Режа: Хронология – вақт тўғрисидаги фан. Тарихий ва астрономик хронология

1.Навсарз
2.Ж-р-ж-н
3.Нисан
4.Б-сок
5.А-ш-н-а-х-н-з-а
6.М-ж-и-х-н-з-а


7.Ф-ғоз
8.Л-ба-н-х
9.Ф-в-ғ
10.М-со-ф-в-г
11.Ж-и-м-да
12.Х-ш-в-м

Сўғдийлар ҳар бир кунни алоҳида ном билан атаганлар. Кунларнинг номларини Абу Райҳон Беруний «Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар» асарида бериб ўтади. Булар:

1.Х-р-м-ж-д
2.Ж-ҳ-и-н-р
3.А-р-д-а-х-в-ш-т
4.Х-с-и-ш-в-р
5.С-б-ндор-мз
6.Р-д-д
7.М-р-д-д
8.Д-с-т
9.А-т-с
10.А-н-ж-н
11.Х-в-и-р
12.М-о-х
13.Т-и-ш
14.Ғ-ш
15.Д-с-т
16.М-х-ш
17.С-р-ш
18.Р-ш-н
19.Ф-р-в-з
20.В-х-ш-г-р
21.Ро-м-н
22.Воз
23.Д-с-т
24.Дин
25.А-р-з-х
27.А-стоз
28.С-м-н
29.Ром-ж-и-д
30.Н-ш-и-н-д
31.Н-ғ-р

Хоразм календари. Қадимги Хоразмда Қуёш календарига асосланган йил ҳисобидан фойдаланилган. Абу Райҳон Берунийнинг ёзишича, Хоразм йил ҳисоби Ўрта Осиёдаги энг қадимги йил ҳисобларидан бири ҳисобланган. Хоразм календарида бир йил 12 ойга бўлинган ва ҳар бир ой 30 кундан иборат бўлган. Қўшимча 5 кун йил охирида ўн иккинчи ойга қўшилган ва бир йил 365 кунни ташкил этган. Ҳар йили қолдиқ сифатида ортиб қоладиган чорак кунга Хоразм календарида эътибор берилмаган. Янги йил баҳорги тенгкунликдан бошланган. Ой номлари Абу Райҳон Беруний асарида икки хил тўлиқ ва қисқартирилган шаклларда келтирилади. Ойларнинг тўлиқ номи жуда узун бўлиб, кўпчилик товушларни ундош ҳарфлар ташкил қилади. Беруний Хоразм календари ой номларининг тўлиқ ва қисқартирилган шаклини қуйидагича келтиради:


Хоразм календари ойларининг тўлиқ номи