Reja: Elementlarni xususiyatlari, statik va dinamik tavsiflari. Sezgirlik mezonlari

5-rasm. Kirish kattaligini sakrashsimon o‘zgarishida elementdagi o‘tish jarayoni: a - inersionlik bo‘lmaganda; b,v - inresionlik mavjud bo‘lganda.

Inersionlik mavjud bodganda y ni x ning o‘zgarishiga nisbatan

o‘zgarishining kechikishi kuzatiladi. Bu holatda 0 dan x0 gacha kirish

kattaligining sakrashsimon o‘zgarishida (5b-rasm) chiqish kattaligi y o‘rnatilgan qiymat y_ort ga birdaniga erishmaydi, o‘rnatilgan qiymatga erishish vaqti mobaynida odish jarayoni sodir bodadi. Bunda odish jarayoni

aperiodik(tebranishsiz) so‘nuvchi (5b-rasm) yoki tebranishli so‘nuvchi (5v-rasm) bodishi mumkin.

Chiqish kattaligi y o‘zining o‘rnatilgan qiymatiga erishish uchun ketgan vaqt t_ort vaqt doimiysi T ni tavsiflovchi elementning inersionligi bilan bogdiq. Oddiy holatday kattaligining o‘rnatilishi quyidagi qonun bo‘yicha sodir bodadi:

Bu yerda Т — inersionlik bilan bogdiq bodgan paramertlarga bogdiq elementning vaqt doimiysi.

T ning qiymati qancha katta bodsa, chiqish kattaligi y ning o‘rnatilishi shuncha davomli bodadi. O‘rnatish vaqti t_ort datchik odchashining zaruriy aniqligiga bogdiq holda tanlanadi va odatda (3...5) T ni tashkil etadi, dinamik rejimda 5...1%o dan ortiq bodmagan xatolikni beradi. Yaqinlashish darajasi Ay ko‘p holatlarda o‘rnatilgan qiymatdan 1 dan 10% gachasini tashkil etadi. Dinamik va statik rejimlardagi chiqish kattaligining qiymatlari orasidagi farq dinamik xatolik deb ataladi. Elektromexanik va elektromashinali elementlarda inersionlik asosan harakatlanuvchi aylanuvchi qismlarning mexanik inersiyasi bilan aniqlanadi. Elektrik elementlarda inersionlik elektromagnit inersiya yoki boshqa o‘xshash omillar bilan aniqlanadi. Inersionlik element yoki tizimning turg‘un ishlashining buzilish sababi bodishi mumkin.