Reja: Axborot texnologiyalarini infra tuzilmasi

---

MAVZU: IQTISODIYOTDA 
INFORMATSION-
KOMMUNIKATSION 
TEXNOLOGIYALARNING 
INFRATUZILMASI

---

Reja:
1.Axborot texnologiyalarini infra tuzilmasi
komponentlari
2.Iqtisodiy masalalarni yechishda qo`llaniladigan
zamonaviy uskunalar turi
3.Biznesda ishlatiladigan kompyuter tizimlari

---

1.
Axborot texnologiyalari infratuzilmasi (IT 
infratuzilmasi) - bu IT dasturlari, kompyuter
uskunalari va ular bilan professional faoliyatni
amalga oshirish uchun foydalanadigan xodimlar
o'rtasidagi aloqa vositalari majmuasidir.
Raqamli transformatsiya sharoitida AT 
infratuzilmasi har qanday kompaniya, tashkilot, 
muassasa, ham xususiy, ham davlat sektori
faoliyatining asosi va harakatlantiruvchi kuchiga
aylanadi.

---

IT infrastrukturasi yaxshi yo’lga qo’yilgan korxonada:
1.Uzluksiz ishlaydi ya’ni 24/7
2.Korxonalarning ishlash miqyosi masshtabini
kengaytiradi
3.Xavfsizligi ta’minlanadi
4.Raqobatbardoshligini oshiradi va tez o’zgarishini
ta’minlaydi
5.Ochiqligi ta’minlanadi va boshqarish osonlashadi
6.Ko’plab kompaniyalar xarajatlari IT ga sarflanadi
shuning uchun IT yaxshi tanlangan bo’lsa kamroq harajat
ketadi
7.Kam xarajat qilgan holda yangi modul va funksiyalar
qo’shish imkoniyati paydo bo`ladi

---

---

2.
Hozirgi kunda iqtisodiy masalalarni yechishda qo’llaniladigan bir
qancha dasturlar mavjud bo’lib, ularga quyidagilarni misol
qilishimiz mumkin: Buxgalterga Elektron Madad(BEM), 1C: 
Buxgalteriya, Turbo Buxgalteriya, BuSoft, FOLIO BuxMaster, 
Maslahatchi-plus, Folio, MS Excel.
“BEM - Buxgalterga Elektron Madad” – bu har qanday turdagi
faoliyat bilan shug’illanuvchi tashkilotlarga buxgalteriya hisobini
yuritish uchun tayyor yechim.
Bugungi kunda “BEM Kichik korxonalar”, “BEM-Bozorlar”, 
“BEM-Byudjet
tashkilotlari” dasturlari ko’rinishida faoliyat turlari xizmatlar,ulgurji
va chakana savdo, ishlab chiqarish kabilardan iborat bo’lgan
korxonalar: xo’jalik hisobidagi va byudjet tashkilotlar foydalanadi.

---

Dasturlar bilan hatto boshlovchi foydalanuvchilar ham ishlashi
mumkin. Dastur ikki tilda: o’zbek va rus tillarida yaratilgan. 
Tarmoqda ishlash imkoniyati mavjud. Amaldagi qonunchilikka
muvofiq dasturlarni har kvartalda tekin yangilash amalga oshiriladi.
BEMning dasturiy mahsulotlari amaldagi qonunchilikning barcha
talablariga javob beradi va boshqa barcha muqobillardan farqli
o’laroq, qo’shimcha sozlash va konfiguratsiya qilishni talab etmaydi. 
Buxgalter korxona, xodimlar va operatsiyalar bo’yicha boshlang’ich
ma’lumotlarni kiritsa kifoya, qolgan barcha vazifalarni dasturning
o’zi tez va to’g’ri amalga oshiradi.

---

BEM dasturida quyidagi bo’limlar mavjud:
Dasturda buxgalteriyaning “Bank”, “Kassa”, “Asosiy Vositalar”, “TMZ”, “Oylik
ish haqi”, “Xizmatlar” kabi uchastkalari avtomatlashtirilgan. Bularning barchasi
O’zbekiston Respublikasining buxgalteriya xisobi to’g’risidagi
BEM dasturida ishlash natijasida quyidagi xisobotlarni avtomatik ravishda
shakllanadi:
OX shakl “Harakatlar smetalari ijrosi haqidagi oylik hisobot”
BX shakl “Byudjet bo’yicha harajatlar smetalari ijrosi haqidagi hisobot”
RJ shakl “Rivojlanishning fondi mablag’larining tushumi va sarflanishi haqidagi
hisobot”
VMKN shakl “Vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik bo’yicha nafaqa”

