Reja: Fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari

Fuqarolar yig‘ini organlari quyidagilardan iborat:
fuqarolar yig‘ini kengashi;
fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalar;
fuqarolar yig‘ini taftish komissiyasi;
tuman markazidan olisda joylashgan va borish qiyin bo‘lgan shaharchalar, qishloqlar va ovullarda qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda tuziladigan ma’muriy komissiya (bundan buyon matnda ma’muriy komissiya deb yuritiladi).
Fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalar, fuqarolar yig‘ini taftish komissiyasi va ma’muriy komissiyani saylash fuqarolarning qonunda belgilangan saylov huquqlari kafolatlari ta’minlangan holda yashirin yoki ochiq ovoz berish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
O‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolar saylov huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonuniga qarang.
Komissiya tarkibiga ko‘rsatilgan shaxs, agar fuqarolar yig‘inida (vakillar yig‘ilishida) hozir bo‘lganlarning yarmidan ko‘prog‘i uni yoqlab ovoz bergan bo‘lsa, saylangan hisoblanadi.
(8-modda O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 30-avgustdagi 535–II-son Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2003-y., 9–10-son, 149-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
9-modda. Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi nizom
Fuqarolar yig‘ini o‘zi tasdiqlagan nizom asosida faoliyat yuritadi. Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi nizomda quyidagi ma’lumotlar bo‘lishi kerak:
fuqarolar yig‘inining nomi;
fuqarolar yig‘inining hududi;
fuqarolar yig‘ini va uning organlari vakolatlari;
fuqarolar yig‘inini chaqirish tartibi;
fuqarolar yig‘ini kengashini tuzish tartibi;
fuqarolar yig‘ini raisini (oqsoqolini) va uning maslahatchilarini, shuningdek fuqarolar yig‘ini organlarining boshqa mansabdor shaxslarini saylash tartibi;
fuqarolar yig‘ini komissiyalarini tuzish tartibi;
fuqarolar yig‘ini raisining (oqsoqolining) va rais maslahatchilarining vakolatlari;
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi faoliyatining moliyaviy asosi;
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organini qayta tashkil etish va uning faoliyatini tugatish tartibi.
Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi nizomda qonun hujjatlariga zid bo‘lmagan boshqa ma’lumotlar ham bo‘lishi mumkin.
Fuqarolar yig‘ini to‘g‘risidagi namunaviy nizom O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi.
(9-modda O‘zbekiston Respublikasining 2003-yil 30-avgustdagi 535–II-son Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2003-y., 9–10-son, 149-modda)
10-modda. Shaharcha, qishloq, ovul fuqarolar yig‘ini va shahardagi mahalla fuqarolar yig‘inining vakolatlari
Shaharcha, qishloq, ovul fuqarolar yig‘ini hamda shahardagi mahalla fuqarolar yig‘ini tegishli ravishda shaharcha, qishloq, ovul fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining hamda shahardagi mahalla fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining vakolatlariga qonun hujjatlari bilan berilgan istalgan masalani o‘zi ko‘rib chiqish uchun olish va hal etish huquqiga ega.
Shaharcha, qishloq, ovul fuqarolar yig‘ini va shahardagi mahalla fuqarolar yig‘ini:
fuqarolar yig‘ini raisini (oqsoqolini) va uning maslahatchilarini, fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalarning raislarini va a’zolarini saylaydi, yilning har choragida ularning hisobotlarini eshitadi;
O‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolar yig‘ini raisi (oqsoqoli) va uning maslahatchilari saylovi to‘g‘risida”gi Qonuniga qarang.
fuqarolar yig‘inining taftish komissiyasini hamda qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda ma’muriy komissiyani saylaydi, ular to‘g‘risidagi nizomlarni tasdiqlaydi;
belgilangan tartibda raisning (oqsoqolning) maslahatchilari va fuqarolar yig‘ini Kengashi devonining miqdor tarkibini belgilaydi, raisning (oqsoqolning) taqdimnomasiga ko‘ra fuqarolar yig‘inining mas’ul kotibini tayinlaydi;
O‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolar yig‘ini raisi (oqsoqoli) va uning maslahatchilari saylovi to‘g‘risida”gi Qonunining 16-moddasiga asosan, fuqarolar yig‘ini raisi (oqsoqoli) maslahatchilarining miqdoriy tarkibi hovlilar, uylar, ko‘chalar, mahallalar, mavzelar va dahalardan vakillikni hisobga olgan holda fuqarolar yig‘ini tomonidan belgilanadi.
