Reja: Elektr qarshilik tushunchasi

Mavzu: Aktiv va reaktiv qarshiliklarning farqi
Reja:

1. 
   Elektr qarshilik tushunchasi
   
2. 
   Aktiv qarshilik
   
3. 
   Reaktiv qarshilik
   

ELEKTR QARSHILIK — elektr zanjiri (yoki zanjir bir qismi)ning elektr tokka koʻrsatadigan aks taʼsirini ifodalaydigan fizik kattalik; om larda oʻlchanadi. Elektr qarshilik elektr energiyasining boshqa tur energiyaga aylanishiga bogʻliq; elektr energiyasi oʻzgarmaydigan jarayondagi Elektr qarshilikni aktiv qarshilik, tok manbai energiyasi elektr yoki magnit maydoniga uzatiladigan jarayonlardagi Elektr qarshilikni reaktiv qarshilik deyiladi.

Induktivlik va sig‘imga ega bo‘lmagan aktiv qarshilikni biror zanjirda sodir bo‘ladigan xodisani kurib chikaylik
Agar zanjirning o‘zgarmas tokdagi qarshiligi …R₁.. ga teng bo‘lsa, shu zanjirdan o‘zgaruvchan tok utganda uning qarshiligi ortadi va qiymati biror R ga teng bo‘ladi. Tajriba o‘zgaruvchan tok chastotasi ortishi bilan zanjirning qarshiligi ortishini ko‘rsatadi. Shuning uchun o‘tkazgichning o‘zgarmas tokdagi omik qarshilik deb ataluvchi qarshiligidan fark qilishi uchun o‘sha o‘tkazgichning o‘zgaruvchan tokdagi qarshiligi aktiv qarshilik deb ataladi. Modomiki o‘tkazgichning aktiv qarshiligi tokning chastotasi ortishi bilan ko‘paysa unda asosan sirt effekti tufayli hosil buluvchi bu xodisa yukori chastotalarda ayniksa ayniksa muxim ahamiyatga ega bo‘ladi.
Bu toklar o‘tkazgichning sirtida birlamchi tok yo‘nalishida o‘tkazgichning ukida esa birlamchi tokka teskari yunalishda utadi.
Natijada o‘tkazgichning ichida tok zaiflashadi sirtida esa kuchayadi . Aktiv qarshilikdan o‘zgaruvchan tok utganda o‘tkazgich ukining yakinida tokning zichligi deyarli nolga teng bo‘ladi hamma tok o‘tkazgichning sirtida utadi.
Zanjir kismlariga quyidagi sinusoidal kuchlanish berilgan deb faraz qilaylik:

u = U_m sin ( t +)

Zanjirdagi tok kuchi qanday o‘zga rishini kurib chiqamiz
Tokning oniy qiymatini Om qonuniga kura aniqlash mumkin :

i = u / R = Um / R sin ( (t +()

yoki

i = I_m sin ( t +)

ifodalarni o‘zaro solishtirib zanjirdagi tok kuchi va kuchlanish faza jihatidan bir- biriga mos keladi deyish mumkin.
Tok kuchining amplitudasi kuchlanishning amplitudasi bilan quyidagicha boglangan:

I_m = U_m / R

Ifodaning ung va chap tomonlarini (2.. ga bulib yezsak aktiv qarshilik uchun Om qonuni kursatuvchi formulaga ega bulamiz

I = U / R