Reja: Iste'molchilar yulduz va uchburchak shakllarda ulash haqida

8.1-Masala. Yulduzcha shaklida ulangan uch fazali elektr zanjirning liniyadagi kuchlanishi U_L=220v bo’lgan generatorga ulangan. R_a=30 om, L_a=0,2 R_b=70 om, R_c=60 om, C_c=80 mKF bo’lib chastotasi f=50 Gs bo’lsa. Tok va iste’molchidagi to’la quvvat aniqlansin.
Yechish:
Faza kuchlanishi: U_f=  =  = 127 V
Faza to’la qarshiligi: Z_a= _La= +(314*0,2)²= 94 om Z_b=R_b=70 om
Z_c= = +(1*10⁶/314*80)² = 72 om
Faza toki: I_a= = 1.35 A I_b= = 1.81 A I_c= = 1.76A
2. Aktiv quvvat: P_a= *R_a=(1.35)²*70=127.5 V P_c= *R_c=(1.76)²*60=185.8 V
Umumiy aktiv quvvat P=P_a+P_b+P_c=127.5+229.3+185.8=542.6 Vt
Reaktiv quvvat:  = *X_La=(1.35)²*62.8=114.45 Var Q_b=0
= *X_Cc=(1.76)²*39.8=123.28 Var
Umumiy reaktiv quvvat: Q=Q_a+Q_b+Q_c=114.45+0+123.28=-8.83 Var
To’la quvvat: S= = ² =0.62 kVa
8.2-masala. Uchburchak shaklida biriktirilgan uch fazali elektr zanjir iste’molchilardagi liniya kuchlanishi U_L=200 V bo’lgan generatorga ulangan. Iste’mochi qarshiligini Z_ab=(3-j4) om, Z_bc=j20 om, Z_ca=20 om ga teng. Sxemaga ulangan ampermetr qiymati va sarf bo’ladigan quvvat aniqlansin.
Liniya kuchlanishini aniqlaymiz:
U_ab=200 V U_bc=200*b^-j120®Hayotda, uy tarmog'idan 3 fazali asenkron elektr motorini ishga tushirish kerak bo'lgan holatlar mavjud. Muammo shundaki, sizning ixtiyoringizda faqat bitta faza va nol bor. Bunday vaziyatda nima qilish kerak? Uch fazali motorni bir fazali tarmoqqa ulash mumkinmi? Agar siz ishga oqilona yondashsangiz, hamma narsa haqiqiydir. Asosiysi, asosiy sxemalar va ularning xususiyatlarini bilish. Dizayn xususiyatlari Ishni boshlashdan oldin, IM (asenkron motor) dizaynini tushunib oling. Qurilma ikkita elementdan iborat - rotor (harakatlanuvchi qism) va stator (statsionar birlik). Statorda maxsus oluklar (chuqurchalar) mavjud bo'lib, ularda o'rash joylashtiriladi va burchak masofasi 120 daraja bo'ladi. Qurilmaning o'rashlari bir yoki bir nechta juft qutb hosil qiladi, ularning soni rotorning aylanish tezligini, shuningdek elektr motorining boshqa parametrlarini - samaradorlik, quvvat va boshqa parametrlarni belgilaydi. Asenkron dvigatel uch fazali tarmoqqa ulanganda, oqim har xil vaqt oralig'ida sargilar orqali oqadi. Rotor o'rash bilan o'zaro ta'sir qiladigan va uning aylanishiga olib keladigan magnit maydon hosil bo'ladi. Boshqacha qilib aytganda, rotorni turli vaqt oralig'ida aylantiradigan harakat paydo bo'ladi. Agar siz qon bosimini bir fazali tarmoqqa ulasangiz (tayyorgarlik ishlarini bajarmasdan), oqim faqat bitta o'rashda paydo bo'ladi. Ishlab chiqarilgan moment rotorni siljitish va aylanishni davom ettirish uchun etarli bo'lmaydi. Shuning uchun ko'p hollarda uch fazali dvigatelning ishlashini ta'minlash uchun ishga tushirish va ishlaydigan kondansatkichlardan foydalanish talab qilinadi. Ammo boshqa variantlar ham bor.
Ishdan ko`zda tutilgan maqsad 

1. Elektr energiyasi iste'molchilarini yulduz sxemada ulaganda uch fazali zanjirning turli 

rejimlaridagi ishini o`rganish. 
a) tekis aktiv yuklama uchun, 
b) notekis aktiv yuklama uchun, 
v) notekis aktiv yuklamada neytral sim uzilgan hol uchun. 
2. Faza va liniya kuchlanishlarini o`lchashni o`rganish va ular orasidagi nisbatni amalda tekshirish. 
2. Tajriba ishini tushuntirish 

Elektr energiyasi iste'molchilari barcha fazalarining oxirgi uchlari x, y, z lar bitta umumiy nol 

nuqtaga ulansa, bu o`lash yulduz sxemada o`lash deb ataladi. 
Generator yoki iste'molchi fazasining bosh va oxirgi uchlari orasidagi kuchlanishga yoki har 
bir liniya simi bilan neytral sim orasidagi kuchlanishga faza kuchlanishi deyiladi. Ular U
A
, U

B
,U

C

yoki U

F
deb belgilanadi. Istalgan ikki liniya simi yoki ikki faza bosh uchlari orasidagi kuchlanishga 
liniya kuchlanishi deyilib, ular U
AB
, U

BC
, U

CA
yoki U

L 
deb belgilanadi. 

Liniya simlaridan o`tuvchi tok liniya toki deb ataladi, ular I
A
, I

B
, I

C
yoki I

L
deb belgilanadi.

Iste'molchilar yoki generatorning fazalaridan o`tuvchi tok faza toki deb ataladi, ular I
A
, I

B
, I

C
yoki I

F
deb belgilanadi. 

Barcha fazalarning e.yu.k. kuchlanishi yoki toklari kattaligi jihatdan teng bo`lib, faza jixatidan 
bir-birlariga nisbatan 120
0
siljigan bo`lsa, bunday sistema e.yu.k. kuchlanish yoki toklarning 

simmetrik sistemasi deb ataladi. Elektr energiyasi iste'molchilarining barcha fazalaridagi 

qarshiliklar o`zaro teng bo`lgandagi uch fazali zanjirning ish rejimiga tekis yuklama deyiladi. 
Ushbu tajriba ishida elektr energiyasi iste'molchilari sifatida chug`lanish lampasi va simli 
reostat ulanadi. Iste'molchilar yulduz sxemada ulanganda liniya va faza toklari o`zaro teng, ya'ni 


I

L

 = I

F 
Aktiv yuklamada tok va kuchlanish bir xil fazada bo`lgani uchun, ularning vektorlari bir 
yo`nalishda bo`ladi. 
Iste'molchilar yulduz sxemada ulanib, uchala fazada tekis yuklama bo`lganda, faza toklari 
o`zaro teng bo`ladi, ya'ni