kengash, taftish komissiyasi va ma’muriy komissiya faoliyatining asosiy yo‘nalishlarini belgilaydi, yilning har choragida ularning hisobotlarini eshitadi;
fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organining faoliyat dasturini va xarajatlar smetasini, hududni kompleks rivojlantirishni ta’minlash, aholi punktlarini obodonlashtirish va ularning sanitariya holatini yaxshilashga qaratilgan tadbirlar rejalarini tasdiqlaydi;
qonunlar va boshqa qonun hujjatlarining, shuningdek o‘z qarorlarining ijro etilishi ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshiradi;
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovini o‘tkazuvchi, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga saylov o‘tkazuvchi uchastka saylov komissiyalarining a’zoligiga nomzodlarni tegishli okrug saylov komissiyalariga tavsiya etadi;
xalq deputatlari tuman, shahar Kengashi deputatligiga nomzod ko‘rsatish to‘g‘risida qaror qabul qiladi;
(10-moddaning ikkinchi qismi o‘ninchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2004-yil 27-avgustdagi 671–II-son Qonuniga asosan chiqarilgan — O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 37-son, 408-modda)
to‘ylar va boshqa marosimlarni o‘tkazish bo‘yicha tavsiyalar beradi;
yilning har choragida tuman, shahar va viloyat hokimliklari rahbarlarining fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyati sohasiga kiruvchi masalalar yuzasidan hisobotlarini eshitadi. Fuqarolar yig‘inlarining hisobotlar to‘g‘risidagi bayonnomalari tegishli viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklariga yuboriladi, ular bu bayonnomalarning hisobini yuritadilar, fuqarolarning murojaatlari bajarilishini nazorat qiladilar;
atrof muhitni muhofaza qilish va obodonlashtirish masalalari yuzasidan o‘z vakolati doirasida tegishli hududda joylashgan korxonalar, muassasalar, tashkilotlar rahbarlarining hisobotlarini eshitadi;
fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining o‘z mablag‘larini shakllantiradi, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining mulkiga egalik qiladi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi;
obodonlashtirish ishlarini o‘tkazish, umumiy foydalanishdagi joylarni ta’mirlash, shuningdek kam ta’minlangan oilalarning uylari va kvartiralarini ta’mirlashda yordam ko‘rsatish uchun aholidan ixtiyoriylik asosida mablag‘ yig‘ish to‘g‘risida qarorlar qabul qiladi;
obodonlashtirish ko‘kalamzorlashtirish va sanitariya-tozalash ishlari o‘tkazish uchun tegishli hududda joylashgan korxonalar va tashkilotlarning mablag‘laridan shartnoma asosida foydalanish to‘g‘risida qarorlar qabul qiladi;
o‘z hududidagi ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish uchun yuridik va jismoniy shaxslarning mablag‘larini ixtiyoriylik asosida birlashtirish masalalari yuzasidan qarorlar qabul qiladi;
pul mablag‘lari sarflanishi ustidan nazoratni tashkil etadi:
atrof muhitni muhofaza qilishga ko‘maklashadi;
guzarlar barpo etishga doir masalalarni ko‘rib chiqadi;
ma’muriy-hududiy birliklar va mahallalarning chegaralarini o‘zgartirish, mahallalar, ko‘chalar, maydonlar va boshqa obyektlarning nomini o‘zgartirish to‘g‘risida tegishli davlat organlariga takliflar kiritadi;
er uchastkalarini berish (realizatsiya qilish) masalalarini ko‘rib chiquvchi tuman komissiyasiga o‘z vakilini yuboradi;
xususiy uy-joy mulkdorlarining shirkatlariga majburiy to‘lovlarni yig‘ish, issiqlik va elektr energiyasidan, issiq va sovuq suvdan tejamli foydalanish yuzasidan tadbirlar o‘tkazishda, tegishli hududni obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirish, uy-joylar va hovlilarni namunali saqlash yuzasidan ixtiyoriy ishlarni tashkil etishda ko‘maklashadi qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi.
