Режа: Бозор иқтисодиёти шароитида нарх тизими

Маҳсулот таннархини ифодаловчи кўрсаткичлардан энг муҳими, бир сўмлик маҳсулоти учун қилинган харажатдир. Бу кўрсаткич қуйидагича аниқланади:
Бир сўмлик Ишлаб чиқариш таннархи
маҳсулоти учун = -------------------------------------қилинган харажат маҳсулотнннг улгуржи баҳоси

• 
  Бу кўрсаткич орқали қилинган харажатларнинг самарадорлигини аниқлаш мумкин.
  

Ишлаб чиқариш бўйича бошқа харажатлар(устама харажатлар) таркибига қуйидагилар киради:


Ишлаб чиқариш харажатларининг иқтисодий элементлари ва моддалари бўйича туркумланиши


Тўғридан-тўғри харажатлар деб - маълум бир маҳсулотни ишлаб чиқариш, қурилиш ишлаб чиқариши технологияси билан бевосита боғлиқ бўлган харажатларга айтилади. Уларнинг тўғридан-тўғри деб аталишига сабаб, уларни конкрет иш тури бўйича амалдаги смета меъёрлари ва нархлар асосида аниқлаш ҳамда бир-бирлик ишга нисбатан тақсимлаб қийматини топиш мумкин.
Устама харажатлар - бу қурилишни ташкил этиш, бошқариш ва хизмат кўрсатиш харажатларидан иборат бўлиб, тўрт гуруҳдан ташкил топади: маъмурий хўжалик, ишловчиларга хизмат кўрсатиш, ишларни бажаришни ташкил этиш ва бошқа харажатлар. Устама харажатларни у ёки бу турдаги ишнинг бир – бирлигига нисбатан ҳисоблаб бўлмайди, чунки улар бутун қурилиш ташкилотига тегишлидир.
Режалаштириладиган жамламалар – бу йўл хўжалиги фаолиятини ривожлантириш учун белгиланадаган маблағлардир.
Умумий харажатлар қуйидаги моддалар( калькуляция) буйича ҳисобланади.

• 
  1. Ҳайдовчиларни иш ҳаки ижтимоий суғуртани инобатга олган ҳолда.
  
• 
  2. Автомобил ёнилгилари учун харажатлар.
  
• 
  3. Мойлаш,хом-ашё ва бошқа фойдаланиш материаллари харажатлари.
  
• 
  4. Техник хизмат курсатиш ва жорий таъмирлаш (ТХК ва ЖХТ) учун харажатлар.
  
•