Reja: Bola rivojlanishidagi nuqsonlarni diagnostika qilishda korreksion ishlar tamoyillari

Psixolog-pedagogik tekshirishda bola psixikasining barcha jihatlarini, ya’ni bilish jarayonlari, nutqi, hissiy-irodaviy jabhalari, shaxsiy xususiyatlari o’rganiladi. Tekshiruv ma’lumotlari asosida eshitish pasayishining vaqti va sabablarini, eshituv holatini aniqlash, nutqini tekshirish va nutqni eshituv holati hamda intellektual rivojlanishi bilan solishtirish; bilish faoliyatini yoshiga mos ekanligini, hamda shaxs xususiyatlarini aniqlash, turli faoliyatlarini tekshirish imkonini beradi. Shuningdek har tomonlama tekshirish jarayonida bola rivojlanishida mavjud qo’shimcha kamchiliklarni, ya’ni ko’rish, harakat, intellektual yetishmovchiliklarni aniqlash mumkin bo’ladi. Har tomonlama tekshiruv jarayonida olingan ma’lumotlar tahlil qilinib bolaga tavsifnoma beriladi va tegishli xulosa chiqariladi

• Psixolog-pedagogik tekshirishda bola psixikasining barcha jihatlarini, ya’ni bilish jarayonlari, nutqi, hissiy-irodaviy jabhalari, shaxsiy xususiyatlari o’rganiladi. Tekshiruv ma’lumotlari asosida eshitish pasayishining vaqti va sabablarini, eshituv holatini aniqlash, nutqini tekshirish va nutqni eshituv holati hamda intellektual rivojlanishi bilan solishtirish; bilish faoliyatini yoshiga mos ekanligini, hamda shaxs xususiyatlarini aniqlash, turli faoliyatlarini tekshirish imkonini beradi. Shuningdek har tomonlama tekshirish jarayonida bola rivojlanishida mavjud qo’shimcha kamchiliklarni, ya’ni ko’rish, harakat, intellektual yetishmovchiliklarni aniqlash mumkin bo’ladi. Har tomonlama tekshiruv jarayonida olingan ma’lumotlar tahlil qilinib bolaga tavsifnoma beriladi va tegishli xulosa chiqariladi

Psixolog-pedagogik tekshiruvning mazmuni va shakli bolanig yoshiga mos ravishda bo’ladi. Tekshiruvni tashkil etishdan avval zarur shart-sharoitlar yaratiladi: bola stol yoniga qulay joylashtiriladi, bolaning yoshiga mos didaktik material va tekshirish usullari tanlanadi. Masalan ilk yoshdagi bolalar tekshiruvi faqat o’yin metodlari orqali amalga oshiriladi. Maktabgacha yoshidagi bolalar bilan o’yin, rasm chizish, rasmlar tanlash va nomini aytish kabi usullar qo’llaniladi. Tekshiruv natijalarini baholashda bolaning yoshi yetakchi o’rin egallaydi. Har bir yosh bosqichdagi bolalarga topshiriqlarni tanlashda yosh tamoyili bilan birga ilmiylik tamoyiliga rioya etiladi, ya’ni vazifalar bolada mavjud nuqsonlarning murakkabligiga qarab emas, yoshiga mos ravishda beriladi. Turli yoshdagi bolalarga ularga mos kelmaydigan topshiriqlar berilgan holda, ulardagi defekt tuzilishini aniqlash, ta’lim-tarbiya berish dasturini belgilashda qo’yinchiliklar vujudga keladi.

• Psixolog-pedagogik tekshiruvning mazmuni va shakli bolanig yoshiga mos ravishda bo’ladi. Tekshiruvni tashkil etishdan avval zarur shart-sharoitlar yaratiladi: bola stol yoniga qulay joylashtiriladi, bolaning yoshiga mos didaktik material va tekshirish usullari tanlanadi. Masalan ilk yoshdagi bolalar tekshiruvi faqat o’yin metodlari orqali amalga oshiriladi. Maktabgacha yoshidagi bolalar bilan o’yin, rasm chizish, rasmlar tanlash va nomini aytish kabi usullar qo’llaniladi. Tekshiruv natijalarini baholashda bolaning yoshi yetakchi o’rin egallaydi. Har bir yosh bosqichdagi bolalarga topshiriqlarni tanlashda yosh tamoyili bilan birga ilmiylik tamoyiliga rioya etiladi, ya’ni vazifalar bolada mavjud nuqsonlarning murakkabligiga qarab emas, yoshiga mos ravishda beriladi. Turli yoshdagi bolalarga ularga mos kelmaydigan topshiriqlar berilgan holda, ulardagi defekt tuzilishini aniqlash, ta’lim-tarbiya berish dasturini belgilashda qo’yinchiliklar vujudga keladi.