Reja: Bolalardagi foydali odatlar

Mavzu: Bolalardagi foydali va zararli odatlar

Reja:

1.Bolalardagi foydali odatlar

2. Tamaki chekishning zararli okibatlari.

3. Alkogol ichimliklari, ularning asoratlari.

4. Giyoxvand moddalar. Sinflanishi.

5. Toksikomaniya, uni keltirib chikaruvchi moddalar.

6. Giyoxvand moddalarning ijtimoiy zarari.

Talabaning sog’lom hayot tarzini chekish, alkogol ichimliklari va giyoxvand moddalarini iste’mol qilishdan kat’iyan voz kechishsiz tasavvur kilib bulmaydi. Ular soglikni va ishchanlikni eng xavfli dushmanidir. Yuqoridagi xolatlar ish va ijodiyotiga manfiy ta’sir qiladi, natijada turli kasalliklar va sotsial turmush tarzi tushib ketish xolatlari kelib chikadi. Bular esa odam, uning oilasi va butun jamiyat uchun ogir asoratlarga olib keladi.

Chekish

Tamaki maxsulotlarini iste’mol qilish inson sog’lig’i uchun juda xavfli hisoblanadi. Tamaki chekuvchi insonning o’zini sog’lig’igagina salbiy ta’sir qilib qolmay, balki yon – atrofdagi uni o’rab turgan kishilarga ham zararli hisoblanadi.

Chekish – bu zararli va xavfli odat hisoblanadi. Ba’zi bir insonlar chekish aqliy ish qobiliyatini oshiradi deb hisoblaydi. Ba’zi olib borilgan natijalar shuni ko’rsatadiki, tamaki bosh miya faoliyatiga ta’sir etib, nerv hujayradari faoliyatining susayishiga olib keladi, yana nerv tolalarini qo’zg’alishi xolatiga keltirish uchun, tamaki iste’mol qilishga to’g’ri keladi.

Filtrli tamaki chekish natijasida ham inson organizmida 300 dan ortik zaharli elementlar tamaki to’tuni orqali kiradi. Ular orasida xavflilari – katron (smola), nikotin kislotasi, karbonat angidrid va boshqalar.

Zararli moddalar ichida eng asosiy o’rinni katron (smola) egallaydi. Katron tarkibidagi zaharli moddalar inson organizmida saraton kasalligini chakaradi. Bundan tashqari surunkali bronxit, hamda «kashanda yo’tal» ni keltirib chikaradi.

Nikotin – eng zaharli moddalardan biri hisoblanadi. Nikotin organizmda tez qonga surilib, 7 sekund mobaynida hamma organlarga qon orqali yetib boradi. Nikotin – o’ta zaharli modda; insonlar uchun o’lim dozasi – 50 mg. Bir dona tamaki chekish natijasida organizmga 1 mg. nikotin moddasi kiradi.

Har bir inson birinchi bor chekanda o’zida noxush xolatlarni xis etadi, ya’ni: bosh aylanishi, bosh ogrigi, kungil aynishi va umumiy xolsizlik. Bu xolatlar sekin – asta yo’qola boradi va inson surunkali chekuvchiga aylanadi.

Tamaki chekish bundan tashqari har xil organlarga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Bunda asosan Yurak-qon tizimi va nafas a’zolari zararlanadi. Miokard infarqti kasalligi, tamaki iste’mol kilmaydiganlarga nisbatan, chekuvchilar orasida ikki marotaba ko’prok uchraydi.

Tamaki chekuvchi insonlar 8 –15 marotaba boshqalarga nisbatan o’pka emfizemasi bilan, 3 – 5 marotaba aorta – qon tomirini kengayishi bilan kasallanadilar. Har bir yettinchi chekuvchida obliteratsiyali endoartrit rivojlanadi. Bu esa o’z navbatida oyoklar gangrenasiga olib keladi. 45 yoshdan oshgan erkaklarda uchraydigan kasalliklarning 30% chekishga moyilligi bilan bog’liq. 40 – 49 yoshdagi chekuvchilarda o’lim 3 marta yuqori, chekmaydiganlarga nisbatan, 60 – 64 yoshdagilar orasida esa o’lim 19 marta yuqori.

Jismoniy tarbiya bilan shugullanuvchilar va sportchilar orasida chekuvchilar bo’lsa, bu ularning organizmiga yanada salbiyrok ta’sir ko’rsatadi. Chekish ularni ya’ni: Yurak – qon tomir tizimi va nafas a’zolari organlari tizimini ko’rsatkichlarini susaytiradi.

Sportchilar orasidagi chekuvchilarni tekshirish natijalari bizga shuni ma’lum qiladiki, ularning psixofiziologik xolati susayadi.

Chekuvchi sportchilarda harakat reaksiyasi tezligi chekmaydigan sportchilarga nisbatan 8 –14 % kam bo’ladi, aniqlik reaksiyasi 16 – 21 %, muskullarning aniq harakati 11 – 15 % kam bo’ladi. Bu borada ingliz fiziologi G. Kennedi va shved fiziologi A. Xuga sportchilar orasida tekshiruvlar o’tkazish natijasida buni to’la isbotlab berishgan.

Chekish natijasida kelib chikadigan kasalliklardan eng xavflisi bu nafas yo’llarining saraton kasalligidir.

Bu xastalik chekuvchilarda tamaki chekmaydiganlarga nisbatan 20 marotabaga ko’p uchraydi. Bundan tashqari chekuvchilarda kizilungach saratoni, oshkozon saratoni, oshkozon osti bezining saratoni, siydik pufagi va buyraklar saratoni tez - tez uchrab turadi. Buning oqibatida butun dunyo buylab yiliga millionlab odamlar hayotdan ko’z yummokda.

Keyingi paytlarda olib borilgan ilmiy - tekshiruv ishlari shuni ko’rsatmokdaki, kuniga 10 donadan ko’prok tamaki chekuvchi insonlar orasida saraton kasalligi 8 marotaba ko’p uchrar ekan. Kuniga 1 pachka tamaki iste’mol qiluvchilarda esa bu ko’rsatkich 20 marotabagacha oshar ekan.

Angliya shifokorlar yigini shuni hisoblab chikdiki, 1 dona chekilgan tamaki natijasida insonni kuniga 5,6 mino’t umri kiskarar ekan. Bu ko’rsatkichni bir necha dona tamaki chekuvchilariga ko’paytirib ularning umri nechaga kiskarishini bilib olish kiyin emas. YA’ni bu tadkikotlar shuni ko’rsatadiki, chekish bilan biz o’z organizmimizni surunkali ravishda zaharlar ekanmiz. Bu esa o’z navbatida sportchilar va studentlar orasida ilmiy, hamda jismoniy ish kobiliyatini susayishiga olib keladi. Shuning uchun biz xech kachon tamaki iste’mol qilishga harakat qilmasligimiz, oramizda chekuvchilar bo’lsa, ularni ham bu yomon o’ta xavfli odatdan halos etishga yordam bermogimiz lozim. Biz xech kachon uno’tmasligimiz kerakki chekmaydigan insonlar o’zini yaxshi xis etadi, akliy hamda jismoniy ish kobiliyati yuo’ori bsladi, chiroyli ko’rinadi va o’zok umr kechiradi.

Alkogol (spirtli) ichimliklar

Spirtli ichimliklar iste’mol qilish salbiy okibatlarga olib keladi ya’ni: inson salomatltgining bo’zilishi, akliy hamda jismoniy ish kobiliyatini susayishi, har xil kasalliklarga chalinishi, inson umrining kiskarishiga sabab bsladi.

Alkogol ya’ni - «spirt» (etil va vino spirti)i ozik – ovkat ma’sulotlarini bijgitish natijasida olinadi.

Bijgitish yo’li bilan olingan lekin tozalanmagan spirt tarkibida har – xil zaharli moddalar ko’p bo’ladi. Ular oldin tozalanib (retifikatsiya), keyin spirtli ichimliklar tayyorlaniladi.

Etil spirti – narkotik moddalar tarkibiga kiradi

Alkogol nerv tomirida impuls o’tkazuvchanligini tormozlaydi. Organizmga tushgan alkogol (spirt) 89 % oshkozon shillik kavati orqali qonga suriladi, kolgan qismi esa ichaklar yordamida suriladi. Spirt iste’mol kilgandan so’ng oradan 1 – 1,5 soat o’tib qonda spirtni maksimal dozasini aniqlash mumkin.

Alkogol (spirt) eng avvalo inson organizmining markaziy nerv sistemasiga (mns) o’ta salbiy ta’sir ko’rsatadi. Buning natijasida insonda ilmiy hamda jismoniy ish faoliyati susayadi, ravshanlik yo’qoladi, ko’p xatolarga yo’l kuyiladi, harakatda aniqlik yo’qoladi.

Xaddan tashqari ko’p iste’mol qilingan spirtli ichimliklar natijasida yuqorida aytib o’tilgan xolat yaqqolrok namoyon bo’ladi. Bunda reflekslar susayadi, harakat koordinatsiyasi bo’ziladi, gapirish markazi tormozlanadi, muskullar bushashadi buni natijasida cho’qur narkotik uyku paydo bo’ladi.

