Reja boshqaruv psixologiyasining predmeti va vazifalari. Boshqaruv psixologiyasi fanining tarixan shakllanishi. Boshqaruv psixologiyasining ijtimoiy hayotda tutgan o’rni Boshqaruv psixologiyasi borasida qadimiy fikrlar tarixi

REJA
1. Boshqaruv psixologiyasining predmeti va vazifalari.
2. Boshqaruv psixologiyasi fanining tarixan shakllanishi.
3. Boshqaruv psixologiyasining ijtimoiy hayotda tutgan o’rni
4. Boshqaruv psixologiyasi borasida qadimiy fikrlar tarixi.
5. SHarqda boshqaruv psixologiyasiga doir fikrlarni yuzaga kelishi.
1. Boshqaruv psixologiyasi - asli “Insoniy munosabatlar” oynasi ekanligi. Bu
boradagi Garb va Sharq nuktai nazaridagi yondashuvlar. Boshqaruv
psixologiyasining asosiy tamoyillari. Hozirgi davrda boshqaruvning psixologik
talqini, moxiyati va maqsadi. Boshqaruv psixologiyasining asosiy tamoyillari:
boshqaruvning rejaliligi, ommaning boshqaruvdagi ishtiroki, psixodiagnostik tizim,
ma’naviy va moddiy rag‘batlantirish. Ilmiy boshqaruv maktabi yoki mehnatni ilmiy
tashqil etish maktabi. Ma’muriy bosh-karuv maktabi. Insoniy munosabatlar maktabi.
Mikdoriy yondashuv. Boshqaruvga jarayon sifatida yondashish. Tizimli va vaziyatli
yondashuvlar. Inson kapitali nazariyasi. Inson resurslarini rivojlantirish konsepsiyasi.
Boshqaruv vazifasining tuzilishi. Boshqaruv vazifalarining turkumlari. Boshqaruvda
ob’ekt bilan sub’ekt munosabatlari. Boshqaruv psixologiyasidagi asosiy tamoyillar:
mehnatga nisbatan ehtiyoj, mas’uliyat va javobgarlik, tartib-intizom, boshqaruvda
yakkaboshlilik, shaxs va tashqilot manfaatlarining o‘zaro uyg‘unligi, xamkorlilik,
qarorlar qabul qilishda va munosabat bildirishda adolatlilik.
2.
Boshqaruv psixologiyasidagi asosiy tamoyillar. Xujjatlarni tahlil qilish metodi.
Biografik metod. Rahbarning ish sharoitini bayon etish metodi. Kuzatish metodi.
Kayd qilish metodi. Vokelik va xodisani okilona hal etish metodi. Turli vositalar:
fotoapparat, videokamera, magnitofon va boshqalar. Muhandis bilan individual
suxbat metodi. Intervyu: standart, nostandart. Muhandis xisoboti metodi: monologik
va dialogik. Anketa metodi.
3.
Boshqaruv ilmining nazariy tarixiy asoslari. Teylor, Jilbert nazariyalarining
tahlili. Linda Joulning superliderlik to‘g‘risidagi nazariyasi. Ma’muriy boshqaruv
maktabi. Insoniy munosabatlar maktabi. Xarizmatik, vaziyatga bog‘liqlik va sintetik
nazariyalar.
Psixologiyada rahbar shaxsi va boshqaruv muammolarining kuyilishi.
Boshqaruv faoliyatiga ob’ektiv yondashuv. Xorij mamlakatlari va Rossiyada
boshqaruv masalalarining o‘rganilganligi. O‘zbekiston ilm-fanida boshqaruv
psixologiyasining tadkik etilganlik xolati.
Boshqaruv faoliyatini ko‘rsatib beruvchi nazariyalardan Teylor, Jilbert
nazariyalarining taxlili. Linda Joulning superliderlik to‘g‘risidagi nazariyasi.
Boshqaruv ilmining nazariy tarixiy asoslari. Ilmiy boshqaruv maktabi yoki mehnatni
ilmiy tashqil etish maktabi. Ma’muriy boshqaruv maktabi. insoniy munosabatlar
maktabi. Psixologiyaning boshqaruvda tutgan o‘rni. Boshqaruv funksiyalari va uning
tarkibiy kismlari. Boshqaruv texnologiyalari. Xarizmatik, vaziyatga bog‘liqlik va
sintetik nazariyalar.
