Reja: i-kirish ii-asosiy qisim 1- suyuq аrаlаshmаlаrning hаydаlishi

2.2. Suyultirilgan eritmalarning qaynash va muzlash temperaturalari.
Faraz qilaylik, biror uchuvchan emas (masalan, qattiq modda) modda biror suyuqlikda (masalan, suvda) erib cheksiz suyultirilgan eritma hosil qilsin.

Bunda eritmaning bug’ bosimi (p) erituvchining eritmadagi bug‘ bosimi p_l ga teng bo‘ladi va erituvchi uchun Raul qonunini qo'llash mumkin bo‘ladi.
30-rasmda sof erituvchi bug' bosimi p₁⁰ ning va eritma bug’ bosimi p ning harorat bilan o'zgarishi tasvirlangan. Bundan harorat o‘zgarishi bilan bug’ bosimining naqadar keskin o'zgarishi bir fazadan ikkinchi fazaga o‘tish issiqlik qiymatiga bog'liq ekanligi aniq ko'rsatilgan. Harorat o'zgarishi bilan qattiq moddaning bug’ bosimi suyuq moddaning bosimiga qarab keskin o'zgaradi. Shu sababli harorat o'zgarishi bilan qattiq moddaning bug’ bosimi erituvchi va eritmaning bug’ bosimlarini kesib o'tadi. Suyuq va qattiq moddalarning kimyoviy potensiallari (yoki bug’ bosimlari) bir-biriga tenglashganda muzlash ro‘y beradi (31-rasm).

Demak, muzlash haroratida suyuq va qattiq moddalarning bug’ bosimlari bir-biriga tenglashadi, a nuqtada eruvchi (suv) ning bug’ bosimi, b nuqtada eritmaning bug’ bosimi bilan muzning bug’ bosimi tenglashadi.
Demak, a nuqtada suv va b eritmada muzlaydi. Suvning bug’ bosimi T haroratda, eritmaning bug’ bosimi esa T₁ haroratda muzning bug’ bosimiga tenglashadi.
Demak, T suvning va T₁ eritmaning muzlash haroratidir. Diagada ko'rsatilishicha, T₁ hamma vaqt T dan past bo4adi. Shunday qilib, eritma hamma vaqt erituvchiga nisbatan past haroratda muzlaydi: T > T₁ φ ΔT = T1; ΔT- eritma muzlash haroratining pasayishi deb ataladi.
Suyuqlikning bug’ bosimi atmosfera bosimiga tenglashganda suyuqlik qaynay boshlaydi.
Qaynash haroratida suyuqlikning bug’ bosimi atmosfera bosimiga tenglashadi.
Eritma hamma vaqt erituvchiga nisbatan yuqori haroratda qaynaydi. T₁ > T; ΔT = T₁-T; ΔT eritma qaynash haroratining ko’tarilishi deb ataladi.
Eritma muzlash haroratining pasayishi va qaynash haroratining ko‘tarilishi eritmaning konsentratsiyasiga mutanosibdir. Eritmaning konsentratsiyasi ortgan sari erituvchi bilan eritmaning bug1 bosimlari orasidagi tafovut ortadi, ΔT ham ortadi:
ΔT = КС
Bunda. С - molar konsentratsiya, К - ebulioskopik konstanta. Agar С = 1 boisa, ΔT = E bo'ladi.
Turli eruvchilaming qanday boimasin biror erituvchidagi bir molar eritmasida erigan moddalaming molekulalari soni bir xil boiadi, demak, Raul qonuniga muvofiq bug1 bosimining pasayishi ham bir xil boiadi. Shunday qilib, К ning son qiymati erigan moddaning tabiatiga emas, balki erituvchining tabiatiga bogiiqdir. Masalan, suvning krioskopik konstantasi 1,86 ga, benzolniki 5,12 ga teng. Suvning ebulioskopik konstantasi 0,52 ga, benzolniki 2,6 ga teng.
Agar G g erituvchida g g modda erigan boisa, bu eritmaning mol konsentratsiyasi:

Bunda, M - erigan moddaning molekular massasi. G ning bu qiymatini yuqoridagi tenglamaga qo'yib, M topiladi:

Shunday qilib, erigan moddaning molekular massasini, eritma muzlash haroratining pasayishidan foydalanib aniqlash mumkin.