Bu xolat ertangi kunga ham o’z salbiy ta’sirini o’tkazadi: ish kobiliyatini susayishi, boshi aylanishi, inson o’zini yomon xis qilishi va xokazo. Spirtli ichimlik nafaqat MNS ga ta’sir kilib kolmay, balki organizmni Yurak – qon tomir tizimiga, jigarga, oshkozon – ichak tizimiga, jinsiy a’zolarga ham salbiy ta’sirni o’tkazadi. Spirtli ichimliklarni surunkali iste’mol qiluvchi insonlar orasida Yurak – qon tomir tizimi xastaliklari 22 marta, oshkozonda 18 marta, organlari xastaliklari 4 marotaba ko’prok uchraydi. Eng ogir xastaliklardan bo’lgan jigar sirrozi ham ayni spirtli ichimliklar iste’mol qiluvchilar orasida ko’p uchraydi. Bu xastalik esa ko’pincha yoshlar orasida o’lim bilan yakun topmokda. Alkogol (spirt) jinsiy a’zolarga ham ta’sirini o’tkazadi. Tadkikotlar shuni ko’rsatadiki, 41 % spirtli ichimliklarni iste’mol qiluvchi insonlar orasida jinsiy moyillik keskin susayishi ko’zatilgan.

Spirtli ichimliklarni iste’mol qiluvchilar orasida o’lim dunyo buyicha 3 o’rinni egallaydi, faqat Yurak – qon tomir kasalliklari va saratondan keyin. Spirtli ichimliklar iste’mol qilish oqibatida 80 – 90% jinoyatlar kilinadi, travmalar (shikastlar) olinadi. Alkogolizm natijasida oilalar bo’zilib ketadi, insonlar o’z xurmatini yo’qotadi, dust – birodarlaridan ayriladi, ish joylaridan xaydaladilar. Sportsmenlar orasida spirtli ichimliklar iste’mol qilish ularni fiziologik xolatini 20 – 30% susaytiradi. Chet el olimlari bu tadkikotlarni tekshirish natijasida shuni aniqlashdiki, harakat reaksiyalari 12 –16%, aniqlik reaksiyasi 17 – 21%, muskullar aniqligi 14 – 19% kamayar ekan (A.P. Laptev, 2001). So’z oxirida shuni takidlab o’tish lozimki, spirtli ichimliklarni surunkali iste’mol qilish, talabalar organizmiga zararli ko’rsatish bilan birga ularning akliy kobiliyatini ham susayishiga olib keladi. Giyoxvand moddalar (narkotiklar)

Giyoxvand moddalarni iste’mol qilish (xattoki bir marotaba) organizmga o’ta jiddiy zarar yetkazib koldirishi bilan birga ogir xastalik ya’ni: giyoxvandlikka (narkomaniyaga) olib kelishi mumkin.

Giyoxvand moddalarni iste’mol qilish oqibatida organizmning surunkali zaharlanishi yuz beradi, buning natijasida tolerantlikni o’zgarishi, urganib kolish, maxrum bo’lish sindromi, emotsional – psixik o’zgarishlar, jismoniy hamda jinsiy o’zgarishlarga olib keladi.

VOZ (Halkaro soglikni saqlash tashkiloti) 1991 yil giyoxvand moddalar toifasiga quyidagilarni kiritdi:

1. Alkogol – barbiturat moddalar tipi: (etil spirti, barbituratlar, sedativ - meprobronat, xloralgid va boshqalar).

2. Amfetamin tipidagi moddalar:(anfetamin,fenmetrazin).

3. Kannabis tipidagi moddalar: (marixuana, gashish).

4. Kokain tipidagi: (kokain, koka barglari).

5. Gallyutsinogen moddalar: (LSD, meskalin).

6. Kata tipidagi moddalar.

7. Opiada tipidagi: (morfin, geroin, kofein, metdon).

8. Efir suyukliklari tipidagi moddalar: (toluol, atseton, tetroxlormetan).

Yuqorida ko’rsatib o’tilgan moddalarni hammasi (efir suyukligidan tashqari) davolash maqsadida ishlatiladi, ammo ularga kunikib, urganib kolish paydo bo’ladi.

VOZ eksperimentlari shuni aniqladiki, yuqorida ko’rsatib o’tilgan giyoxvand moddalarni iste’mol qilishga karab giyoxvand yoki toksikomaniyaga ajratiladi.

Eng ko’p tanilgan giexvand moddalarga legal narkotiklar kiradi, ularga tabak bilan alkogol xos.

Giyoxvand degan tushunchada, asosan biz nolegal bo’lgan narkotik moddalarni iste’mol qiluvchilarni tushunishimiz lozim.

Rossiya Federatsiyasida hozirgi kunda quyidagi nolegal (norasmiy) narkotik moddalar tarkalgan:

Opiy (opiy moddalari, morfin, ko’qnori);

Gashish (ko’qnori preparatlari ya’ni: gashish, qonoplya, nasha, marixuana); Psixostimulyatorlar (efedrin);

Ba’zi tinchlantiruvchi va uxlatuvchi dori preparatlari.

Toksikomaniyani quyidagi moddalar keltirib chikaradi:

Uchuvchi ximiyaviy moddalar (gengansion – benzol, toluol, atseton va boshqalar); Tinchlantiruvchi va uxlatuvchi vositalar (trankvilizatorlar);

Ba’zi ogrik koldiruvchi va yalliglanishga karshi vositalar.

Ba’zi bir giexand moddalar tibbiyot amalietida ishlatiladi, chunki ular ogrik koldiruvchi xususiyatga ega. Bu moddalarni iste’mol kilinishi faqat shifokor tomonidan belgilanadi.

Giyoxvand moddalar organizmga tushishi bilan MNS ga ta’sir ko’rsatadi va eyforiya xolatini keltirib chikaradi. Buning natijasida aniqlik yo’qoladi, uylash kobiliyati susayadi, harakat koordinatasi bo’ziladi.

Giyoxvand moddalarning eng xavfli okibatlaridan biri ularga urganib kolishdir. Ularga urganib kolishlik ba’zi bir kasalliklarni davolash mobaynida ham sodir bo’ladi. Ular davolanib bo’lganidan so’ng ham narkotik moddalariga e’tiyoj sezadilar.

Giyoxvand moddalarni bir bor kizikish bilan iste’mol qilinganligi eng yomon okibatlarga olib keladi. Bu esa giyoxvand degan yomon nomga ega bo’lishdir.

Giyoxvand moddalarni mo’qkasidan iste’mol kilinishi inson organizmini surunkali ravishda zaharlab borish deganidir. Buning natijasida organizmda ruxiy hamda jismoniy tolikish ko’zatilgan Giyoxvandlarning asosiy belgilari quyidagilar: o’ta ko’zgaluvchan, harakat koordinatasini bo’zilishi, kullarini kaltirashi, terlash, xolsizlik. Akliy hamda jismoniy kobiliyati keskin tushib ketishi. Giyoxvandlar tez orada o’z sogligidan hamda ishlash kobiliyatidan maxrum bo’ladilar. Giyoxvandlar orasida eng keng tarkalgan kasalliklardan biri OITS dir (SPID). Bu kasallikni ular orasida ko’p tarkalganligi sababi, ularning bitta shpritsdan bir – birini venasiga narkotik yuborishidir. OITS - o’ta xavfli kasallik hisoblanadi, uni hozirgi kungacha davosi aniqlanmagan. OITS ning oxiri o’lim fojiasi ko’tadi.

Ming afsuslar bulsinki, bu kasallik ayniksa yoshlar orasida tarkalishi hammani taajubga solmokda.

Keyingi paytda giyoxvandlik bilan toksikomaniya rivojlanib bormokda. Toksikomanlarning asosiy iste’mol vositalari bu tinchlantiruvchi moddalar va ba’zi bir toksik ximiyaviy vositalaridir. Ularni iste’mol qilish natijasida insonlar o’zgaradi, eyforiya xolatini chakirishdir yoki oddiy so’z bilan aytganda kayf qilishdir.

Ba’zi bir xolatlarda organizmni zaharlanishi undan so’ng o’lim xolatlari ham ko’zatilmokda.

Ko’pgina tranvilizator vositalar (sedo’qsen, elenium, tazepam, trioksazin) psixiatrik xastaliklarni davolashda kullaniladi. Bu vositalarni kullash vaqtida shifokor nazoratida bo’lish lozim. Xech kim o’z – o’zidan bu dorilarni iste’mol kilmasligi lozim, chunki organizm urganib kolib, bemorni giyoxvandlikka olib kelishi mumkin.

O’zok vaqt davomida uyku dorilarini ham iste’mol qilish mumkin emas, chunki ular ham toksikomaniyaga olib keladi.

Keyingi paytlarda yoshlar orasida toksikomaniya xastaligi keng tarkalmokda. Ular har xil ximiyaviy vositalarni (atseton, benzol, toluol va boshqalar)ni nafas yo’li orqali xidlab, o’zlarida eyforiya xolati, ya’ni kayf xolatini chakirishmokda. Lekin oradan 3-4 oy vaqt o’tishi bilan ularda har xil o’zgarishdar ko’zatilmokda: akliy hamda jismoniy ish faoliyatini susayishi, ruxiy xolatini bo’zilishi, ko’p uyku xolati ko’zatiladi. Nafas yo’llarida har xil surunkali kasalliklar rivojlanadi.

Keyingi yillar mobaynida giyoxvandlar ko’payib bormokda, shulardan 60 % uspirin – yoshlar tashkil etishi, albatta achinarli xoldir. Giyoxvandlar jamiyat uchun ‘am xavfli hisoblanadi, chunki ular o’zlariga yakin bo’lgan insonlarini shunga jalb etadilar. Giyoxvand moddalarni qabul qiluvchilar 4-5 yil umr kuradilar.

