Reja: Innovatsion strategiyalarning turlari

Kirish.Menejment va korporatsiyalarning innovatsion strategiyalari.

Reja:

1. Innovatsion strategiyalarning turlari

2. Bozorni yaxshi bilish,marketingni tashkil qilish

3. Yaxshi tashkil qilingan,samarali innovatsion jarayon.

Kompaniyaning o'sishi va rivojlanishi odatda uchta asosiy bosqichdan iborat:

• - milliy bozorda yakka biznesga ixtisoslashish;

• - vertikal integratsiya, yoki asosiy biznesdagi eng kuchli pozitsiya tomon global ekspansiya;

• - erkin resurslarni biznesning boshqa turiga investitsiyalash yo'li bilan diversiyalash.

Korporativ boshqaruvchilar diversiyalash bo'yicha u yoki bu qarorlar aktsiya daromadliligini oshirishga qodir ekanligini,quyidagi uchta mezondan foydalanib baxolashlari mumkin:

• 1. Jozibadorlik mezoni. Diversiyalash uchun tanlangan tarmo qo'yilgan mablag'lardan yaxshi foyda olish nuqtai nazaridan jozibali bo'lishi kerak.

• 2. «Kirish uchun xarajatlar» mezoni. Foyda olish saloxiyatiga zarar yetkazmaslik uchun tarmoqqa kirish xarajatlari u darajada yuqori bo'lmasligi lozim.

• 3. Qo'shimcha manfaatlar mezoni. Faoliyatda yangi raqobat ustunligini barpo etish uchun kompaniya ma’lum xarakatlarni amalga oshirishi zarur.

Diversiyalash bilan shug’ullanuvchi korporativ boshqaruvning strategik tanlovi diversiyalashning quyidagi strategiyalarida namoyon bo'ladi:

• 1. Yangi tarmoqqa kirish strategiyasi.

• 2 Turdosh tarmoqlarga diversiyalash strategiyasi.

• 3 Noturdosh tarmoqlarga diversiyalash strategiyasi.

• 4 Qisqartirish va tugatish strategiyasi.

• 5 Qayta tarmoqlashtirish, qayta tiklash va tejamkorlik strategiyasi.

Vertikal integratsiya - shunday usulki, bu usul yordamida kompaniya texnologik zanjirda o’z chiqish bosqichlarini (orqa integratsiya) yoki uning kirish bosqichlarini (oldinga integratsiya) tashkil qiladi.

• Vertikal integratsiyadan foydalanadigan kompaniya odatda uzining asosiy dastlabki biznesiga xos raqobatli pozitsiyani kuchaytirish istagi bilan izoxlanadi. Bunga quyidagilar sabab bo'ladi:

• - xarajatlardan tejash;

• - integratsiyalanayotgan ishlab chiqarishlarda bozor qiymatidan chetlanish;

• - sifat nazoratini yaxshilash;

• - o’z texnologiyasini ximoyalash.

Noturdosh tarmoqlarga diversiyalash quyidagi nuqtai nazardan juda jozibalidir:

• 1. Tijorat tavakkalchiligi sanoatning ko'pgina xar turli tarmoqlari bo'yicha «sochilgan» bo'lib, bu kompaniyani biron-bir soxasida paydo bo'lishi mumkin bo'lgan muammolar izmida bo'lish darajasini pasaytiradi.

• 2. Kompaniyaning moliyaviy resurslari rentabellik nuqtai nazaridan jozibali istiqbollari bo'lgan tarmoqlarga investitsiya qilinishi mumkin.

• 3. Kompaniyaning ichki foyda normasi umuman sezilarli darajada barqarorlashadi, chunki bir tarmoqdagi qiyinchilik davrlari boshqasi xisobiga qisman kompensatsiya qilinishi mumkin.

• 4.Korporativ raxbariyat yetarli baxolanmagan kompaniyalarning xaqiqiy qiymatini aniqlash tajribasini orttirib borgan sari, korporatsiyaning moliyaviy axvoli yaxshilanib, aktsiyalarning daromadliligi oshib boradi.

