Rеjа: Аvtоmаtik rоstlаgichlаr. Rоstlаgichlаrning tаsniflаmshi

1-rasm. Rostlagichlarning struktur sxemasi
P- proporsional bo‘g‘in qonuni bo‘yicha ishlaydigan rostlagich sxemasini tuzish uchun sxemadagi ijrochi mexanizmning proporsional bo‘g‘in orqali qayta bog‘lanish zanjirini tuzish kerak. (2-rasm)

2-rasm. Qayta bog‘lanish zanjiri sxemasi
Bu erda tizimning ekvivalent uzatish funksiyasi:

- qayta bog‘lanish zanjirining uzatish koeffitsenti.
PI rostlagichining sxemasini tuzish uchun elektron kuchaytirgich elementi (


) bilan inersion bo‘g‘in dan tuzilgan manfiy ishorali teskari bog‘lanishli yopiq zanjirdan foydalaniladi.(3-rasm)

3-rasm. Teskari bog‘lanishli yopiq zanjir
Avtomatik rostlagichlar tuzilishi bo‘yicha tipik zvenolardan tashkil topadi va o‘zining rostlash funksiyasini ana shu zvenolarning ishlash qonunlariga muvofiq bajaradi. Bu qonunlar rostlagichning rostlash qonuni deyiladi. Bu qonunlar asosan rostlagichdan chiquvchi signal (rostlanuvchi kattalikning og‘ishi) orasidagi bog‘lanishni ifodalaydi.
yoki
Bu erda birinchi qo‘shiluvchi chetga chiqishlar bo‘yicha rostlashga, uzluksiz rostlash rostlagichlari rostlash jarayoni davomida ob’ektga uzluksiz ta’sir ko
‘rsatib turadi.
Uzlukli (pozitsion) rostlash rostlagichlari rostlash jarayoni davomida ob’ektga belgilangan vaqt oraliqlarida yoki rostlanuvchi kattalikning qiymati ma’lum bir qiymatga etganda diskret ta’sir ko‘rsatadi.
Rostlovchi organning surilishi uchun zarur bo‘lgan energiya manbaiga muvofiq rostlagichlar rostlovchi organga bevosita yoki bilvosita ta’sir qiladigan rostlagichlar turlariga bo‘linadi.

Bevosita ta’sir qiladigan rostlagichlarda rostlovchi organni surish uchun zarur bo‘ladigan energiya manbai ob’ektning o‘zida mavjud bo‘ladi. Bilvosita ta’sir qiladigan rostlagichlarda rostlovchi organni surish uchun zarur energiya tashqi manbadan olinadi. Bunday rostlagichlar tashqi manba energiyasining turiga qarab elektr, pnevmo, gidrorostlagichlar deyiladi.

Kirish signali rostlanuvchi ob’ektdan o‘tish vaqtida deformatsiya va kechikishga duch keladi. Chiqish kattaligi kirish signaliga nisbatan amplituda bo‘yicha kamayib, faza bo‘yicha kechikadi. Bu hodisalarni yo‘qotish uchun rostlanuvchi ob’ekt avtomat rostlagich bilan ta’minlanadi. Avtomat rostlagich chiqish signali amplitudasini oshirib, faza bo‘yicha ilgarilashini ta’minlaydi. O‘tish jarayonining sifati rostlanuvchi ob’ekt va rostlagich tavsifnomalariga bog‘liq.

Rostlagich sozlanishining o‘zgarmas kattaliklarida bosh-qaruvchi yoki rostlovchi ta’sir va rostlanuvchi kattalik o‘rtasidagi bog‘lanish rostlash qonuni deyiladi. Avtomatik rostlagichlar diskret impulsli yoki uzluksiz harakatli bo‘ladi. Uzluksiz harakatli rostlagichlar tarkibiga P, I va ularning kombinatsiyalari bo‘lgan PI, PD, PID qonunlari kiradi.