. Bundan tashqari, Rossiya mavjud emas juda ko'p son marketing tadqiqotlarini tashkil etishga ixtisoslashgan tashkilotlar. Shu bilan birga, xorijiy firmalarning tajribasi shuni ko'rsatadiki, muvaffaqiyatli amalga oshirilganda har doim bozorni har tomonlama tahlil qilish asosida ishlab chiqarilgan va mahsulotni muvaffaqiyatli sotish muammolarini hal etishga qaratilgan ishlab chiqarish va marketing faoliyatini yanada yaxshi tashkil etish hisobiga foyda o'sishi bilan qoplanadigan bunday xarajatlar zarur.
CD-Land tomonidan o'tkazilgan marketing tadqiqotlari asosida quyidagi xulosalar chiqarildi: Mahsulot assortimentini rejalashtirayotganda, disklarni, kompyuter o'yinlarini va musiqa disklarini aks ettirgan filmlarni ko'proq taqdim etish kerak. Shu bilan birga, funktsional xarajatlar tahlilini (ABC tahlili) o'tkazish ham muhimdir. Birinchidan, assortiment muammosini hal qilish kerak, chunki do'konni baholashda xaridorlar ushbu parametr uchun eng past baholarni berishdi;
Reklama dasturini ishlab chiqishda reklama kanallarini televizorga joylashtirish tavsiya etiladi, chunki bu kanal ma'lumotlarning asosiy manbalaridan biridir; O'tkazilgan segmentatsiya shuni ko'rsatadiki, korxonalarni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqishda diqqat qilish kerak marketing ishlari "o'zgaruvchan" mijozlar to'g'risida, ya'ni. CD-Land va boshqa do'konlarga tashrif buyurganlar. Ushbu toifadagi mijozlarning jinsi, yoshi, ijtimoiy kelib chiqishi bo'yicha yuqoridagi rasm reklama kampaniyasini aniq va aniq rejalashtirishga imkon beradi. Bunday marketing tadqiqotlarini o'tkazish firma mijozlarning talablari, do'konni tanlashdagi ustuvorliklari va narxlarni ko'tarish yoki tushirish imkoniyati (yoki mumkin emasligi) to'g'risida tushuncha beradi. Shunday qilib, kompaniya mijozlarning ehtiyojlaridagi har qanday o'zgarishlarni dinamik ravishda kuzatib boradi, bu esa o'z mijozlarini saqlab qolish va yangilarini yutish imkoniyatini beradi. O'z navbatida, bu kelajakda iqtisodiy o'sish va farovonlik uchun yaxshi zamin yaratadi.

Adabiyotlar ro’yxati

Дурович А.П. Маркетинг в туризме: Учеб. пособ. – Минск: Новое знание, 2004.
Котлер Ф. Дж Боуэн. Дж. Мейкенз Маркетинг. Гостеприимство. Туризм. Учебник, второе издание. 14. Medlik, Dictionary of Travel, Tourism and Hospitality. Printed and bound in Great Britain by Biddles Ltd – 3rd ed, 2003.
Tuxliеv I.S., G.H. Qudratov, Pardaеv M.Q. Turizmni rеjalashtirish. Toshkеnt – «Iqtisod - moliya» 2010.
Tuxliyev I.S., A.B.Bektemirov, Z.I.Usmanova. Turizmda strategik marketing Samarqand 2010 y.
Kamilova F.K. – «Xalqaro turizm bozori» // O‘quv qo‘llanma, Toshkеnt. TDIU-2001
Восколович Н.А. Маркетинг туристских услуг: Учебник. 2-е изд., перераб. и доп. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2009. – 207 стр.
Ветитнев А.М. Интернет-маркетинг санаторно-курортных услуг: Учебное-методической пособие. - М.: Финансы и статистика, 2007. - 160 стр.
Дурович, А.П. Маркетинг гостиниц и ресторанов: Учебное пособие. 2- изд. — М.: Новое знание, 2006. — 632 стр.
Ефимова О.П. Экономика гостиниц и ресторанов: Учебное пособие.- 4-
е. изд. стер.- Минск: Новое знание,2008.392 стр.
Kamilova F.K. ―Xalqaro turizm bozori‖. O’quv qo’llanma. Toshkent. TDIU 2007 y. – 164 bet.