Mahsulotni hozirgi davr texnologiyalarida ishlab chiqarish e’tiborga sazovordir. Yangi texnologiyani tadbiq etishda mahsulotning «hayotiy sikli» rol o‘ynaydi. Hayotiy tsikl –

loyihani yangi texnikaga tadbiq etilishi va iste’molchini talabini qondirish bilan bog‘liq bo‘lgan bir qancha bosqichlardan iborat.

• Boshlang‘ich hayotiy bosqichda yagona texnik topshiriq bo‘yicha ilmiy izlanishlar olib boriladi. Ular quyidagilardan iborat: yagona texnik topshiriqni ishlab chiqish, izlanish yo‘nalishini tanlash, nazariy va amaliy izlanishlar, ilmiy izlanishlar natijasini umumlashtirish va baholash.

Marketing bu - korxonalarda ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarish, shuningdek, sotish faoliyatini tashkil qilish tizimidir, daromad olish maqsadida mahsulot va xizmatlarga bo‘lgan talablarni shakllantirish va qondirish. • Mutaxassislar «marketing» terminiga ikki xil ma’noni kiritishadi: bu boshqarishning funktsiyalaridan biri va bozor munosabatlari sharoitida to‘liq boshqaruv kontseptsiyasidir.

Marketing bu - ommani xarid qilishga undash uslubi bo‘lgani sababli, ko‘pchilik bu tushunchani rag‘batlantirish va sotish bilan tenglashtiradilar. Farqi shundan iboratki: sotish, asosan yuzma-yuz muomalani – sotuvchi potentsial xaridorlar bilan muomalasini anglatadi. Marketing insonlar- ushbu sotuvchi korxona vakillarining birontasi bilan ham to‘g‘ridan-to‘g‘ri

muomalada bo‘lmagan insonlar fikrini jalb etish va undash uchun ommaviy axborot vositalarini va boshqa uslublardan foydalanadi. Boshqaruv muammolari bo‘yicha etakchi nazariyotchilardan biri Peter Drukker bu haqida shunday deydi: Marketingning maqsadi - sotish borasidagi urinishlarni bekor qilish. Uning maqsadi - mijozni shunday o‘rganish va tushunish kerakki, tovar yoki xizmatlar unga aniq to‘g‘ri kelishi va o‘zini-o‘zi sotishlari mumkin bo‘ladi. • Marketing - ko‘p qirrali va dinamik bo‘lgan murakkab xodisadir. Bu bilan marketingni tamoyillariga va funktsiyalariga, uning asosiga bir universal termin bilan to‘liq va adekvat tushuntirish berib bo‘lmasligi tushuntiriladi.

Marketingni boshqarishni asosiy mazmuni bu talabni boshqarish deb qaraladi. Shunday ekan talabni turlari va bu talabning turli holatlarida marketingning qanday yo‘l tutishini ko‘rib chiqish kerak. Talabning asosiy turlari 8 ta bo‘lib, ular qo‘ydagilardan iborat: • Qarshi talab. Bunda bozor qarshi talabga uchragan bo‘lib, tovarni yoqtirmaganlar bu tovarni chetlab o‘tish uchun qo‘shimcha xarakat qilishga ham tayyor bo‘ladi. Bu holatda marketingning vazifasi - nega bozor tovarni yoqtirmayapti degan savolni tahlil qilib, bu holatni marketing dasturi orqali tovarni o‘zgartirish, narxini