4.
Boshqaruvchi-rahbar shaxsi va liderlik tushunchasi. Boshqaruvchi-rahbar
shaxsiga kuyiladigan talablar. Boshqaruvchi rahbarning psixologik xususiyatlari.
Boshqaruvchi-rahbarning ijtimoiy xususiyatlari.
Qarashlarning keng qamrovli bo‘lishi yoki global yondashuvni amalga oshira
olish; maqsadni aniq ko‘ra olish; ko‘lamni aniq tasavvur etish; jur’atli, qatiyatli va
mard bo‘lish; tirishkoklik bilan ishlash va uzluksiz o‘qish; o‘zgalar fikrini tinglashga
tayyor turish; holislik, beg‘arazlik, to‘g‘rilik; o‘z imkoniyatlarini to‘liq ishga sola
olish; jamoani shakllantira olish; shaxsiy tarovati va sog‘lom bo‘lishi. Boshqaruvchirahbarning ijtimoiy xususiyatlari. Boshqaruvchi rahbarning psixologik xususiyatlari.
Boshqaruvchi faoliyatida tashqi motivlar. Boshqaruvchi faoliyatida ichki
motivlar. Boshqaruvchi faoliyatida psixologik motivlar. Boshqaruvchilik faoliyati
yutuqli va yutuqsiz motivlari. Motivlarning turlari. Motivlarning mazmuni va
o‘zgarishi. Ishda ijodiy yondashuvning borligi orqali uning jozibadorligini
ta’minlash. Ishning maqsadi va ohirgi natijalarni, unga erishish imkoniyatlarini aniq
tasavvur qilish. Xodimlarni jamoadagi mehnat faoliyatini rejalashtirish va vazifalarni
aniqlash jarayoniga jalb etish. Erishilgan yutuqdarga holis va samimiy baho bera
olish. Xodimlarni o‘z vaktida va o‘rinli takdirlash. Har bir aloxida xodimning ishdagi
ulushini tan olish. Mas’uliyatli ishlarni egasiga anik; topib topshira olish.
Xodimlarning samarali ishlari uchun xalaqit berayotgan barcha omillar va shartsharoitlarga barxam berish. Odamlarning lavozimlarda ko‘tarilishlarini taminlash.
Tashqilotlar faoliyatini va personalni boshqarishning ijtimoiy psixologik jixatlari.
Personalli boshqarishning Xukuqiy jixatlari. Personalni boshqarishning ijtimoiypsixologik jixatlari. Kadrlarni joylashtirish soxasida xodimlar adaptatsiyasi/
moslashuvini boshqarish. Xodimlarni tashqilot maqsadi sari etaklash. Xodimlarni
motivatsiyalash. Personalii o‘qitish. Boshkaruv ilmining nazariy tarixiy asoslari.
Shaxsiy motivatsiyalash uslublari.
5.
Mak Grigorii X va Y nazariyasi. Ouchini Z nazariyasi. Superliderlik fenomeni.
Liderlik piramidasi. Liderlik sintetik nazariyasi. Vaziyatga bog‘liqlik nazariyasi.
Liderlik sifatlari nazariyasi.
Boshqaruv uslubi: avtoritar, demokratik, liberal. Jamoadagi o‘rni, o‘zini
baholashi. Tanqidiy fikrlarga munosabati, korxona iqtisodiy samarasidagi ulushi va
ta’siri. An’anaviy yondoshuv. Zamonaviy yondoshuvlar. Vaziyatga oid rahbarlik
uslubi. Boshqaruv matritsasi. Partisipativlik uslubi. Boshqaruv uslublarining
kommunikativ imkoniyatlari. Liderlik va boshqaruv. Rahbar va lider turlari va
tafovutlari. «Avtoritar» uslub va uning tahlili. «Demokratik» uslub va uning tahlili.
«Liberal» uslub va uning tahlili. Aralash va partisipativ uslublar tahlili. Vaziyatga
ko‘ra boshqaruvni tanlanishi.