Reja: Energiya tejamkorligi haqida umumiy tushunchalar

Energiya tejamkor elektr istemolchilar
Reja:
1.Energiya tejamkorligi haqida umumiy tushunchalar
2. Sanoatda elektr energiya tejam korligi
3. Avtomatlashtirilgan elektr yuritmaning energiya tejamkor rejimlarining nazariy asoslari va hisoblash usullari

Jamiyat taraqqiyotining obyektiv qonuniyatlari mehnatning enyergiya bilan ta’minlanish darajasininng tinmay o‘sib borishini taqozo 8 www.ziyouz.com kutubxonasi qiladi. Bunda texnik taraqqiyotning ko‘pgina yo'nalishlari ishlab chiqarishda energiyadan foydalanishning samaradorligini oshirishga, ya’ni energiya tejamkorligiga qaratilgandir [1 — 15]. Ishlab chiqarishda energiyadan tejamkorlik bilan foydalanishni amalga oshirish, odatda ikki yo‘nalishda olib boriladi. Birinchi yo‘naIish - ishlab chiqarilayotgan tayyor mahsulotga to‘g‘ri keladigan energiya miqdori qiymatini kamaytirish, ya’ni organik va yadro yoqilg'i, elektr va issiqlik energiyalarini iqtisod qilishdan iboratdir. Buning uchun quyidagilami amalga oshirish maqsadga muvofiq bo‘ladi: -texnologik va ishlab chiqarish intizomini yuqori darajagako‘tarish va energiya resurslaridan tejamkorlik bilan foydalanish; - issiqlik va elektr energiyani ishlab chiqarish, uzatish, o‘zgartirish, saqlash va iste’molchilarga tarqatiishdagi sodir bo‘ladigan isrofgarchiliklami kamaytirish; - asosiy energetik va texnologik qurilma va majmualami yangilash, qayta qurish va zamonaviy energiya tejamkor bo‘lgan qurilma va majmualar bilan almashtirish; - sanoatning kam energiya sarf bo‘ladigan tarmoqlarini rivojlantirish, mashinasozlik mahsulotlari sifatini hamda ishlash muddatlarini oshirish, materiallar sarfini kamaytirish, energiya tejamkorligiga qaratilgan ishlab chiqarishning ichki boshqaruv tizimlarini takomillashtirish. Ikkinchi yo'nalish - energetika sohasi ishlab chiqarish tizimlarining o‘zini va energetika balansini takomillashtirish, ish unumdorligini oshirish, shuningdek qimmat va noyob. materiallaming o‘mini bosadigan, nisbatan arzon va noyob bo‘lmagan materiallar bilan almashtirish natijasida energetika xo'jaliklarida iqtisodiy samaradorlikka erishish. Qo'shimcha energoresurslardan foydalanish natijasida ishlab chiqarilayotgan mahsulotning sifati, ishonchliligi va ishlash muddatining oshishi yoki iste'molchilaming talablarini qondiradigan yangi mahsulotlami ishlab chiqarishni yo'lga qo‘yish, mehnat muhofazasi va ish sharoitlarini yaxshilash, insonlaming turmushini yaxshilash va ekologik muhitga boMadigan salbiy ta'sirlami kamaytirish kabi natijalarga intilib, iqtisodiy samaradorlikka erishish uchun zamr bo‘lgan harakatlar ham shu yo‘nalishga kiradi. Iqtisodiy samaradorlik qilinadigan sarflardan yuqori bo‘lgan holdagina bunday sa’yi harakatlar energiya tejamkorlik yoki resurs tejamkorlik xarakteriga ega bo'ladi. 9 www.ziyouz.com kutubxonasi Iste'molda bo'lgan mahsulotlar o‘miga qo‘shimcha energiya sarf qilib o‘miga - o‘rin mos materiallar ishlab chiqarib, bu yangi materiallami ishlab chiqarishda qo‘llash energiya resurs iqtisodiga va ishlab chiqariladigan harajatlami kamaytirishi natijasida iqtisodiy samaradorlikning oshishi, sarf bo'lgan qo'shimcha energiya narxidan yuqori boMsagina, bu xarajat