Rolli o‘yin - maktabgacha ta`lim yoshdagi bolalarning yetakchi faoliyatidir. Rolli o‘yin mazkur yosh davridagi bolalarning eng muhim faoliyati bo‘lib, ular bunday o‘yinda guyo katta yoshdagi odamlarning barcha vazifalari va ishlarini amalda bevosita bajaradilar. Shu boisdan o‘yin faoliyati uchun maxsus yaratiladigan sharoitlarda ijtimoiy muhit voqealari, oilaviy turmush hodisalari, shaxslararo munosabatlarini umumlashtirgan xolda aks ettirishga harakat qiladilar. Bolalar kattalarning turmush tarzi, his-tyygusi, o‘zaro muomala va muloqotlarining xususiyatlarini, o‘ziga va o‘zgalarga, atrofmuhitga munosabatlarini yaqqol voqelik tarzida ijro etish uchun turli o‘yinchoqlardan, shuningdek, ularning vazifasini o‘tovchi narsalardan ham foydalanadilar. Ammo shuni ham alohida ta’kidlash joizki, ijtimoiy va maishiy voqelikning barcha jabhalarini qamrab oladigan rolli o‘yin ularda birdaniga emas, balki turmush tajribasining ortishi, tasavvur obrazlarining kengayishi natijasida vujudga keladi, mohiyati va mazmuni jihatidan oddiydan murakkabga qarab takomillashib boradi.
Rolli o‘yin faoliyatini vujudga keltiruvchi eng zarur omillardan biri - bolada o‘z xatti-harakatlarini kattalar xatti-harakati bilan solishtirish, undan nusxa olish, aynan unga o‘xshatish tuyg‘usining mavjudligidir. Xuddi shu sababli kattalar va ularning xatti-harakatlari bolaning ham tashqi, ham ichki ibrat namunasi bo‘ladi va kattalarning xulq-atvori, yurish-turishining ham obyekti, ham subyekti hisoblanadi.
Kichik yoshdagi bolalarni mehnatga o'rgatish - umumiy mehnat qobiliyatini rivojlantirish, psixologik tayyorgarlikni shakllantirish, mehnatga nisbatan mas'uliyatli munosabatni va uning mahsulotlarini ishlab chiqish, shuningdek, bolaning aqliy va jismoniy rivojlanishiga ta'sir qiluvchi faoliyatdir. Mehnat ta'limi muammolari maktabgacha yoshdagi bolalar uchun juda dolzarbdir, chunki bu bosqichda bola shaxsiy fazilatlarni, ish qobiliyatini va ish qobiliyatini rivojlantiradi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni mehnatga o'rgatish vazifalari
kattalar ishini hurmat qilish va yordam berish istagi;
mehnat qobiliyatlarini rivojlantirish, ularni takomillashtirish va ishlarning mazmunini bosqichma-bosqich oshirish;
bolalar uchun ijobiy shaxsiy fazilatlarni shakllantirish, masalan, mehnat qilish, g'amxo'rlik, mas'uliyat, tejash;
ishni tashkil qilish ko'nikmalarini rivojlantirish;
bolalar o'rtasida ish jarayonida ijobiy aloqalarni rivojlantirish - jamoada ishlash qobiliyati, zarurat tug'ilganda yordam berish, tengdoshlarning ishini ijobiy baholash va hurmatli sharhlar berish.
Mehnat ta'limi vazifalari maktabgacha ta'lim muassasalarida (DOW) va oilada joylashtirilishi mumkin. DOW bolaning umumiy rivojlanishida muhim rol o'ynaydi. Ta'kidlash kerakki, bolalar bog'chasida bolalarning tarbiyalanishi muayyan dasturga muvofiq amalga oshiriladi. O'z tengdoshlar jamiyatida uning mehnat qobiliyatlari va natijalarini uning o'rtoqlari mehnatini o'rganish bilan solishtirish osonroqdir. Shuningdek, bolaning shaxsiyatini shakllantirishda oilaviy ta'limga ustuvor ahamiyat beriladi. Oiladagi mehnat ta'limi asosiy printsipi shundan iboratki, ish yuki bolaning yoshi va shaxsiy xususiyatlariga mos kelishi kerak. Barcha oila a'zolari uchun har doim uy sharoitida namuna bo'lish muhimdir. Bolalar kattalarni taqlid qilishni va uyda "haqiqiy" ishlarga ishonib topshirilgan taqdirda katta g'ururni his qilishni yoqtirishadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarning ishini bir necha turga bo'lish mumkin:
o'z-o'ziga xizmat qilish;
maishiy va uy ishi;
o'simliklar va hayvonlarni parvarish qilish bo'yicha ishlar;
qo'l mehnati.
Do'stlaringiz bilan baham: |