---

3.
Bugungi kunda zamonaviy texnologiyalar ko'pchilik kompaniyalarning ishini
sezilarli darajada o'zgartirdi, uning tuzilmasi va yuqori mahsuldorlikka ega
texnologiyalariga o'zgarishlar kiritdi. Mikrofirmalarga, kichik, o'rta va yirik
biznesga, shuningdek transmilliy korporatsiyalarga (TMK) bo'linish amalga
oshirildi. Va kompaniyalar mijozlar (iste'molchilar) uchun kurashda raqobatlasha
boshladilar. Bozor kattaroq va xalqaroroq bo'ldi. Bundan tashqari, ilgari unchalik
muhim bo'lmagan yangi ma'no paydo bo'ldi: ma'lumot.Quyidgi Maqol juda dolzarb
bo'lib qoldi: "Axborot kimga tegishli bo'lsa, u dunyoga egalik qiladi". Global 
bozorlar kompaniyaning logistika va ishlab chiqarishini boshqarishda yangi
yondashuvlarga muhtoj bo'lib, ularni boshqarishni qisqartirish mumkin. Axborot
texnologiyalari uzoq vaqtdan beri yirik korxonalarni boshqarishda juda muhim
o'rin egallagan. Ayniqsa, transmilliy kompaniyalar va yirik kompaniyalarning
muammolarini hal qilish uchun axborot resurslarini boshqarish va egalik qilishni
soddalashtirishga mo'ljallangan qimmat axborot tizimlari yaratilgan. Ushbu
kompaniyalarda IT-yechimlar faqat bitta dasturiy ta'minot va apparat tizimlariga
qisqartiriladi, ularni saqlash va rivojlantirish uchun katta kuch talab qilinadi. 
Yetakchi yetkazib beruvchilardan biri dasturiy ta'minot yuqori darajadagi -
foydalanishga tayyor echimlarni taklif qiluvchi Microsoft, Oracle, IBM, 
boshlang'ich narxi taxminan 20 000 AQSh dollarini tashkil qiladi. Ushbu narx
axborot texnologiyalariga (IT) ko'proq sarmoya kiritmoqchi bo'lgan yirik
kompaniyalar uchun ko'proq mos keladi va kichik va o'rta korxonalarda bu
echimlar mavjud emas.

---

---

Shuni ham ta'kidlash joizki, muhim jihat nafaqat sotib olish, balki korxonaning
o'z kuchi bilan xizmat ko'rsatish uchun murakkab xizmatlardir. Kichik biznes
uchun hozirda integratsiyalashgan yechimlar deyarli yo'q. Ushbu holatning
sabablari iqtisodiy tiklanishga erishishning ancha murakkab modeli va o'z
kompaniyasi faoliyatiga bunday tizimni joriy etishni zarur deb hisoblamaydigan
kichik kompaniya rahbarining past reytingi bo'lishi mumkin.
"Kichik biznesda samarali boshqaruvning zamonaviy vositalari" maqolasiga ko'ra, 
kichik biznesda talabga ega bo'lish uchun axborot tizimi ma'lum xususiyatlarga
javob berishi kerak:
1.Amalga oshirish va foydalanish qulayligi;
2.Talab qilinmaydigan xususiyatlar yo'qligi;
3.Internetda ishlash ehtimoli;
ruslashtirilgan tizim interfeysi;
4.Rus tilida telefon orqali texnik yordam;
5.Mavjud tizimlar bilan integratsiya.

---

Tarmoq - bu bir yoki bir nechta tarmoq ulanishlarining (mantiqiy
tarmoq) boshqa tarmoq (masalan, Internet) orqali ta'minlash
imkonini beruvchi texnologiyalarning umumlashtirilgan nomi. 
Xuddi shunday, mahalliy tarmoqdagi mavjud resurslarga Internet 
orqali xavfsiz kirish ta'minlanadi. Ushbu texnologiya yordamida
kichik biznes quyidagi imtiyozlarga ega bo'lishi mumkin:
1.turli shaharlarda bir nechta ofislarni birlashtirish;
2.xodimlarni yollash, shuningdek, turli shaharlarda joylashgan yoki
uyda ishlaydigan xodimlarning to'liq stavkasi;
3.Menejer o'z tashkilotining barcha hujjatlariga dunyoning istalgan
nuqtasida Internet mavjud bo'lgan joyda kirish huquqiga ega;
4.Internetga ulangan har qanday joydan ichki tizimda ishlash, siz
maxfiy ma'lumotlarning xavfsizligi uchun ham qo'rqishingiz
mumkin emas
.

---

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!!