Giyoxvand moddalarni hamda toksik xolatining asosiy belgilari:

ongning, ruxkiyatini, kayfiyatini, umumiy axvolini bo’zilishi; harakat funksiyalarining bo’zilishi;

teri va shillik kavatlar rangining o’zgarishi;

ko’z korachigining o’zgarishi;

dikkatlikni, uylashni, fikr qilishni, xotirani keskin bo’zilishi;

Har bir talaba shuni cho’qur anglashi lozimki, eng kuchsiz giyoxvand moddalarni iste’mol kilsa ham, o’ta xavfli kasallik ya’ni giyoxvandlik paydo bo’ladi. Shuning uchun xech kanday xolatda ham giyoxvand vositalarini iste’mol qilish man etiladi. Faqat giyoxvand moddalaridan kat’iyan voz kechish natijasida giyoxvand degan nomni olmaslikka va o’zok umr kechirishga erishish mumkin. Odamning foydali odatlari. Yomon va sog'lom odatlar

Aristotel

Odat - bu odamdan katta ixtiyoriy va aqliy kuch talab qilmaydigan, istisnosiz barcha odamlarga xos bo'lgan xatti-harakatlar shakli. Barchamiz hayotimizda biron narsaga o'rganib qolganmiz, shundan keyin odatlar bizning tabiatimizning bir qismiga aylanib, bizni ma'lum darajada boshqarishni boshlaydi. Buning afzalliklari va kamchiliklari bor, ular to'g'ri baholanishi kerak, shunda bir tomondan siz o'zingizning odatlaringizga qul bo'lmaysiz va har bir narsadan yangi narsadan yashirmayapsiz, boshqa tomondan siz o'zingiz uchun tanish bo'lgan narsalarni o'zingiz xohlagan narsaning yordami bilan qilish mantiqqa to'g'ri kelmaydi. harakat. Ko'pgina odatlarimiz bizga boshqa odamlar tomonidan ham ta'sir qilishi mumkinligini yodda tutishimiz kerak va shuning uchun ushbu odatlarga rioya qilgan holda biz nafaqat o'zimizning, balki ularning manfaatlariga ham amal qilamiz.

Ularning odatlariga qanday bog'lanish kerakligi va agar kerak bo'lsa, ulardan voz kechish haqida men ushbu maqolada aytib beraman.

Odat nima?

Odat - bu har bir kishi uchun hayotida o'zgarib turadigan xatti-harakatlar, narsalarga moyillik. Siz shuni ham ayta olasizki, odat, bu bir tomondan ongsiz ravishda biron bir narsani o'ylamasdan qila oladigan qobiliyat, boshqa tomondan esa hech narsa haqida o'ylamoqchi bo'lmaganingizda ongning dangasasi. Yana shuni aytish mumkinki, odat - bu ongsiz va avtomatik xatti-harakatlar modeli, bu odamga intellektual va aqliy resurslarini tejashga imkon beradi. Bundan tashqari, odat, ongli ixtiyoriy xatti-harakatlardan farqli o'laroq, odamlarga bir necha marotaba tezroq narsalarni qilish imkonini beradi. Biror narsaga ko'nikish uchun vaqt kerak. Odat bir xil harakatlar bir necha marta takrorlangandan keyin paydo bo'ladi. Shundan so'ng, miya ularni eslab qoladi, unda kerakli harakatlar algoritmi bilan xaritalar paydo bo'ladi, unga ko'ra u behush rejimda ishlay boshlaydi. Odamlar tezda ko'nikib ketadigan narsalar bor va ular uchun ko'p vaqt talab etiladi va ba'zi narsalarga ko'nikish qiyin. Qanday bo'lmasin, odamlar biron bir narsaga darhol emas, balki vaqt o'tishi bilan odatlanib qolishadi.

Zararli odatlar

Yomon odatlarga alohida e'tibor qaratiladi. Chunki odamlar ulardan eng ko'p muammolarni boshdan kechirishadi. Ushbu odatlar asossiz ravishda zaiflik va qandaydir darajada o'z xatti-harakatlarini o'z manfaati uchun boshqarishga qodir bo'lmagan va yomon odatlar unga zarar etkazishga imkon bermaydigan odamning namoyon bo'lishi deb hisoblanmaydi. Bu erda biz odamning sog'lig'iga zarar bermaydigan zavqlanishning boshqa shakllaridan o'zini yopadigan ma'lum bir tarzda zavqlanish moyilligi haqida gapiramiz. Masalan, agar odam spirtli ichimliklarni iste'mol qilishga odatlangan bo'lsa, bu qaramlik boshqa ko'plab narsalardan, masalan, sport o'ynashdan, sog'lom, sog'lom turmush tarzidan, aqlning ravshanligidan zavqlanishni imkonsiz qiladi, bu turli masalalarda muvaffaqiyatga erishishga yordam beradi va o'ziga ishonish qobiliyati qo'shimcha psixostimulyatorlarsiz, ayollar bilan muvaffaqiyatli aloqada bo'lish va boshqalarda. Bu erda juda ko'p narsalarni sanab o'tish mumkin. Shunday qilib, yomon odat - bu har doim kishining zavqlanishning boshqa turini tanlab, boshqasiga zarar etkazishi. Yomon odatlar odamni ko'p jihatdan cheklashi mumkin. Yomon odatlardan xalos bo'lolmaydigan odamlar keraksiz cheklovlardan qutulish uchun buni doimo yodda tutishlari kerak. Aslida, bu erda hech qanday cheklovlar yo'q, shunchaki zavqlanishingiz mumkin bo'lgan tanlov mavjud.

Odatlarning foydalari

Odatlar mustaqil ravishda foydali bo'lishi mumkin. Tabiatda ortiqcha, noto'g'ri va keraksiz narsa yo'q. Va odatlarning vazifasi hayotimizni soddalashtirishdir. Yuqorida aytib o'tganimdek, odatlar har xil turdagi harakatlarni avtomatik rejimga o'tkazishimizga imkon beradi, bunda, birinchidan, biz o'rgangan faoliyat turlarini bajarish tezligini oshiramiz, ikkinchidan, tanamizning ortiqcha resurslarini sarf qilmaymiz. ularni amalga oshirish. Masalan, insonning psixoemotsional holatini olaylik - agar u yangi, noma'lum, tushunarsiz narsalarga qaraganda unga tanish bo'lgan narsalar bilan shug'ullanadigan bo'lsa, u ancha barqaror bo'ladi. Yangi, g'ayrioddiy, o'rganilmagan har bir narsa potentsial tahdidga duch kelishi mumkin, shuning uchun odam buni to'g'ri tushunishi kerak, bu unga ma'lum harakatlar va shunga mos ravishda resurslarni talab qiladi. Ammo tanish va tanish bo'lgan narsalar sizga hech qanday qo'rquvsiz buni amalga oshirishga imkon beradi va odam yaxshi biladigan narsadan foydalanadi va uni qayta o'rganish, tadqiq qilish, tekshirish kerak emas. Barchamizda ba'zi odatlar bor, ularsiz umuman yashashning iloji yo'q.

Shuningdek, tanish ishlarni amalga oshirayotganda va tanish narsalarni ishlatganda va birinchi navbatda tanish va tanish bo'lgan barcha narsalar bilan shug'ullanayotganda, odam bo'sh vaqtni bo'shashtirishi yoki kerak bo'lsa dam olish yoki yangi narsalarni tushunishi mumkinligini tushunish ham muhimdir. Agar biz doimo yangi narsalar bilan shug'ullanishimizga to'g'ri kelsa, bizning ruhiyatimiz va aqlimizga bo'lgan bunday yukni bardosh bera olmasdik - har doim hammasini yangidan o'rganishimiz kerak edi. Shunday qilib, biz tanish mahsulotlarga o'rganib qolamiz va ularni zararli va noaniq narsalarga kirishdan qo'rqmasdan ishlatamiz. To'g'ri, bu odatlarni ishlatib, odamlarni manipulyatsiya qiladiganlar tomonidan qo'llaniladi, shuning uchun endi ularning xavflari haqida gaplashaylik.

Odatlardan zarar

Har bir tanganing ikki tomoni bor. Va zarar hamma narsadan, shu jumladan odatlardan ham bo'lishi mumkin. Shaxsan men har qanday odatlarni, ayniqsa zaiflikni, uni ishlatish oson deb hisoblayman. Biz ularni mashinada juda ko'p ishlarni amalga oshirish uchun ishlatishimiz mumkin, masalan, bizning harakatlarimiz yoki ishimizni o'ylamasdan mashina haydash, lekin shu bilan birga, tanish hamma narsadan suiiste'mol qilsak ham, biz juda oldindan aytib bo'lamiz va moslashuvchan ko'nikmalarimizni rivojlantirmaymiz. Odatlardan qutulish - odamlar yangi narsalardan, o'z manfaatlariga zarar etkazadigan narsadan yashira boshlaydilar. Eng yomoni, ular har qanday o'zgarishlardan, taraqqiyotdan qo'rqib, yangi narsadan qo'rqishni boshlaydilar. Odam miyasi qotib qoladi va u yangi bo'lgan hamma narsadan qochib, tanish bo'lgan hamma bilan muomala qilganda zaiflashadi. Va shuning uchun yangilikka ochiq bo'lganlar undan ancha ustun bo'lishlari mumkin.

