Reja: Fanning rivojlanish tarixi va hozirgi holati

F 1806-guruh Quronboyev Oybek

1-mavzu seminar topshirig’i

Reja:

1.Fanning rivojlanish tarixi va hozirgi holati.

2. Psixologiya fanining ilmiy tadkikot metodlari.

3. Psixologiya fanining prinsiplari.  

4. Psixologiya fanining predmeti va vazifalari.

5. Kuzatish, so‘roq hamda psixologik testlar deganda nimalarni tushunasiz?

1.Fanning rivojlanish tarixi va hozirgi holati. «Psixologiya» so‘zi grekcha «psyuxe» (jon, ruh) va «logos» (so‘z, ilm) so‘zidan olingan bo‘lib, uning ma’nosi «jon, ruh ilmi» demakdir. Psixologiya – tabiiy va ijtimoiy fan sifatida voqelikning alohida sohasi bo‘lgan psixika hayot sohasini o‘rganadi. Inson ijtimoiy zotdir, shuning uchun uning psixik xislatlari ijtimoiy hayot sharoitining hal qiluvchi ta’siri ostida tashkil topadi. Insonning psixikasi, ongi uning jamiyatdagi hayoti va faoliyati sharoiti bilan bog‘liq holda taraqqiy etadi. Shuning uchun ham ijtimoiy fandir. Uning tabiiy fan ekanligi shundaki, tabiatdagi rang-barang narsa va hodisalar materiyaning turli shakllaridir. Materiya doim harakatda va rivojlanishda bo‘lib, turli-tuman xususiyatlarga egadir. Materiya abadiy mavjuddir, u faqat bir shakldan ikkinchi shaklga aylanishi mumkin. Materiya o‘z taraqqiyotining maxsus yuqori bosqichida (tirik organizmlarning asab tizimi hamda miyaga ega bo‘lgan holda) psixik sifatlar kasb etgan. «Psixik jarayonlar», «psixik holatlar», «xususiyatlar» haqidagi fikrlar keyinchalik hayot jarayonining o‘zgarishi, rivojlanishida asta-sekinlik bilan yuzaga kelgan. Hozirgi zamon psixologiyasi oldida mustaqilligimizni mustahkamlash bilan bog‘liq bo‘lgan ulkan va mas’uliyatli vazifalar turadi. Psixologiyani jiddiy o‘rganishga har bir kishi o‘zini ham kuchli, ham zaif tomonlarini, o‘z imkoniyatlarini, o‘zining ijobiy sifatlarini yanada yaxshilash, nuqsonlarini yo‘qota olish kabi vazifalarni o‘z oldiga qo‘ya bilmog‘i lozim. Bu esa psixologiya fanini o‘rganishning inson uchun qay darajada muhimligini ko‘rsatadi. Psixologiya fani oldida ham nazariy, ham amaliy vazifalar turadi. Uning nazariy vazifalariga:

– psixik hodisalarning paydo bo‘lish xususiyatlarini o‘rganish;

– uning mexanizmlari va qonuniyatlarini ilmiy jihatdan yoritib berish;

– psixik jarayonlarni fiziologik jarayonlar bilan birga talqin qilish;

– psixik hodisalarni hayotda, amaliyotda, turli faoliyatlar jarayonida paydo bo‘lishi omillarini o‘rganish;

– intellekt (zehn, aql, idrok), abstrakt tafakkur qilish qobiliyatini shakllanishini tezlatish muammosini hal qilish;

– insonda «mudrab yotgan layoqatlarni qobiliyat darajasida shakllanishini ilmiy asoslab berish»;

– yangicha fikrlash, ya’ni yangicha tafakkur qilishning psixologik masalalarini yoritib berish. Shuningdek, aqliy taraqqiyotga, kasb-hunar o‘rganishga, yosh va individual xususiyatlarni o‘rganish, ijodiy faoliyat, badiiy ijodiyot, mehnatda ijodning paydo bo‘lishi, axborot vositalari va pedagogik texnologiyaning bilim egallashga ta’sirini o‘rganish, ta’lim jarayonini takomillashtirish va uni hayotga tatbiq qilishdan iboratdir

2.Psixologiya fanining ilmiy tadqiqot metodlari. Har bir fandagi kabi psixologiyada ham tajriba, kuzatish va eksperiment shaklida qo‘llaniladi. Kuzatish va eksperimentdan tashqari, ilmiy tekshirishning boshqa maxsus metodlari: suhbat metodi, biografiya metodi, solishtirma tarixiy metod va boshqa metodlar ham qo‘llaniladi. Jamoatchilikni psixologik bilimlardan xabardor qilish, (ro‘znoma va oynoma) gazeta va jurnallarda maqolalar chop etish, radio va teleko‘rsatuvlarda turli eshittirishlar tashkil qilish, ota-onalar bilan suhbatlashish, shahar va viloyatlarda ota-onalar universitetlarini uyushtirish va uning ishini faollashtirish, mahallalarda bola tarbiyasi haqida ma’ruza, davra suhbatlarini uyushtirish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Bu vazifalarni amalga oshirish jamiyatimiz taraqqiyotida, komil insonni shakllantirishda, sog‘lom turmush tarzini barpo qilishda muhim rol o‘ynaydi. Psixik hodisalar hayotda, ya’ni tabiiy sharoitda, odamning turlituman faoliyatida qanday ko‘rinishda voqe bo‘lsa, o‘sha ko‘rinishda kuzatish metodining yordami bilan o‘rganiladi.Psixik hayot hodisalarini o‘rganishda avvalo tashqi kuzatish metodi tatbiq etiladi. Kuzatishning asosiy xususiyati shundaki, bu metod yordami bilan psixik hayotni sezgi organlarimiz bevosita seza oladigan, o‘zimiz bevosita idrok qila oladigan faktlari aniqlanadi va tasvirlanadi. Kishining psixik hayotida: mimika, imo-ishora, nutq, turli harakatlar va umuman kishining butun xatti-harakati va faoliyatini bevosita kuzatish mumkin.