Shahardagi mahalla fuqarolar yig‘ini ushbu moddada nazarda tutilgan vakolatlardan tashqari, kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam ko‘rsatish va bolali muhtoj oilalarga nafaqalar tayinlash masalalarini hal etadi, oilalarni davlat tomonidan ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash maqsadlari uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ajratiladigan mablag‘lardan o‘z o‘rnida va samarali foydalanilishini ta’minlaydi.
Fuqarolarni o‘zini-o‘zi boshqarish organlari tomonidan kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam ko‘rsatishni amalga oshirish uchun budjet va budjetdan tashqari mablag‘larni ajratish va ulardan maqsadli foydalanish bo‘yicha nazorat olib borish tartibi to‘g‘risidagi Nizom (ro‘yxat raqami 1161, 11.07.2002-y.), Voyaga etmagan bolalari bo‘lgan oilalarga nafaqa to‘lashni moliyalash tartibi to‘g‘risida Nizom (ro‘yxat raqami 1160, 11.07.2002-y.), Ishlamayotgan onalarga bolani ikki yoshga to‘lgungacha parvarish qilish bo‘yicha har oylik nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risidaNizom (ro‘yxat raqami 1112, 14.03.2002-y.), Ishlayotgan onalarga bolani ikki yoshga to‘lgungacha parvarish qilish bo‘yicha har oylik nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risida Nizom (ro‘yxat raqami 1113, 14.03.2002-y.) va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1999-yil 13-yanvardagi PF-2177-sonli “Aholini aniq yo‘naltirilgan ijtimoiy madad bilan ta’minlashda fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlari rolini oshirish to‘g‘risida”gi Farmoniga qarang.
Shaharcha, qishloq, ovul fuqarolar yig‘ini shaharcha, qishloq va ovuldagi mahalla fuqarolar yig‘inlariga ko‘maklashadi, markazlashtirilgan tarzda ajratiladigan mablag‘lardan qanday foydalanilayotganligi to‘g‘risidagi hisobotlarini eshitadi.
11-modda. Shaharcha, qishloq va ovuldagi mahalla fuqarolar yig‘inining vakolatlari
Shaharcha, qishloq va ovuldagi mahalla fuqarolar yig‘ini tegishli ravishda shaharcha, qishloq va ovuldagi mahalla fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining vakolatlariga qonun hujjatlari bilan berilgan istalgan masalani o‘zi ko‘rib chiqish uchun olish va hal etish huquqiga ega.
Shaharcha, qishloq va ovuldagi mahalla fuqarolar yig‘ini:
fuqarolar yig‘inining raisini (oqsoqolini) va uning maslahatchilarini, fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalarning raislarini va a’zolarini saylaydi, yilning har choragida ularning hisobotlarini eshitadi;
raisning (oqsoqolning) maslahatchilari va fuqarolar yig‘ini Kengashi devonining miqdor tarkibini belgilaydi, raisning (oqsoqolning) taqdimnomasiga muvofiq fuqarolar yig‘inining mas’ul kotibini tayinlaydi;
qonunlarga rioya etilishi hamda boshqa qonun hujjatlari va o‘z qarorlari, shuningdek shaharcha, qishloq va ovul fuqarolar yig‘inining qarorlari ijro etilishi ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshiradi;
pul mablag‘larining sarflanishi ustidan nazoratni tashkil etadi, fuqarolar yig‘inining taftish komissiyasini saylaydi, komissiya to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlaydi, yilning har choragida uning hisobotlarini eshitadi;
hududlarni obodonlashtirish va ko‘kalamzorlashtirish bo‘yicha tadbirlar rejasini belgilangan tartibda tasdiqlaydi;
kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam ko‘rsatish va bolali muhtoj oilalarga nafaqalar tayinlash masalalarini hal etadi, oilalarni davlat tomonidan ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash maqsadlari uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ajratiladigan mablag‘lardan o‘z o‘rnida va samarali foydalanilishini ta’minlaydi;
Fuqarolarni o‘zini-o‘zi boshqarish organlari tomonidan kam ta’minlangan oilalarga moddiy yordam ko‘rsatishni amalga oshirish uchun budjet va budjetdan tashqari mablag‘larni ajratish va ulardan maqsadli foydalanish bo‘yicha nazorat olib borish tartibi to‘g‘risidagi Nizom (ro‘yxat raqami 1161, 11.07.2002-y.), Voyaga etmagan bolalari bo‘lgan oilalarga nafaqa to‘lashni moliyalash tartibi to‘g‘risida Nizom (ro‘yxat raqami 1160, 11.07.2002-y.), Ishlamayotgan onalarga bolani ikki yoshga to‘lgungacha parvarish qilish bo‘yicha har oylik nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risida Nizom (ro‘yxat raqami 1112, 14.03.2002-y.), Ishlayotgan onalarga bolani ikki yoshga to‘lgungacha parvarish qilish bo‘yicha har oylik nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risida Nizom (ro‘yxat raqami 1113, 14.03.2002-y.) va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1999-yil 13-yanvardagi PF-2177-sonli “Aholini aniq yo‘naltirilgan ijtimoiy madad bilan ta’minlashda fuqarolarning o‘zini-o‘zi boshqarish organlari rolini oshirish to‘g‘risida”gi Farmoniga qarang.