Odatlar yordamida odamlarni manipulyatsiya qilish usullari haqida gapirmaslik ham mumkin emas. Ko'p odamlar buni payqamaydilar yoki o'z odatlaridan foydalanib juda tez-tez boshqarilishini sezishni istamaydilar. Xuddi shu biznesda bu har doim sodir bo'ladi. Masalan, xaridorlarni ko'pincha yangi do'konga turli xil aktsiyalar, chegirmalar, arzon narxlar va shu kabilar jalb qilinadi. Va keyin, odamlar ushbu do'konga o'rganib qolganlarida, undagi narxlar asta-sekin o'sib boradi, ammo odatdagidan odamlar turli xil tovarlarni, hatto juda zararli narxlarda ham sotib olishda davom etishadi. Bu har doim ham ishlamaydi va hamma ham qilavermaydi, ammo ba'zi mijozlarni shu yo'l bilan jalb qilish va saqlash mumkin. Yoki odamlar odatlanib qolgan buyumlar vaqt o'tishi bilan ko'p sifatni yo'qotishi mumkin, ammo ular hali ham odatdagidan sotib olinadi, farqlarni sezmay yoki shu lahzaga ahamiyat bermaydilar. Shunday qilib, odatiga ko'ra, oldindan aytib bo'lmaydigan va turli xil ma'lumotlarni, ayniqsa qisman tanish bo'lgan odamlarni tanqid qila olmaydigan odamlarga yashirin ta'sir qilishning ko'p variantlari mavjud.

Odatlar bizni dunyoning ichki qiyofasini kengaytirishimizga to'sqinlik qiladi, chunki ular biz allaqachon shakllangan ichki tasvirlarimizga to'g'ri kelmaydigan narsalarga ahamiyat bermaymiz yoki ahamiyat bermaymiz va shu bilan biz o'zimiz uchun foydalanishimiz mumkin bo'lgan juda ko'p qimmatli ma'lumotlarni yo'qotamiz. Buning o'rniga, biz ko'pincha eskirgan haqiqat xaritalarini boshimizdan foydalanamiz. Axir, noto'g'ri xaritaga e'tibor qaratish kerak, chunki u eskirgan, chunki u muqarrar ravishda xatolarga va o'liklarga duch keladi. Bir holatda u xato qiladi, boshqasida, uchinchisida va shu bilan uning butun hayoti pastga tushishi mumkin. Masalan, odam biron bir ishga odatlanib qolgan, ammo endi u ahamiyatsiz, jamiyat endi kerak emas, shuning uchun uni bajarishda hech qanday ma'no yo'q. Va siz pul ishlata olmaysiz va martaba qura olmaysiz va sizga hech qanday hurmat ko'rsatilmaydi. Shuning uchun uni yangisiga o'zgartirish kerak. Ammo odam bu ishda oxirigacha o'tirishi mumkin, chunki u bunga ko'nikib qolgan. Shunday qilib, odamlar o'zlarining odatlari bilan o'zlarini xavf ostiga qo'yadilar.

Shunday qilib, odatiy narsalarni qilish vasvasasi va yana zo'rlik qilmaslik, yangi narsa haqida o'ylash va odatlanib qolgan hamma narsani shubha ostiga qo'yish kerak, siz biron narsaga o'rganib qolganingizni esdan chiqarmasligingiz kerak o'zingizni yangi narsalar bilan cheklab, o'zingizni cheklang. Bu sizning barcha odatlaringiz bilan kurashishingiz kerak degani emas, agar siz chindan ham xohlasangiz ham, buni amalga oshirish mumkin emas. Bu sizga sizga ziyon keltiradigan yoki foydasiz bo'lgan holatlarda ularni tark etish zarurligini anglatadi. Va hayotimizda foydasiz odatlar juda ko'p. Ko'plab urf-odatlar, marosimlar, urf-odatlar allaqachon eskirgan. Ularga ehtiyoj yo'q. Shuning uchun, yanada samarali va etarli darajada o'zini tutish uchun ularni tark etish kerak. Dunyoda yangi, yaxshiroq, foydali va samaraliroq narsa doimo paydo bo'lib turadi, shuning uchun eski, tanish, tanish, ammo eskirgan va shuning uchun mutlaqo keraksiz narsaga tayanish ba'zan shunchaki ahmoqlikdir. Ammo odat, bilganingizdek, ikkinchi tabiatdir, shuning uchun odamlar ko'pincha bu narsadan voz kechishlari qiyin. Biroq, mumkin. Buning uchun nima qilish kerakligini ko'rib chiqaylik.

Odatdan qanday qutulish mumkin?

Odatlar va odatlardan xalos bo'lish juda oddiy va juda qiyin vazifaga aylanishi mumkin, qaysi odam va qaysi odatlardan qutulishingiz kerakligiga bog'liq. Bu vazifa, odam eski odatidan boshqa narsaga o'tishi mumkinligi tufayli osonlashadi, keyinchalik u yangi narsaga aylanishi mumkin, agar u biron bir narsaga juda qiziqqan bo'lsa - qandaydir foydali, qandaydir dalda, uning uchun muhim biznesda muvaffaqiyatga erishish imkoniyati. Odamlar, asosan, eng yaxshisi uchun yaxshilikdan voz kechishga tayyor. Ularga yangilarga o'tish orqali qanday foyda olishlarini aniq va aniq tasavvur qilishlari uchun ularga eng yaxshisini namoyish etish kerak. Aytaylik, odam o'z ishiga o'rganib qolgan va bu erda unga yangi - yanada qiziqarliroq, maqomli va yuqori maoshli ish taklif qilinmoqda, uni rad etishning iloji yo'q. Uni jiddiy ravishda siqib qo'yishi mumkin bo'lgan qo'shimcha talablar yo'q, shuning uchun u faqat qaror qabul qilishi va yangi biznesni boshlash uchun minimal harakatlar qilishi kerak. Xo'sh, kim bunday taklifni rad etadi. Boshqacha qilib aytganda, yangi narsa avvalgisidan aniqroq foydaliroq bo'lganda, odam eski odatlarini unutib, yaxshiroq o'rganishga kirishadi, yangi odatlarni shakllantiradi. Odamlar hamma narsadan qo'rqmasalar, yangi narsalarni yaxshi ko'rishadi. Ammo ular tushunganlarida Undan qo'rqmaydilar.

Ammo bu vazifa, birinchidan, odam eski odatlaridan voz kechish orqali olinadigan barcha imtiyozlarni anglamaganda, ikkinchidan, ulardan voz kechish uchun zaruriy iroda bo'lmaganida, bu vazifani bajarish qiyin. . Ikkinchi sabab ayniqsa jiddiy, u bilan kurashish ancha qiyin. Ba'zi odamlar hayotlarini shu qadar qattiq boshlashadiki, uning qanday kechayotganini bilmaydilar. Ular hamma narsaga dosh berishga tayyor. Yuqorida yozganimdek, odatlar bizning psixikamizni zaif va fikrlashni inert qiladi. Buning sababi, ular odamni bo'shashtiradilar. Va inson doimiy ravishda har qanday qarshilikka qarshi turishi, ba'zi maqsadlarga erishish uchun harakat qilishi, hayotiylikni, hayotiylikni saqlab qolish uchun yangi narsaga moslashishi kerak. Va agar odatlar tufayli u doimiy konforda yashasa, unda tananing ko'pgina funktsiyalari, ham jismoniy, ham aqliy, shunchaki atrofiya. Shunday qilib, ba'zi odamlarga odatlanganidan voz kechish uchun biron bir zanjabil nonidan foydalanishga majbur qila olmaysiz, shunchaki ular yangi narsaga o'rganib qolish qobiliyatiga ega emaslar, chunki bu qobiliyatlar ularda uxlab qolishgan. Shunday qilib, takrorlayman, bu juda keng tarqalgan va juda jiddiy muammo bo'lib, uni hal qilish unchalik oson emas.

Men o'z hayotlarini oddiy yoki ko'pincha yomon odatlarga aylantirgan odamlar bilan ishlashga to'g'ri keldi.

Masalan, bu qimor o'yinlari, shu jumladan qimor o'yinlariga bog'liqlik, bu dahshatli ish bo'lib, unda odam o'z hayotini shunchaki yoqib yuboradi, bu odamlar bilan aloqaning yo'qligi va natijada izolyatsiya va cheklash va hokazo. Bunga ko'nikib qolgan kishi, asta-sekin vafot etadigan qamoqxonaga o'z fikrini singdiradi. Bunday odamlarni asta-sekin cheklangan va ma'yus dunyosidan chiqarib tashlash kerak. Va bu ishda o'z odatlaridan voz kechish kerakligi to'g'risidagi kelishuv katta ahamiyatga ega. Agar ular buni istamasalar, radikal choralarsiz ularning muammosini umuman hal qilib bo'lmaydi. Va, albatta, ular o'zlariga yordam berolmaydilar, chunki buning uchun zarur kuchga ega emaslar.

