Reja: Hozirgi davrda o’quv jarayonini tashkil etish

5. Idrok etish, bilim faoliyati xarakteriga ko’ra metodlar 4 guruhga bo’linadi.
A) Tushuntirishillyustrativ(axborotretseptiv):
* tushuntirish;
* illyustrativ;
* axborot;
* retseptiv
Bu metodlarning xarakterli xususiyatlari bilimlar tayyor holda tavsiya etilishidir. Bu metodlar bilimlarni idrok qilish, tushunish, xotiraga joylashtirishga qaratilgan.
O’quv jarayonida axborotlarning turli manbalari (so’z, ko’rgazali qurollar va boshqalar) qo’llaniladi. Bayon qilish ham indukiv, ham deduktiv yo’l bilan olib borilishi mumkin.
Bu metodning mazmuni unga xos bo’lgan quyidagi xususiyatlar bilan ajralib turadi:
- Bilimlar o’quvchi, talabaga tayyor holda beriladi;
- O’qituvchi turli usullar bilan bu bilimlarni o’quvchi, talabalar tomonidan qabul qilinishini tashkil qiladi;
- O’quvchi, talabalar bilimni o’zlashtiradilar va xotiralarida saqlab qoladilar.
Bilimlarni qabul qilish bilan cheklanish doim ham olingan bilimlardan foydalanish mahorati va ko’nikmalarini shaklantirmaydi. Bilim olish faoliyatini faqat tayyor bilimni eslab qoishga qaratilishi ularni xatosiz, ayrim hollarda tushunmasdan ham xotirada saqlash aqliy faollikni past darajada bo’lishiga olib keladi.
B) Reproduktiv metod.
Bu metod talabalarni olgan bilimlarini anglash, tushunib etishlarini, eslab qolishlarini ta’minlashga qaratilgan. Olinan bilimni mustahkamligi tez–tez takrorlash yo’li bilan ta’minanadi.
1 Reproduktiv – xuddi shunday qaytarmoq, aks ettirmoq, tasvirlamoq, ya’ni xotirada saqlangan bilimni qayta tiklashga asoslangan.
2 Lot.. Produco, ma’nosi – ishlab chiqaraman, yarataman.
3 Retsept – vrach yozib beradigan dori qog’ozi, tayyorlash usuli, usul, yo’l, andoza.
METODLAR
Darsni o’zlashtirish, tushuncha olish, olingan bilimni mustahkamlashga qaratilgan metodlar:
- Ma’ruza;
- Hikoya;
- Bayon qilish;
- Illyustratsiya;
Namoyish qilish va boshqalar Bilimni o’zlashtirish bo’yicha reproduktiv1 faoliyatni, o’quvchi, talabalarning darslarga qatnashishini ta’minlovchi metodlar:
- Kitob bilan ishlash;
- Laboratoriya ishi;
- Masala va mashqlar
Munozara, tahlil qilish kabi ta’limni rivojlantiruvchi produktiv2 faoliyatni ta’minlovchi metodlar:
- Davra suhbati;
- Bahs, munozara;
- Aqliy hujum;
Modellashtiruvchi o’yinlar va boshqalar.
Muammoni tushunish, tahlil qilish, xulosa chiqarish, qaror qabul qilishga, mustaqil bilim olishga undaydigan metodlar:
- Case study;
- Tadqiqot;
- Loyihalash va boshqalar;