qonun hujjatlariga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi.
12-modda. Fuqarolar yig‘ini kengashining vakolatlari
Fuqarolar yig‘inining qarorlarini bajarish va Fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining Fuqarolar yig‘inlari oraliq davridagi joriy faoliyatini amalga oshirish uchun fuqarolar yig‘inining raisi (oqsoqoli), uning maslahatchilari, fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalarning raislari va yig‘inning mas’ul kotibidan iborat tarkibda fuqarolar yig‘inining kengashi tuziladi.
Fuqarolar yig‘inining kengashi:
fuqarolar yig‘inini chaqiradi;
fuqarolar yig‘ini faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha komissiyalar ishini muvofiqlashtiradi, xayriya tashkilotlari va boshqa tashkilotlar bilan hamkorlikdagi tadbirlarni o‘tkazadi;
fuqarolar yig‘ini raisining (oqsoqolining) taqdimnomasiga ko‘ra fuqarolar yig‘ini kengashining devonini shakllantiradi;
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlari deputatlariga ularning saylovchilar bilan uchrashuvlarini uyushtirishda fuqarolarni qabul qilishda, ular o‘z saylov uchastkalarida boshqa vakolatlarini amalga oshirishlarida ko‘maklashadi;
ommaviy-siyosiy, ma’naviy-ma’rifiy, madaniy, sport tadbirlarini va boshqa tadbirlarni o‘tkazishda mahalliy davlat hokimiyati organlariga ko‘maklashadi;
xotin-qizlarning manfaatlarini himoya qilish, ularning ijtimoiy hayotdagi, oilada ma’naviy-axloqiy muhitni shakllantirishdagi, yosh avlodni tarbiyalash ishidagi mavqeini oshirishga qaratilgan chora-tadbirlarni ko‘radi;
ro‘yxatdan o‘tmagan diniy tashkilotlar faoliyat ko‘rsatishining oldini olish, fuqarolarning diniy e’tiqod erkinligi huquqlariga rioya etilishini ta’minlash, diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‘l qo‘ymaslik chora-tadbirlarini ko‘radi, vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishi bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa masalalarni ko‘rib chiqadi;
O‘zbekiston Respublikasining “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida”gi Qonuniga qarang.
tarbiyaga oid masalalar yuzasidan ta’lim muassasalari bilan hamkorlik qiladi;
ikki yoshga to‘lmagan bolalari bor ishlamaydigan onalarga nafaqalarni shu maqsadda ajratilgan davlat budjeti mablag‘laridan belgilangan tartibda tayinlaydi va to‘laydi;
Ishlamayotgan onalarga bolani ikki yoshga to‘lgungacha parvarish qilish bo‘yicha har oylik nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi boshqalarning parvarishi va yordamiga muhtoj keksa fuqarolarga shafelik (patronajlik) yordami shu maqsadda ajratilgan davlat budjeti mablag‘lari hisobidan ko‘rsatilishiga ko‘maklashadi;
mazkur hududda yashovchi fuqarolarni ish bilan ta’minlashga, shu jumladan kasanachilikni tashkil etishga ko‘maklashadi;
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006-yil 11-yanvardagi 4-son qarori bilan tasdiqlangan Kasanachilik to‘g‘risida Nizomga qarang.