Siz ong va hissiyotlar yordamida odatlardan xalos bo'lishingiz mumkin. Aksariyat odamlar his-tuyg'ularni ishlatishadi, bu osonroq. Odat dangasalik va qo'rquv kabi tug'ma tuyg'ular bilan bevosita bog'liqdir. Ular, o'z navbatida, odamni ma'lum bir hissiy holatga olib keladi, bu esa uni muayyan harakatlarga undaydi. Odatlarning tuzilishida boshqa his-tuyg'ular va fazilatlar mavjud, ammo dangasalik va qo'rquv asosiy narsadir. Shuning uchun, aniqrog'i, bu his-tuyg'ular odamni, shu jumladan o'zini ham odatidan qutulish uchun ta'sir qilishi kerak. Bu erda ko'plab kombinatsiyalar bo'lishi mumkin. Masalan, odamni yangi narsadan qo'rqishdan qutqarib qolish, bir vaqtning o'zida unda biron narsaga bo'lgan qiziqishni ham, biror narsaga ega bo'lishni, biron narsaga kelishni, biror narsada muvaffaqiyat qozonishni ham uyg'otishi mumkin. Natijada, bitta tuyg'u yo'qoladi, boshqasi gullaydi. Va agar odam o'ljaga javob bermasa - hech narsani xohlamasa va hech narsaga qiziqmasa, unda siz eski qo'rquvni yangi, yanada kuchli qo'rquv bilan almashtirishingiz mumkin, bu esa uni odatdan voz kechishga majbur qiladi. Shunday qilib, xususan, ular ba'zi alkogol va giyohvandlarga munosabatda bo'lib, ularga ma'lum munosabatlarni ilhomlantiradi. Xo'sh, hamma ehtimol kodlash deb atalishi haqida eshitgan bo'lishi mumkin, bu ba'zi hollarda takliflardan boshqa narsa emas. Va dangasalik tuyg'usiga ta'sir qilganda, siz odamni biron bir ishda uni erdan tushirish uchun tez va oson natijalarga va'da qilishingiz mumkin va u jarayonga jalb qilinganida, undan voz kechish qiyin bo'ladi, chunki u allaqachon ba'zi resurslarga ega. biror narsa qilishni boshlash uchun sarflangan. Shunday qilib, odamlar, masalan, o'rganishga da'vat etiladi. Bunga ko'nikish juda oson emas, lekin agar siz buni qilishni boshlagan bo'lsangiz, unda davom etish osonroq bo'ladi. Bir kishi o'z resurslarini qadrlaydi, shuning uchun u ularni behuda sarflaganligi haqida o'ylamaslik uchun ko'pincha izchil bo'lishga harakat qiladi. Aytaylik, agar kimdir qimmatbaho kitobni sotsa, uni arzon yoki bepul sotib olganidan ko'ra uni ko'proq o'rganishga va jiddiy qabul qilishga tayyor bo'ladi. Odamlar shunday tuzilganki, ular o'zlari erishgan va ular uchun o'zlarining ba'zi manbalarini bergan narsadan ustun qo'yishadi. Buni dangasalik kabi his qilish orqali eski odatlardan xalos qilish uchun foydalanish mumkin. Ularni [yoki o'zlarini] yangi, g'ayrioddiy narsa qilishni boshlash kerak, masalan, ba'zi bir manbalar, masalan pul yordamida. Va keyin odam bu jarayonga jalb qilinadi va asta-sekin eski odatdan xalos bo'ladi yoki hech bo'lmaganda yangi narsaga ega bo'ladi.

Shunday qilib, biz kerak bo'lmagan narsalardan xalos bo'lish uchun turli xil usullar bilan odatlarga qarshi kurashishingiz mumkin. Buni oddiy usullar yordamida va yangi odamlardan qo'rqmaslik va dangasa bo'lmaslik uchun odamni ongini aldashga imkon beradigan juda murakkab ko'p o'tish usullari yordamida amalga oshirish mumkin. Albatta, biz barcha odatlardan xalos bo'lishimiz shart emas, ayniqsa buni qilish hali mumkin emas. Asosiysi, bizga yordam beradigan va zarar etkazmaydiganlarni tark etish.

Shuning uchun, do'stlar, sinab ko'ring, tajriba qiling, o'zingiz va boshqalarga zararli yoki foydasiz odatlardan, odatlardan xalos qilmoqchi bo'lganlarga, umuman, o'zingizning va boshqa odamlarning ongiga kalitni tanlang. Va keyin, ertami-kechmi, odam hayotga yangicha qarashga o'rganib qolgan eski va samarasiz narsalardan xalos bo'ladi.

Odatlar bizning hayot tarzimizni belgilaydi. Yomon bo'lganlar bizga yopishadi, yaxshilarini rivojlantirish kerak. Qanday qilib va \u200b\u200bnima uchun buni qilish kerak? Qaysi odatlar eng foydali? Biz qiziqarli tadqiqotlar haqida gaplashamiz, hayotni yorqinroq qiladigan va bizni sog'lom qiladigan 10 yaxshi odatlar haqida gaplashamiz.

Odat nima

Odat - bu ixtiyoriy kuch talab qilmaydigan takrorlanadigan xatti-harakat shakli. Agar bizning ongimiz ma'lum bir harakatga ijobiy munosabatda bo'lsa va uning yo'qligida noqulaylik his qilsa, unda giyohvandlik boshlandi. Jarayon fiziologik reaktsiya bilan birga keladi - ta'sir algoritmini aniqlaydigan nerv birikmalarining birikmasi.

Giyohvandlik bir necha bor takrorlanganidan keyin hosil bo'ladi - miya nima qilishni eslab qoladi va ongsiz rejimga o'tadi.

Odat - bu yaxshi usul ichki resurslarni tejashchunki miya yoqilmaydi. Stsenariyga ko'ra, harakatlar ongli xatti-harakatlarga qaraganda ancha tezdir.

Masalan, biz uyga qaytganimizda, birinchi narsa - yo'lakdagi yorug'lik. Ammo agar kalit ko'chirilsa, bizning qo'limiz unga tushmaydi. Biz bunday deb o'ylamaymiz: "Qorong'u, siz yorug'likni yoqishingiz kerak, ammo buning uchun kalitni toping" biz shunchaki tugmani bosamiz. Kundalik hayotda bunday mayda-chuydalarni sanab bo'lmaydi va ularning har biri o'zining yaxshi tashkil etilgan mingta odatlariga ega.

Odat anatomiyasi

Psixologlar insonning barcha his-tuyg'ularini odat deb bilishadi. Xursandchilik, ohangdorlik, pedantriya - bularning barchasini biz o'zimiz uchun tanlaymiz, hissiyot asiriga aylanamiz va xulq-atvor formulasidan keyin.

Giyohvandlik mexanizmi qanday ishlaydi

Tadqiqotchi I.P.Pavlovning ta'kidlashicha, odam mutlaqo hamma narsaga o'rganadi. Muayyan shafqatsiz doira bor - biz hissiyotlarga berilib ketamiz, ko'nikib qolamiz va uning asiriga tushamiz. Bir marta tajribali his-tuyg'ular ularni qayta his qilishimiz uchun xavf zonasiga yo'llanma beradi. Bizning ongimiz allaqachon bir shaklga ega, bunday voqealar yoki holatlarga qanday munosabatda bo'lishni biladi. Va miya, o'zini tutish modelini qabul qilishga vaqt ajratib, tashvish va ichki noqulaylik tufayli odatlardan xalos bo'lishiga yo'l qo'ymaydi.

Masalan, biz itdan qo'rqardik. Miya bizning reaktsiyamizni esladi va buning uchun tegishli formulani tayyorladi. Endi aql har qanday itning oldida qo'rquvga tayyor. Hukmronlik tamoyili ishlaydi - miyaning hayajonlangan markazi asabning qolgan qismlarini to'xtatadi, shuning uchun biz tezda depressiyadan chiqa olmaymiz yoki qo'rquvni engib o'tolmaymiz.

Odatlar qaerdan paydo bo'ladi?

• Ular bolalikda emlanadi - ovqatlanishdan oldin qo'llarini yuving, ertalab tishlarini yuving, kechqurun poyabzallarni joyiga qo'ying va hokazo.

• Ular jamiyat bilan o'zaro aloqa paytida o'z-o'zidan paydo bo'ladi - liftlardan qoching, ertalab qahva iching.

• Biz ularni o'zimiz shakllantiramiz - bo'sh qoringa iliq suv ichish.

Odatlarning turlari:

• Professional til o'qituvchilari avtomatik ravishda ular ko'rgan yoki eshitgan xatolarini tuzatadilar.

• Uy - hojatxonadan foydalangandan keyin qo'lingizni yuving.

• Ijtimoiy - tabriklashga javob bering: "Yangi yilingiz bilan!".

• Shaxs - tashabbus ko'rsating.

Odatning namoyon bo'lish shakliga qarab quyidagilar mavjud.

• Jismoniy - aralash.

• Hissiy - suhbatni yaxshi kun bilan yakunlang.

• Xulq-atvor - odatdagi rejaga muvofiq xonani tozalang.

Yaxshi va yomon odatlar

Barcha odatlar yaxshi yoki yomondir. Ularning farqi shundaki, biz birinchi bo'lib etakchimiz, ikkinchisi esa bizni yo'naltiradi. Odatda biz yomon odatlarni o'zimiz topamiz, ammo yaxshi odatlarni rivojlantirish uchun ko'p mehnat qilish kerak.

Nega yaxshi odatlarni shakllantirish kerak

Biz yaxshilanmoqdamiz

Zararli harakatlar vaqtni, pulni, hissiyotlarni bizdan o'g'irlaydi va foydali narsalar maqsadlarga erishishga, samaradorligimizni oshirishga yordam beradi. O'zingizni yaxshi his qilish, o'ziga ishongan va baquvvat bo'lish uchun foydali harakatlarga ko'nikishingiz kerak.

Biz o'zimizni itarishni to'xtatamiz

Willpower bu o'zingizni biror narsa qilishga undashning samarali usuli, ammo ko'p harakat talab etadi. Har bir poyga o'zini biron bir harakatga majbur qiladi, biz behush xafa bo'lib, g'ayratni yo'qotamiz. Ammo agar harakat tanish narsaga aylangan bo'lsa, tez orada biz uni "majburlash" ro'yxatidan o'chirib tashlaymiz.