pasaytirish bilan hal qilish mumkinmi degan savolga javob topishi kerak. • Talabning yo‘qligi. Bunda xaridorlar tovarga nisbatan qiziqishlari yo‘q yoki umuman befarq bo‘ladilar. Marketing bu holatda xaridorlarni tovarga qiziqishlarini oshirish yo‘llarini topishi zarur. • Yashirin talab. Ko‘p xaridorlar o‘z ehtiyojlarini namoyon qiladilar, ammo bu ehtiyojlarni qondirib bo‘lmaydi. Marketing bu holatda iste’molchi talabini qondiruvchi samarali tovar va xizmatlarni yaratishi lozim. • Pasayuvchi talab. Erta yoki kech har bir korxona talabning pasayishi bilan to‘qnashadi. Marketing bunda bu tendentsiya (ziddiyat)ni tovar taklifini o‘zgartirish orqali teskarisiga aylantirishi lozim. • Doimiy bo‘lmagan talab. Ko‘pchilik korxonalar mavsumi, kunlik tarzda ishlaydi va ishning ortib ketishi va kamayib ketishi muammosi kelib chiqadi. Marketing bunday talabni vaqt bo‘yicha taqsimlanishini egiluvchan narxlar orqali to‘g‘irlashi zarur. • To‘liq talab. Korxona o‘z savdo oboroti bilan mamnun bo‘ladi. Marketing bunda mavjud talabni kuchayayotgan raqobatga qaramasdan ushlab turishi lozim. • Ortiqcha talab. Ko‘p korxonalarda talab hajmi ular qondira olish hajmidan yuqoridir. Marketing bunda vaqtincha yoki doimiy talabni pasaytirish yo‘llarini izlab topishlari zarur. • Ratsional bo‘lmagan talab. Sog‘liq uchun zararli bo‘lgan tovarlarga

talabni kamaytirishga harakat qilish zarur. Marketing bunda har xil qo‘rqinchli xabarlarni tarqatib, narxni tezda ko‘tarib, odamlarni o‘zi sevgan zararli odatlarni tashlashga undaydi.

Marketingni boshqarish jarayoni quyidagilardan iborat:

• Bozor imkoniyatlarini tahlil (analiz) qilish.

• Maqsadli bozorlarni tanlab olish.

• Marketig kompleksini ishlab chiqish.

• Marketing maqsadlarini amalda tadbiq qilish.

Hozirgi kunda marketing har birimizning hayotimizga chuqur kirib borgan. Marketing o‘zida turli xil faoliyatlarni jumladan, bularga marketing tadqiqotlari, tovarga ishlov berish, korxonani shu tovarni tarqatishi, narx qo‘yish, reklama va shaxsiy savdo kiradi. Har bir ishlab chiqaruvchi o‘z marketingini boshqarishni rivojlantirishga harakat qiladi. Marketingni boshqarishni yuqorida ta’riflab o‘tildi. Uni rivojlantirish darajasini oshirishda, ya’ni unga yo‘naltirish beruvchilik vazifasini ko‘rib o‘tilgan 5 kontseptsiya bajaradi. Bu kontseptsiyalar bir-biridan farq qilinib ular yordamida ishlab chiqaruvchilarning mavqeining oshishi yoki pasayishi yaqqol misollarda ko‘rib chiqildi.

Foydalanilgan asosiy adabiyotlar

1. Malikov T., Xaydarov N. Budjet (tizimi, tuzilmasi, jarayoni). O'quv

qo'llanma. T.: Iqtisod-moliya, TMI-2008, 98b.

2. Srojiddinova Z.X. O'zbekiston Respublikasi budjet tizimi. T.:

«infoCOM.UZ». 2010. 500 b.

3. Karimova Z.X., Djamalov X.N., Islamqulov A.X. Budjet tizimi. O'quv

qo'llanma. “ VORIS-NASHRIYOT ”. 2012. 208 b

4. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. Toshkent O’zbekiston, 2008.

5. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni «Tadbirkorlik

sub`ektlarini huquqiy himoya qilish tadbirlari to’g’risida» .Toshkent,2005.

6. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni «Mikrofirmalar va kichik korxonalarni rivojlantirishni rag’batlantirish borasidagi

qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida» . Toshkent, 2005.

7. O’zbekiston Respublikasi «Aholining ish bilan bandligi to’g’risida»gi qonuni . Yangi tahrirda Toshkent, 1998.

8. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Aholining ish bilan bandligini hisobga olish tizimini takomillashtirish to’g’risida»gi Qarori . Toshkent, 2002.

6. Karimov I.A. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida.T.O’zbekiston, 1997.