|
GIS dasturlari
· Yer resurslarini boshqarish, yer kadastrlari. Fazoviy ma'lumotnomaga ega bo'lgan muammolarni hal qilish uchun ular GIS yaratishni boshladilar. Oddiy vazifalar - inventarlarni tuzish, tasniflash xaritalari, uchastkalarning maydoni va ular orasidagi chegaralarni aniqlash va boshqalar.
· Tarqalgan ishlab chiqarish infratuzilmasi ob'ektlarini inventarizatsiya qilish, hisobga olish, joylashtirishni rejalashtirish va ularni boshqarish. Masalan, neft-gaz kompaniyalari yoki energiya tarmog'ida ishlaydigan kompaniyalar, yoqilg'i quyish shoxobchalari tizimi, do'konlar va boshqalar.
· Dizayn, muhandislik tadqiqotlari, qurilishda rejalashtirish, arxitektura. Bunday GIS hududni rivojlantirish, qurilayotgan hudud infratuzilmasini optimallashtirish, zarur miqdordagi texnika, kuch va vositalarni to'liq hajmda hal qilish imkonini beradi.
· Tematik xaritalash.
· Quruqlik, havo va suv transportini boshqarish. GIS harakatlanuvchi ob'ektlar bilan statsionar ob'ektlar o'rtasidagi munosabatlarning berilgan tizimi bajarilgan taqdirda ularni boshqarish muammolarini hal qilish imkonini beradi. Istalgan vaqtda siz transport vositasining qayerdaligini bilib olishingiz, yukni hisoblashingiz, optimal traektoriyani, kelish vaqtini va h.k.
· Tabiiy resurslarni boshqarish, atrof-muhitni muhofaza qilish va ekologiya. GIS kuzatilayotgan resurslarning hozirgi holati va zahiralarini aniqlashga yordam beradi, tabiiy muhitdagi jarayonlarni modellashtiradi va hududning ekologik monitoringini amalga oshiradi.
· Geologiya, mineral resurslar, tog'-kon sanoati. GIS konlarni shakllantirish jarayonining ma'lum modeliga ega bo'lgan namunalar (qidiruv burg'ulash, sinov chuqurlari) natijalariga ko'ra foydali qazilmalar zaxiralarini hisoblashni amalga oshiradi.
· Favqulodda vaziyatlar. GIS favqulodda vaziyatlarni (yong'inlar, toshqinlar, zilzilalar, sellar, bo'ronlar) bashorat qilish, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xavf darajasini hisoblash va yordam ko'rsatish bo'yicha qarorlar qabul qilish, favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish uchun zarur kuch va vositalarni hisoblash, favqulodda vaziyatlarni bartaraf etish uchun maqbul yo'llarni hisoblash uchun ishlatiladi. falokat joyi, etkazilgan zararni baholang.
· Urush. Ko'rinish zonalarini hisoblash bilan bog'liq keng doiradagi aniq vazifalarni hal qilish, qo'pol erlarda harakatlanishning maqbul yo'nalishlari, qarshi choralarni hisobga olgan holda va hokazo.
· Qishloq xo'jaligi. Qishloq xo'jaligi mahsulotlarining hosildorligini prognozlash va ishlab chiqarishni ko'paytirish, uni tashish va sotishni optimallashtirish.
GIS tizimi beshta asosiy komponentni o'z ichiga oladi:
apparat. Bu GIS bilan ishlaydigan kompyuter. GIS hozirda ishlamoqda har xil turlari kompyuter platformalari, markazlashtirilgan serverlardan individual yoki tarmoqqa ish stoli kompyuterlari;
· dasturiy ta'minot. Geografik ma'lumotlarni saqlash, tahlil qilish va vizualizatsiya qilish uchun zarur bo'lgan funktsiyalar va vositalarni o'z ichiga oladi. Bunday dasturiy mahsulotlarga quyidagilar kiradi: geografik axborotni kiritish va ulardan foydalanish vositalari; ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi (DBMS yoki DBMS); fazoviy so'rovlarni qo'llab-quvvatlash vositalari, tahlil va vizualizatsiya;
· ma'lumotlar. Joylashuv ma'lumotlari (geografik ma'lumotlar) va tegishli jadval ma'lumotlari foydalanuvchi tomonidan to'planishi va tayyorlanishi yoki savdo yoki boshqa asosda sotuvchilardan sotib olinishi mumkin. Fazoviy ma'lumotlarni boshqarish jarayonida GIS fazoviy ma'lumotlarni boshqa ma'lumotlar turlari va manbalari bilan birlashtiradi, shuningdek, ko'plab tashkilotlar tomonidan o'z ixtiyoridagi ma'lumotlarni tartibga solish va saqlash uchun foydalaniladigan DBMSdan foydalanishi mumkin;
ijrochilar. GIS foydalanuvchilari tizimni ishlab chiqadigan va unga xizmat ko'rsatadigan texnik mutaxassislar, shuningdek, GIS tomonidan kundalik ishlar va muammolarni hal qilishda yordam beradigan oddiy xodimlar bo'lishi mumkin;
usullari.
Fundamental imkoniyatlarni, bilim va texnologiyalarning chegaraviy sohalarini tadqiq qilish, empirik tajribani ishlab chiqish, birinchi yirik loyihalar va nazariy ishlar.
· 50-yillarda elektron hisoblash mashinalarining (kompyuterlarning) paydo bo'lishi.
· 60-yillarda raqamlashtiruvchilar, plotterlar, grafik displeylar va boshqa periferik qurilmalarning paydo bo'lishi.
· Displeylarda ma'lumotlarni grafik ko'rsatish va plotterlar yordamida dasturiy ta'minot algoritmlari va protseduralarini yaratish.
· Fazoviy tahlilning rasmiy usullarini yaratish.
· Yaratilish dasturiy vositalar ma'lumotlar bazasini boshqarish.
GISni davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash ko'cha tarmoqlarida ma'lumotlar bazalaridan foydalanishga asoslangan GIS sohasida eksperimental ishlarni rivojlantirishni rag'batlantirdi:
· Avtomatlashtirilgan navigatsiya tizimlari.
· Maishiy chiqindilar va axlatlarni olib chiqish tizimlari.
Favqulodda vaziyatlarda transport vositalarining harakatlanishi va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