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda kichik korxonalar, sartaroshxonalar, poyabzal ta’mirlash va tikish ustaxonalari, xalq hunarmandchiligi sexlarini va aholiga maishiy xizmat ko‘rsatuvchi boshqa korxonalarini tashkil etish, qayta tashkil etish va tugatish to‘g‘risida qaror qabul qiladi, bu qaror keyinchalik fuqarolar yig‘inida tasdiqlanadi;
aholining uylarni, hovlilardagi binolarni, hovlilar va uylar atrofidagi hududlarni obodonlashtirish, ko‘kalamzorlashtirish va orasta saqlash, bolalar va sport maydonchalarini jihozlash, yo‘llar, ko‘priklar, ko‘chalar, yo‘lkalar, kommunal tarmoqlarni qurish, qayta qurish, ta’mirlash va yaroqli holda saqlash, tarix va madaniyat yodgorliklarini, qabristonlarni ta’mirlash ishlarida ixtiyoriylik asosida qatnashishlarini tashkil etadi, tuman, shahar hokimligi ajratadigan moddiy va boshqa mablag‘larni, o‘z mablag‘larini ana shu maqsadlarda ishlatadi, jamoatchilik yordamini (hasharlarni) uyushtiradi, ko‘riklar va tanlovlar o‘tkazadi;
yoqilg‘i, elektr va issiqlik energiyasi hamda suvdan tejamli foydalanish va ularning behuda sarflanishini kamaytirishga qaratilgan tadbirlarni o‘tkazadi:
dehqon va fermer xo‘jaliklarini rivojlantirishga ko‘maklashadi;
tegishli hududdagi yerlarning foydalanilishi va muhofaza etilishi ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshiradi;
savdo va maishiy xizmat ko‘rsatish korxonalarining ishi, savdo va fuqarolarga xizmat ko‘rsatish madaniyati qoidalariga rioya etilishi ustidan nazorat amalga oshirilishiga ko‘maklashadi;
tegishli hududda jamoat tartibini ta’minlashda, shu jumladan fuqarolarning kelishi va ketishini hisobga olishni tashkil etishda, o‘smirlar va yoshlar o‘rtasida huquqbuzarliklarning oldini olish ishida, voyaga etmaganlarning huquqlarini himoya qilishda huquqni muhofaza qiluvchi organlarga ko‘maklashadi;
aholi punktlari, suv ta’minoti manbalari, turar joylar, maktablar va boshqa ta’lim muassasalarining sanitariya va ekologiya holati ustidan nazorat amalga oshirilishiga ko‘maklashadi;
yong‘inga qarshi xavfsizlik talablariga, jonivorlarni saqlashga oid veterinariya qoidalariga rioya etilishi ustidan nazorat amalga oshirilishiga ko‘maklashadi:
imoratlar qurish hamda hovlilar va uylar atrofidagi hududlarni orasta saqlash qoidalariga rioya etilishi ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshiradi;
uy-joy fondidan foydalanish va uning asralishini ta’minlashda fuqarolarga ko‘maklashadi;
Oldingi tahrirga qarang.
aholidan soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar o‘z vaqtida tushishiga ko‘maklashadi.
Fuqarolar kommunal xizmatlar haqini va majburiy badallarni bank muassasasi orqali hisob-kitob qilib, to‘liq va o‘z vaqtida to‘lashlarini kommunal xizmat ko‘rsatish korxonalari, xususiy uy-joy mulkdorlarining shirkatlari bilan birgalikda uyushtiradi va nazorat qiladi. Aholi uy-joy-kommunal xizmatlar haqini to‘liq to‘lashini ta’minlaganligi uchun fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga o‘tkaziladigan mablag‘larni belgilangan tartibda kam ta’minlangan oilalarga uy-joy-kommunal xizmatlar haqini to‘lashda yordam berishga, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining xodimlarini rag‘batlantirishga, shuningdek obodonlashtirish ishlarini o‘tkazishga ishlatadi;