Reja: Baliqlarning katta sinfi

Mavzu :Baliqlar (pisces)katta sinfi. To`g`ayli baliqlar sinifi vakili Tikanli akulaning ichki va tashqi tuzilishini organish.

Reja:

1.Baliqlarning katta sinfi.

2.Tog’ayli baliqlar sistematikasi va ularni tuzilishi.

3.Tikanli akulaning ichki va tashqi tuzilishi.

Tip. Xordalilar Chordata

Kenja tip. Umurtqalilar Vertebrata yokiBosh ckeletlilar Kraniata

Bo`lim. Lag`sililar- Gnathostomata

Kattta sinf. Baliqlar Pisces

Sinf. Tog`ayli baliqlar - Chondrichthyes

Turkum. Akulalar – Selachoidri

Vakil. Tikanli akula Squalus acanthias L.

Tog'ayli baliqlar sinfi vakillari asosan dengiz va okeanlarda yashaydi.

Tog'ayli baliqlarning tuzilishi ko'ppak akula m isolida berilgan (2 5 -

rasm). Uning byi 1 m ga boradi. Gavdasi uzunchoq. Boshining uchida

qazg'ichi bor. Boshining yon tomonlarida 5 juftdan jabra yoriqlari

joylashgan. K o'zlarining orqasida ikkita halqum ga ochiladigan

sachratqichlari bo'ladi. Gavdaning ostki tomonida dumning oldida

kloaka bor. Dum suzgich qanoti teng pallali bo'lmaydi, ya'ni ustki

pallasi pastkisiga nisbatan katta bo'ladi. Bunday dum suzgich qanoti

geteroserkal dum deyiladi. Gavdaning oldingi yon tomoniga gorizontal

joylashgan juft ko'krak suzgich qanoti, orqa qismining qorin tomonida

esa juft qorin suzgich qanoti joylashgan.

Skeleti faqat tog'aydan iborat bo'lib, quyidagi bo'limlarga ajratiladi:

1. O'q skeleti; 2. Bosh skeleti; 3. Juft suzgich qanotlar skeleti; 4. Toq

suzgich qanotlar skeleti. O'q skeleti bir nechta umurtqalaming o'zaro

qo'shilishidan hosil bo'lgan umurtqa pog'onasidan iborat. Umurtqalaming

tanasi ikki tomonlama botiq amfisel tipda bo'ladi. Umurtqalaming ichida

va umurtqalar orasidagi bo'shliqda xorda joylashadi. Gavdaning tana

bo'limidagi umurtqalaming yon tomonlariga qobirg'alar birlashadi.

Qobirg'alar tanani ustki va yon tomonlaridan qoplab turadi.

T ikanli akula, ya'ni katran (S q u a lu s a ca n th ia s) eng k en g

tarqalgan akulalardan biri bo'lib, Qora, Barens, Oq, Yapon va Bering

dengizlarida uchraydi. Arktika va Atlantika suvlarida esa uchramaydi.

Bu akula dengizning sohilga yaqinroq joylarida to'da bo'lib k chib

yuradi. Uzunligi 2 m gacha og'irligi 14 kg gacha keladi. Go'shti

m azali bo'lgani uchun ovlanadi. Tikanli akula tirik tuxum qo'yib, kopayadi

Jabralar nafas organlari bo'lib xizmat qiladi. Har bir jabra yorig'i bir

uchi bilan halqumga, ikkinchi uchi bilan tashqariga ochiladi. Jabra teshiklari

bir—biridan keng jabralararo to'siq bilan ajralgan va bu yerda jabra yoylari

joylashadi. Jabra yoriqlarining oldingi va keyingi devorlarida jabra yaproqlari

boshqa baUqlardagi singari ektoderma hisobidan rivojlanadi.

Ayirish organi bo'lib tana buyragi —mezonefros xizmat qiladi.

Chiqaruv yo'llari vazifasini Volf kanallari bajaradi va kloakaga ochiladi.

Urg'ochisining tuxumdoni tuxum yo'li bilan qo'shilmagan. Tuxum yo'li

kloakaga ochiladi. Urg'ochilarining jinsiy va ajratish yo'llari bir —biri

bilan qo'shilmagan. Juft urug'donining kanallari buyrakning oldingi

bo'limi bilan qo'shilgan. Urug'don kanallari buyrak orqali o'tib, Volf

kanallariga quyiladi. Shunday qilib, erkaklarida Volf kanallari ham siydik

yo'li, ham urug' yo'li vazifasini bajaradi. Volf kanallari ham kloakaga

ochiladi. Ayrim jinsli, urug'lanish ichki. Ayrim turlari tirik tug'adi.