energiya tejamkorligiga kiradi. Energiya tejamkorlik siyosati ishlab chiqarishning umumiy samaradorligini oshirish vositasi sifatida energiya ishlab chiqarish va iste'molchilaming bundan unumli foydalanishlarigacha boigan barcha keng koiamdagi harakatlami o‘z ichiga oladi. Jamiyatning issiqlik va elektr energiyaga boigan haqiqiy ehtiyoji, uning hayot tarzi, iqlimiy sharoiti va texnik rivojlanish darajasi bilan belgilanadi. Energoresurlaming eng oxirgi bo‘g‘inidagi o‘zgartirilgan so‘ngi energiyaning bevosita texnologik qurilma va majmualarda, maishiy hayotda va transportda qo‘llanishi bilan esa jamiyatning taraqqiy etganlik darajasi belgilanadi. Ishlab chiqarishning energiyaga bo'lgan ehtiyojini o‘zgartirish uchun jamiyatning noenergetik ishlab chiqarish kuchlariga ta'sir qilmoq kerak. Iste’molchilaming energiyani iqtisod qilishi tom ma’nodagi energiya tejamkorligini bildiradi, ya'ni xalq xo‘jaligining haqiqiy energiya sarfi miqdorini kamaytirish demakdir. Ishlab chiqarishning barcha sohalarida energiya tejamkorligiga erishishda fan va texnikaning roli beqiyosdir. Ya’ni energiya tejamkor texnologiya va jarayonlami ishlab chiqarishda qoilanilishi, albatta ilmiy izlanishlaming natijasi bo‘lmog‘i kerak. Jumladan, elektr energiyadan unumli foydalanish awalambor elektr yuritmalarda energiya tejamkor motorlami qoilash, yuklanishlami rostlash, yuklanish darajasiga qarab iste'mol qilinayotgan aktiv va reaktiv quwatlami rostlash, quwat isrofini kamaytirish, optimal boshqarish va shu kabi o‘nlab dolzarb masalalami yechimini topish faqat ilmiy izlanishlar va konstruktorlik faoliyatlar bilan bog'liqdir.
Yuklami bir joydan boshqa joyga ko‘chirishda eng ko‘p energiyani iste'mol qiladigan mashinalar bular kranlardir. Kranlar material va buyumlami ham gorizontal, ham vertikal yo‘nalishlarda bir joydan ikkinchi joyga ko‘chirishga xizmat qiladi. Sanoat va fuqarolik obyektlarini qurishda kranlaming minorali turi keng tarqalgan bo'lib, ulaming yuk ko‘tarish imkoniyatlari bir necha tonnadan to bir necha o‘n tonnagachadir. Bu kranlaming motorlari asosan assinxron motorlar bo‘lib 4MT msumli (quwati 2,2 - 200 kVt), MTF va MTN (faza rotorli) va MTKF, MTKN (rotori qisqa tutashtirilgan, quvvati 1 ,4 -3 0 kVt) hamda D rusumli o‘zgarmas tok motorlari (quvvati 2,5 - 185 kVt) tashkil etadi. Shuningdek, metallurgiya va mashinasozlik korxonalarida ko‘prik turlari keng qoMlanilib, ulaming yuk ko'tarish qudrati bir necha tonnadan yuz tonnalargacha boradi. Kran mexanizmlarining elektr yuritmalarida sodir boMadigan elektr energiya isrofi qanday rostlanuvchi elektr yuritmalar qoMlanishiga bogMiqdir. MaMum vaqt oralig‘idagi foydali ishlab chiqariish uchun sarf bo'lgan elektr energiyaning elekt yuritmaning umumiy elektr energiya sarfiga nisbati tizimning ekvivalent FIK - rj3 deb ataladi. tj3 motoming belgilangan vaqt ichidagi ishga tushirish soni Z ga nisbatiga qarab o‘zgarishi 2.1 - rasmdagi tavsiflarda keltirilgan. Grafikdan ko‘rinib turibdiki, tiristorli boshqariluvchi o'zgarmas tok o‘zgartkichli elektr yuritmalarda eng yuqoridir, biroq o‘zgarmas tok motorlarini ekspluatatsiya qilishning birmuncha murakkabligini hisobga oladigan boMsak, u holda bu o‘zini oqlamaydi.
















z