Yaxshisi yomonni yutadi

Kechasi ovqatlanishni to'xtatish juda qiyin - barcha fikrlar muzlatgichdagi ovqat haqida bo'ladi. Va agar siz almashtirishni qilsangiz, masalan, yotishdan oldin bir stakan yashil choy bilan limon bilan ichsangiz, unda oshqozonni to'ldirish marosimi saqlanib qoladi, ammo uning ma'nosi o'zgaradi.

Qanday qilib yaxshi odatlarni rivojlantirish kerak

Maqsadni aniqlang

Biror narsaga, ayniqsa yaxshi narsaga ko'nikish uchun harakat qilish kerak. Men nima va nima uchun qilayotganimni aniq tushunish bo'lsa, jarayon oson kechadi. Masalan, maqsad kosmetologga tejab, terining holatini yaxshilashdir. Bunga erishish uchun muntazam ravishda yuzni massaj qilish, maxsus vositalardan foydalanish, ko'proq dam olish kerak. Yangi suratdagi bo'lajak fotosessiya haqidagi fikrlar kuch bag'ishlaydi.

Oddiy boshlang

Bir kun ichida sog'lom turmush tarzi tarafdori bo'lish mumkin emas, lekin bir oy ichida bu mumkin. Agar biz dushanba kuni yangi hayotni boshlashga qaror qilsak, biz juda uzoq vaqt o'sha joyda qolamiz.

Agar siz asta-sekin stoldan arzimagan ovqatni olib tashlasangiz, ko'proq yurib, uzoqroq uxlasangiz, biz yaxshi harakatlarning barcha turlarini ishlab chiqamiz. Asosiysi, o'zingiz uchun yangi formulalarni uyg'un va qat'iy ravishda birlashtirish uchun kichik qadamlarni qo'yish.

Odatni rivojlantirish uchun qancha vaqt kerak

Qiziqarli o'rganish

London universitet kolleji olimlari, odam oddiy odatni shakllantirish uchun qancha vaqt kerakligini aniqlash uchun tajriba o'tkazdi.

96 ko'ngilli o'zlarining kundaligini yuritib, "O'zimni majburlash" va "O'ylamasdan qilish" bo'limlarini yozib qo'yishdi. Natijada, psixologlar giyohvandlik o'rtacha 60 kunlik takroriy takrorlashdan keyin paydo bo'lishini aniqladilar.

Shu bilan birga, bir kunlik tanaffus natijaga ta'sir qilmadi.

10 ta yaxshi odatlar

• Bo'sh oshqozon ustiga bir stakan iliq suv iching. Shunday qilib, siz tanadagi muhim jarayonlarni yumshoq tarzda boshlashingiz mumkin.

• Xaridlar ro'yxatini tuzing. Pul va vaqtni tejash.

• Gadgetga ko'milib, ko'chaga chiqmang. O'zingizga yoki boshqalarga shikast etkazish, baxtsiz hodisaga tushib qolish xavfi mavjud.

• Ertalabni tabassum bilan boshlang. Uyqudan keyin darhol hursandchilik gormonini qabul qilib, kun bo'yi ijobiy bo'ladi.

• Sizning ahvolingizni kuzatib boring. Agar sizning harakatingizni to'g'ri saqlasangiz, ko'cha bo'ylab yoki uyda pechka oldida tursangiz, qoqilishdan xalos bo'lishingiz mumkin.

• Yaqinlaringizni ko'proq quchoqlang. Qichishish - bu quvonch gormonini tezda olish, immunitetni mustahkamlash, zo'riqishni engillashtirish va o'zini yaxshi ko'rgan va sevadigan his qilishdir.

• Yotishdan oldin xonani havalandırın. Toza havo dam olishga va tezroq uxlashga yordam beradi. Bu xonaning atmosferasini osonroq va sog'lom qiladi.

• Yotishdan oldin dam oling. Statistikaga ko'ra, 10 yoshdan 8 nafari yotishdan oldin jihozlarga qarashadi. Ekran gipnoz bilan ishlaydi - o'zingizni yirtib tashlash qiyin, garchi ko'zlar allaqachon dam olishni istasa va miya dam olishni xohlasa.

• Sog'lom ovqatlaning. Agar bir nechta yong'oq, bir hovuch rezavorlar yoki yangi uzilganlar "har kuni kerak bo'lishi kerak" toifasiga kirsa, o'zingizni yaxshi his etasiz.

• Keraksiz narsalarni tashlang.

Deyarli har bir kishida "otish uchun uzr, yotishlariga yo'l qo'yma" toifasidagi narsalar mavjud. Notanish poyabzal, notekis daftarlar, maydalangan idishlar salbiy ma'lumotni saqlaydi, uyni axlatga tashlaydi. Har hafta eski, keraksiz, ishlatiladigan narsalarni tashlash odat tusiga kiradi.

Odat nima ekanligini, uning ta'sir qilish mexanizmi nima ekanligini va uni shakllantirish uchun qancha vaqt kerakligini bilib oldingiz. Ehtimol, foydali narsaga o'rganib qolish uchun 60 kuningiz bor yoki yo'qligini aniqlash uchun tajriba o'tkazishga arziydimi?

Odamning yomon odatlari - bu avtomatik ravishda ko'p marta takrorlanadigan va odamning yoki uning atrofidagi odamlarning sog'lig'iga zarar etkazadigan harakatlar.

Odamning yomon odatlari zaif irodaning natijasidir. Agar u kelajakda sog'lig'iga zararli bo'lishi mumkin bo'lgan harakatlarni bajarishni to'xtatishga majbur qilmasa, asta-sekin bu odat bo'lib qoladi, undan qutulish juda qiyin.

Yomon odatlar nima

Yomon odatlarning inson hayoti va sog'lig'iga ta'siri boshqacha bo'lishi mumkin. Ulardan ba'zilari (alkogolizm, giyohvandlik) zamonaviy tibbiyot tomonidan kasallik deb hisoblanadi. Boshqalar asab tizimidagi nomutanosiblik tufayli kelib chiqadigan zararli harakatlar deb tasniflanadi.

Zamonaviy odamning asosiy yomon odatlari quyidagilardir:

• chekish;

• giyohvandlik;

• alkogolizm;

• qimorga moyillik;

• shopoholizm;

• internet va televizorga qaramlik;

• ortiqcha ovlash;

• terini terish yoki tirnoqlarni tishlash odati;

• bo'g'inlarni bosish.

Yomon odatlarning asosiy sabablari

Ko'pincha odamlarda yomon odatlar paydo bo'lishining sabablari:

Ijtimoiy uyg'unlik - agar biror shaxsga tegishli bo'lgan ijtimoiy guruhda chekish kabi xatti-harakatlar modeli norma deb hisoblansa, u holda ushbu guruhga mansubligini isbotlash uchun yomon xulq-atvorning modasi deb qaraladi;

Hayotdagi tartibsizlik va begonalashish;

Xursandchilik - yomon odatlarning ta'siri shunchalik katta bo'lishining asosiy sabablaridan biri, odamlarning alkogol yoki giyohvand bo'lishlari doimiy zavqdir;

Bo'sh vaqt, bo'sh vaqtni to'g'ri boshqarolmaslik;

Qiziquvchanlik;

Stressdan saqlanish.

Yomon odatlar va ularning inson salomatligiga ta'siri

Ammo, albatta, eng og'ir oqibatlar giyohvandlikka aylanib ketadigan va o'limgacha bir qator asoratlarni rivojlanishiga olib keladigan giyohvand moddalar, nikotin va spirtli ichimliklarni iste'mol qilish odatidir.

Tamaki chekish ichki giyohvandlikning bir turi bo'lib, uning maqsadi nafas olish tizimidan tezda qon oqimiga kirib, tanaga, shu jumladan miyaga ham tarqaladigan nikotinni o'z ichiga olgan o'simlik preparatlarining tutunini yutishdir.

Chekishning sog'liq uchun xavflari quyidagilardan iborat:

• vaqti-vaqti bilan saraton, nafas olish tizimining patologiyalari, CVS va boshqalar rivojlanishi xavfi;

• kaltsiy tanadan yuviladi, yuzning terisi qarib ketadi, barmoqlar sarg'ayadi, tishlar yomonlashadi, sochlar va tirnoqlarning tuzilishi buziladi;

• oshqozon-ichak trakti faoliyati yomonlashadi, oshqozon yarasi rivojlanishi mumkin;

• tomirlar mo'rt va zaif bo'lib qoladi, egiluvchanlikni yo'qotadi;

• miyaga kislorod etkazib berish yomonlashadi, gipertenziya rivojlanadi.

Alkogolizm - bu giyohvandlikdan boshqa narsa emas, bunda odam alkogolga bo'lgan alamli istakni his qiladi. Ushbu kasallik bilan odamning nafaqat alkogolga, balki jismoniy holati ham rivojlanadi. Alkogolizm bilan ichki organlarga (ayniqsa jigarga) jiddiy zarar etkazilishi kuzatiladi va shaxsiyatning yomonlashishi kuzatiladi.

Har doim spirtli ichimliklarni iste'mol qilmaslik alkogolizmning rivojlanishiga olib keladi. Biror kishi ichkilikboz bo'ladimi yoki yo'qmi ko'pgina omillarga bog'liq. Bu irsiyat, iroda, spirtli ichimliklarni iste'mol qilish chastotasi va hajmi, yashash joyi, tananing individual xususiyatlari, aqliy yoki hissiy moyillik va boshqalar.

