Reja: Antropogenez jarayoninig shakllanishi va inson evolyutsiyasi bilan bog’liq zamonaviy qarashlar. XXI asr boshlarida topilgan eng yangi manzilgohlar kashfiyotlar va ularning tavsifi

Avstrolopitek (chapda) va Homo erektus (tik turuvchi odam)ning bosh suyaklarining solishtirma surati. Homo erektus 1,6 million yil muqaddam yashagan. U, chamasi, Homo habilisning o’rnia kelgan. Maskur tur vakillari pitekantroplar (maymun-odam) deb ham yuritiladi. Bular chinakam tik yuruvchi, jamoa bo’lib yashaydigan va mexnat qurollari yasovchi odamlardir. Ular Yevropa va Osiyo bo’ylab tarqalishgan va 800 ming yil ilgariolovdan foydalanishni o’rganishgan.

Homo sapiens neanderthalensis – bundan 230-24 ming yil avval Yevropa va g’arbiy Osiyoda – Isroilodan to O’zbekistongacha bo’lgan hudularda, ehtimol, shimoliy Afrikada yashagan odamlar turi (kenja turi). Neandertallarning skeletlari ilk bor 1856-yilda Germaniyaning Dyuseldorf shahri yaqinidagi Neandertal darasidan topilgan. Neandertallarning bo’yi o’rtacha 165 sm bo’lgan. So’ngi neandertallar bundan qaryib 24 ming yil muqaddam sovuqda qirilib ketgan.

Antropogenez jarayoni insoniyat tarixida inson paydo bo’lganidan to so’ngi poleolit davrining so’ngigacha bo’lgan vaqtni o’z ichiga oladi. Antropogenez jarayonida inson jismoniy jihatdan tashqari, morfologik va ongi jihatidan ham o’zgarib borgan. Antropogenez jarayoni turli hududlarda har xil ko’rinishlarda bo’lib o’tgan. Bu yuqoridagi suratda o’z aksini topgan. Antropogenez jarayoni hozirgi kunda ham o’z yechimi topmagan muammolardan biridir. Antropogenez jarayonini biz hozirgi kunda etnologik qarashlar orqali tasavvur qila olamiz.
Kromanyonlar hozirgi odamlarning ajdodi hisoblanadi. Ular bundan 30 ming yil muqaddam Yevropaga kelib, neandertallar o’rnini egallagan. Kromanyonlar bundan 80 ming yil oldin Yaqin Sharq yoki Osiyoda paydo bo’lgan. Ayrim fikrlarga ko’ra esa, ular Yevropaga Sharqiy Afrikadan kelgan bo’lishlari mumkin.
2003-yil yozda Toshkent yaqinidagi Obirahmat polealit davri manzilgohida qazish ishlari olib borilayotganda fan uchun ajoyib bir hodisa ro’y berdi. Kamida 50 ming yil muqaddam yashagan qadimgi odamning suyaklari topildi. Topilgan kalla suyagi qoldiqlqri hamda tishlarni o’rganish o’ta hayratbahsh natijalar berdi. Obirahmat odami neandertal bilan hozirgi zamon tipidagi odamning omuxta qiyofasini nomoyon etadi, shu tufayli uning ko’pgina morfologik jihatlari noyob bo’lib, poleontropologik o’xshashi yo’q.
Antropogenez jarayoni haqida eng so’ngi topilmalar
“Turkanalik bola”. Hozirga qadar topilgan Homo erektus – tik yuruvchi odam skeletining eng yahliti. Afrika qit’asi Keniya respublikasi Turkana ko’li sohilidan topilgan. Ushbu turdagi odam Yevropa va Osiyodan ham topilgan va keng tarqalgan deb e’tirof etiladi. Homo erektuslar bundan 1,5 million yil avval yashagan. Homo erektuslarning miya qutisi hajmi esa tahminan 1100 kub santimetr.
Etiboringiz uchun
rahmat