Spirtli ichimliklarni muntazam ravishda iste'mol qilish quyidagi oqibatlarga olib keladi:

• tananing immuniteti pasayadi, odam tez-tez kasal bo'lib qoladi;

• jigarni bosqichma-bosqich yo'q qilish mavjud;

• tananing asab va ovqat hazm qilish tizimlarining ishi yomonlashadi;

• qonda glyukoza darajasi oshadi;

• alkogoliklar orasida baxtsiz hodisalar, o'z joniga qasd qilish, past sifatli alkogol bilan zaharlanish natijasida o'lim darajasi yuqori;

• miya faoliyati asta-sekin yomonlashadi, odam xotirasini yo'qotishni boshlaydi va yomonlashadi.

Giyohvandlik, ehtimol allaqachon kasallik sifatida tan olingan eng kuchli va xavfli yomon odatdir. Giyohvandlik - bu odamning giyohvand moddalarga bo'lgan qaramligi. Kasallik kursning bir necha bosqichlari va bosqichma-bosqich sindromlariga ega.

Dori vositalarining inson tanasiga etkazadigan zarari juda katta. Giyohvandlikning eng jiddiy oqibatlari quyidagilar:

Umr ko'rish davomiyligining sezilarli darajada pasayishi;

Xavfli va ko'pincha davolab bo'lmaydigan kasalliklarni (OIV, gepatit) yuqtirish xavfi;

Giyohvandlar orasida baxtsiz hodisalar, o'z joniga qasd qilish, dozani oshirib yuborish va giyohvand moddalar bilan zaharlanishdan yuqori o'lim;

Tananing tez qarishi;

Aqliy va somatik anormalliklarning rivojlanishi;

Shaxsning katta buzilishi;

Kriminogen xatti-harakatlar.

Yomon odatlar bilan qanday kurashish kerak

Yomon odatlar bilan kurashish usullari va usullari qanday va qaysi biri eng samarali? Bu savolga bitta javob yo'q. Bularning barchasi juda ko'p omillarga bog'liq - bog'liqlik darajasi, insonning irodasi, tananing individual xususiyatlari.

Ammo eng muhimi, odamning yomon odatlarsiz yangi hayot boshlash istagi. U o'z muammosini to'liq bilishi va alkogol yoki giyohvand ekanligini tan olishi kerak.

Davolashni o'tkazish uchun giyohvandlikdan xalos bo'lish uchun odamning o'zi xohlamasa, bu juda qiyin va ko'pincha imkonsizdir.

Yomon odatlar bilan kurashishning barcha usullari uch guruhga bo'linadi:

• zararli mablag'larni iste'mol qilishni asta-sekin kamaytirish;

• orzular bilan kurashish va odatdan voz kechish;

• bitta odatni boshqasiga almashtirish.

Masalan, ko'p odamlar asta-sekin chekishni tashlaydilar, bu esa har kuni chekadigan sigaretalar sonini kamaytiradi. Bu uzoq davom etadigan jarayon va chekishni butunlay tashlashingiz kerak bo'lgan oxirgi bosqich ko'pchilik uchun juda qiyin.

Ammo dorilarni darhol tashlash kerak. Bu tananing og'ir holatiga olib keladi, giyohvand moddalar qoldiqlari tanani tark etganda. Muammoni boshqa yo'l bilan hal qilishning iloji yo'q, bu holda asta-sekinlik variant emas.

Yomon odatlarning oldini olish

Afsuski, yomon odatlarning oldini olishga hali ham etarli darajada e'tibor berilmayapti. Turli xil reklama, plakatlar va plakatlarning ta'siri juda yaxshi emas. Ko'pincha muammoga duch kelgan odam o'z muammosi bilan yolg'iz qoladi. Do'stlar va qarindoshlar undan yuz o'girishadi, bu kasallikni engish ehtimolini juda past qiladi.

Yomon odatlarsiz hayotga yo'l har doim muammoni anglashdan boshlanadi. Agar biror kishi o'z harakatlarida zarar ko'rmasa (masalan, u alkogol emas deb o'ylasa, lekin ba'zida shunchaki ichadi, va shunga o'xshash narsa yo'q), unda davolanish deyarli mumkin emas.

Tibbiyotda yomon odatlarning oldini olish birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi turlarga bo'linadi. Keling, buni alkogolizm misolida tushuntiramiz.

Birlamchi profilaktikaning mohiyati - bu spirtli ichimliklarni ilgari iste'mol qilmagan shaxslar tomonidan oldini olish. Bunday profilaktika yoshlar, o'spirinlar va bolalarga qaratilgan.

Ikkilamchi profilaktikaning maqsadli auditoriyasi - bu alkogolning ta'mini allaqachon biladigan odamlar yoki alkogolga qaramlikning birinchi alomatlari bo'lgan jamiyat vakillari.

Uchlamchi profilaktika asosan tibbiy va alkogolizmga qaratilgan.

Shuni esda tutish kerakki, odamlar yomon odatlardan voz kechishlari uchun ularni alkogol, tamaki yoki giyohvand moddalar iste'mol qilishning dahshatli oqibatlari bilan qo'rqitishning o'zi etarli emas. Bizga davlat darajasida ishlaydigan maxsus kompleks dasturlar ker

Davlat tomonidan sportni rivojlantirish, bolalar va o'smirlarni ish bilan ta'minlash joylarini yaratish, ishonch telefonlari va psixologik yordam telefonlaridan foydalanish, yangi zamonaviy dori-darmonlarni davolash markazlarini tashkil etish zarur.

Ommaviy axborot vositalari sog'lom turmush tarzini targ'ib qilishi, yoshlar ongida chekish va chekish emas, balki sport o'ynash moda ekanligi tushunchasini shakllantirish kerak.

Maktablarda alkogolizm, chekish va giyohvandlikning xavfliligi bo'yicha maxsus mashg'ulotlar o'tkazish kerak. Bundan tashqari, ular zerikarli bo'lmasligi kerak, lekin qiziqarli. Mashg'ulotlarda nafaqat o'qituvchilar, balki psixologlar, narkologlar, sobiq alkogolistlar va giyohvandlar ham qatnashishlari kerak, ular bolalarga o'zlarining misollari bilan yomon odatlar nimaga olib kelishini aytib beradilar.

Xulosa qilib, yana bir bor ta'kidlashni istardimki, oxir-oqibat chekishni, ichishni yoki giyohvand moddalarni iste'mol qilishni boshlash to'g'risida qarorni shaxsan o'zi qabul qiladi. Bu uning hayoti qanday bo'lishiga, jamiyatning to'la a'zosi bo'la oladimi yoki yo'qmi, unga bog'liqdir.

Yomon odatlarning oldini olish kimgadir to'g'ri qaror qabul qilishga yordam beradi va hatto psixolog bilan suhbatdan yoki ijtimoiy reklama tomoshasidan keyin bir kishi yomon odatlardan voz kechishni aytsa ham, bu allaqachon hamma narsa yaxshi sabablarga ko'ra qilinganligining belgisi bo'ladi!

Odamlar kundan-kunga yoki muayyan vaziyatlarda, hatto o'ylamasdan qiladigan ko'p narsalar mavjud.

Masalan, ertalab biz qahva yoki choy ichamiz, odatdagidan jo'xori uni idishdan bug 'uchun olib, keyin odatdagidek, uzoqroq joyda o'ylagan fikrlarga singib ketamiz.

Bularning barchasi odatlardir. Agar siz bu haqda o'ylasangiz, har birimiz ma'lum bir chastota bilan takrorlanadigan katta va kichik harakatlar qilamiz. Ular fe'l-atvor xususiyatlari, holati va boshqa xususiyatlariga bog'liq.

Ilmiy manbalarga murojaat qilsak, biz quyidagi belgi olamiz: odatlar - bu muayyan holatlar yoki sharoitlar yuzaga kelganda takrorlanadigan marosimlar. Odat nima ekanligini aniq aytish qiyin.

O'zingizga, yaqinlaringiz, do'stlaringiz, hamkasblaringiz, qo'shnilaringiz va atrofingizdagilarga ko'plab misollar keltirish osonroq.

Va har birimiz ulardan ko'p bo'lganligi sababli, biz qisman hayotimizni shakllantiradi deb ayta olamiz. Ma'lum bo'lishicha, insonning odatlari uning hayotini yaxshilaydi yoki yomonlashtiradi.

Va bu ularni tasniflash va batafsilroq ko'rib chiqish kerakligini anglatadi. O'zimiz yashaydigan qoidalarni o'zgartirish orqali biz kundalik hayotimizni ijobiy tomonga o'zgartira olamiz va yoqimli taassurotlar olib kelamiz.

Qanday odatlar bor

Odat nima ekanligini aytish, bu hayotning har qanday sohasiga ta'sir qilishi mumkin. Shu munosabat bilan biz quyidagi tasnifni ajratishimiz mumkin.

• ovqatlanish odatlari

• vaziyat odat - bu odamning stress yoki xursandchilik manbalariga qanday munosabatda bo'lishidir

• har qanday tashqi omillar uchun,

• muloqot qilish va odamlar guruhlari bilan o'zaro bog'liq bo'lgan odatlar.

Odatlar, shuningdek, oilaviy an'analar, masalan, yakshanba kuni kechki ovqat yoki mamlakatdagi ota-onalar bilan yangi yil bayrami.

Bu bolalar bilan dengizga har yili sayohat yoki muayyan yoki o'ziga xos formatda o'tadigan "debriefing" oilasini o'z ichiga oladi.

Munosabatda bo'lgan erkak va ayol o'rtasida ko'plab qoidalar mavjud. Bu ertalabki SMS yoki kechqurun qo'ng'iroqlar bilan dam olish istagi bilan almashish bo'lishi mumkin.

Odat bir sherikning boshqasiga bergan mehrli laqabi deb atash mumkin. Vaqt o'tishi bilan o'z do'stingizga "Mushuk", "chaqaloq" yoki "Bunny" deb nom berish, bu ism bilan tanish kabi bo'ladi.

Demak, odamning odatlari asosan uning kundalik hayotini shakllantiradi. Va buning barchasi reaktsiyalar, hissiyotlar, shuningdek psixologiyaning odatlari uchun javobgardir.

Odatlarning psixologik asoslari

Inson tabiati qo'shadi. Bu sifat nafaqat odamga tegishli.

Boshqa tirik mavjudotlarda marosim shakllanish mexanizmi ancha sodda.

Homo sapiens shakli "aqlli odam" deb tarjima qilinganligi bejiz emas - biz o'zimiz bilgan holda ko'plab qoidalar va kundalik harakatlarimizni shakllantiramiz.

Odat nima ekanligini mohiyatiga qarab o'rganib chiqsak, bu qandaydir reaktsiya muvaffaqiyatli bo'lgan degan xulosaga kelishimiz mumkin.

Miya buni eslaydi va shunga o'xshash vaziyatda eng sodda va mantiqiy tarzda ishlaydi - u kaltaklangan yo'ldan borishni taklif qiladi.

Agar berilgan harakatlar to'plamining natijasi ma'lum bo'lsa va u sizga mos bo'lsa, nega variantlarni qidirishingiz kerak? To'liq odatni shakllantirish uchun vaqt kerak. Psixologlarning fikriga ko'ra, taxminan 40 marta takrorlash kifoya qiladi.

Kelajakda, agar vaziyat uzoq vaqt davomida yuzaga kelmasa, mahorat susayishi mumkin. Ammo bu juda subyektiv va inson tabiatining xususiyatlariga bog'liq. Psixologiya har qanday odatlarni bilinçaltının harakati bilan, ba'zan esa ong bilan tushuntirishi mumkin.

Siz (yomon odatlar) dan qanday qutulishingiz kerak

"Odat" so'zini eshitganimizda, biz darhol ba'zi yomon va nosog'lom narsalar haqida o'ylaymiz: chekish, alkogolga qaramlik, kech uxlash, hayotda odat va tartib yo'qligi va boshqalar. Biroq, bu ajoyib so'zning yana bir tomoni bor - ijobiy. Odatlar, albatta, ijobiy va yaxshi bo'lishi mumkin. Batafsil ma'lumot kerakmi? Bizning maqolamizni o'qing.

Zamonaviy yovuzlik, axlat uyasi, axborot chiqindilarining teshigi - bu va boshqa so'zlar televizor kabi texnik narsalarni tasvirlashi mumkin. Ular yomon yangiliklarni ko'rsatishadi, aql bovar qilmaydigan voqealarni aytib berishadi, ular juda ko'p yolg'on gapirishadi va umuman yaxshi narsa yo'q. Yana bir narsa - bu kitob. U yaxshi narsalarni o'rgatadi va ibratli hikoyalar aytib beradi va peri yoki detektiv olamga kiradi. Kitoblar hidlanadi, ular teginishga yoqadi, ular odamni haqiqatdan faqat siz bor bo'lgan fantastik dunyoga, asosiy qahramon va go'zal manzaralar, sirli hikoyalar va ko'plab qiziqarli tafsilotlarga o'tkazishga qodir. O'qish miyani rivojlantiradi, so'z boyligini to'ldiradi va umuman odamni juda aqlli va aqlli mavjudotga aylantiradi. Yaxshi odat Noto'g'ri so'z. Foydali, juda foydali.

Ovqatlanish odatlari

Har tomonlama ishlab chiqilishi va rivojlanishi kerak bo'lgan yana bir odat - bu faqat sog'lom ichimliklarni muntazam iste'mol qilish va iste'mol qilishdir. Ovqat mazali, sog'lom va muntazam bo'lishi kerak. Shirin bulka, pechene, shirinliklar, turli xil xamir ovqatlardan, yog'li, sho'r, baharatlı narsalardan voz keching - umuman, barchasi foydasiz. Erta nonushta qilishga odatlaning (u to'yimli bo'lishi kerak, asosan dondan iborat bo'lishi kerak), samimiy tushlik va engil kechki ovqat (sabzavotli salatlar va mevalar, kefir). Ovqatlanishdan keyin og'irlik va ortiqcha ovlash hissi bo'lmasligi kerak - bu yaxshi shaklning qoidasi.

Ichimliklardan yashil va qora choyga, o'simlik preparatlari, limonli mineral suv va oddiy suvga ustunlik berilishi kerak - ular metabolizmni kuchaytiradi, qon tarqalishiga yordam beradi va tanani va ruhni tetiklashtiradi.

Aytgancha, spirtli ichimliklarni ham istisno qilish kerak - bu juda yuqori kaloriya, tanadagi barcha jarayonlarni sekinlashtiradi va, albatta, tananing holatiga salbiy ta'sir qiladi.

O'zingizga g'amxo'rlik qilish odati

O'z tanangizga g'amxo'rlik qilish, shuningdek to'g'ri ovqatlanish bizning hayotimizning ajralmas qismidir. Siz hamma narsaga g'amxo'rlik qilishingiz kerak: yuz, bo'yin, qo'llar, tanalar, oyoqlar. Terini namlantirish, ovqatlantirish va tiklanishni talab qiladi - shuning uchun uni unga bering. Yaxshi krem, tonik va losonlarni qo'llang; o'zingizni mamnun qiling - mazali va sifatli sovun, shampun, dush jeli sotib oling. Umuman olganda, sevimli (sevikli) odamga tejamang.

Alohida parvarish qilish sochlar va mixlarni talab qiladi.

Niqob va balzalar bilan sochlarni oziqlantirish va nemlendirishni ta'minlang, ularni yaxshilab tarang, quriting va yuqori sifatli va tasdiqlangan styling mahsulotlarini ishlating. Chiroyli manikyur va pedikyur sizning tirnoqlaringiz uchun majburiydir. Mutaxassislarga tashrif buyuring, tirnoqlarga pul sarflamang, to'yimli vannalar qiling - buning natijasida ular sizni ko'p yillar davomida o'zlarining go'zalligi va mustahkam holatidan zavqlantiradilar.

Sport odati

Agar sizda mukammal figurangiz bo'lsa ham, sport o'ynash sizga hech qachon zarar qilmaydi. 5-10 ta asosiy mashqlar shaklida ertalabki mashqlar tanani va ruhni mustahkamlaydi, kun bo'yi yaxshi kayfiyatni ko'taradi. Kechqurun yugurish ham yaxshi, u sizni to'g'ri yo'lga qo'yadi, tinchlantiradi, muammolarni engillashtiradi va yaxshi uxlashga yordam beradi.

Agar moliyaviy vaziyat imkon bersa, siz sport zaliga yoki fitness markaziga borishingiz kerak. U erda sizni so'rov o'tkazadigan, sizning xohishingizni tinglaydigan va siz uchun individual o'quv dasturini ishlab chiqaradigan mutaxassislar qamrab olinadi. Vujudingizni yaxshi holatda saqlang, shunda u javob beradi!

O'z vaqtida yotish va yotish odati

Biror kishi uchun kunlik to'g'ri tartib juda muhimdir. Biror kishi erta uxlab yotsa va u erta tursa, u ko'p narsalarni bajaradi - olimlar va oddiy odamlar tomonidan tasdiqlangan va isbotlangan. Ushbu odatni va o'zingizni rivojlantiring. Erta ko'tarilish qiyinmi? Harakat qilib ko'ring. Ma'lumki, odam 21 kundan keyin biron narsaga butunlay odatlanib qoladi. 3 haftalik azob - va endi siz ertalabdan kechgacha tinimsiz ishlashga tayyor bo'lgan erta qushsiz. Kechqurun tasalli beruvchi hammom, xushbo'y tanaga krem \u200b\u200bva uyquni kutadi. Hayot - bu muvaffaqiyat, shunday emasmi?

Albatta, bularning barchasi odamning yaxshi odatlari emas. Hali ham jilmayish, muloyim va xushmuomala bo'lish, hazil qilish, hamma narsaga hazil bilan munosabatda bo'lish, boshqalarni o'zimiz bilan hukm qilmaslik, hasad qilmaslik, orzu qilish, odamlarni sevish, faol dam olish, o'z manfaatlariga e'tibor berish, mehr-oqibat va baxtli bo'lish odatlari mavjud. Aytgancha, ehtimol sizning ijobiy odatlaringiz ham bor - ularni ham rivojlantiring. Inson qanchalik yaxshi bo'lsa, uning ichidan shunchalik porlaydi. Va baxtiyor chaqnayotgan porloq ko'zlar dunyodagi eng yaxshi narsadir.

Foydanilgan adabiyotlar

1. V. G. Kovyoshnikov., B. A. Nikityuk – “Tibbiy antropologiya”. 33-46 bb., Kiev “Zdorove”, 1992 y.

2. V. N. Cheremisinov «Valeologiya», 19-24 bb., «Flinta» nashriyoti, «Nauka», Moskva 2004 y.

3. A. G. Shedrina - «Ontogenez i teoriya zdorovya», Novosibirsk «Nauka», 1989 y