Reja: Aholi zichligining asosiy ko`rsatkichlari

Markaziy Osiyoda demografik jarayonlarini statistik o’rganish

Reja:
1.Aholi zichligining asosiy ko`rsatkichlari.

2.O`zbekiston Respublikasi aholisining hududiy tarkibi.

qirg`iziston va Tojikiston respublikalarida aholi joylashuv xususiyatlari.

3.Turkmaniston aholi geografiyasi.

Inson faoliyati, uning tabiatga ta`siri, hududning iqtisodiy o`zlashtirilganligi darajasi ko`p jihatdan aholi zichligida o`z ifodasini topadi.. O`rta Osiyo mintaqasida o`rtacha aholi zichligi har 1 km2 maydonga taxminan 30 kishini tashkil etadi. Biroq, bu «o`rtacha» ko`rsatkich, xolos, xaqiqiy, real borliq esa ancha boshqacha va murakkabroq. Gap shundaki, o`lkaning ko`p qismida (cho`l va tog`larda) aholi juda siyrak joylashgan. Binobarin, bunday rayonlarda aholi zichligi past. Ayni paytda maydoni jihatidan nisbatan kichik, ammo inson ta`siri natijasida qadimdan yuqori darajada o`zlashtirilgan ma`lum va mashhur bo`lgan voha-vodiylarda aholi o`ta tig`iz.

Hozirgi paytda O`zbekiston Respublikasida aholi zichligi 1 km2 ga 55 kishiga yetdi (2000 y.). Hududning demografik yuklamasi ayniqsa Farg`ona vodiysi, Chirchiq va Xorazm vohalarida, ya`ni qadimdan sug`oriladigan dehqonchilik rayonlarida juda yuqori. Masalan, Xorazm viloyatida zichlik 213 kishini, Namangan viloyatida 250 kishidan ziyod, Farg`ona va Toshkent viloyatlarida (Toshkent shahri bilan) 380-440 kishiga teng, Andijon vilolyatida esa ushbu raqam nihoyatda yuqori –512 kishi.

Shu bilan birga keyingi yillarda o`zlashtirilgan rayonlarda ham aholi joylashuvi ancha zichlashib bormoqda. Bunga dalil sifatida Sirdaryo viloyatini olish kifoya. Bu yerda hozirgi kunda har 1 km2 maydonga 131 kishi to`g`ri keladi.

Aholi zichligi bo`yicha ikkinchi o`rinda Tojikiston Respublikasi turadi (40 kishidan ortiq). Ammo bu mamlakatda aholi nihoyat darajada notekis o`rnashgan: zichlik Leninobod viloyatida 100 kishi atrofida bo`lsa, Tog`li Badaxshonda-3 kishi. Hisor hamda Vaxsh vodiylarida mazkur demografik ko`rsatkich nisbatan yuqori. Ayni paytda qirg`iziston Respublikasining (25 kishi) biror ma`muriy viloyatda aholi zichligi 50 kishidan oshmaydi. Chuy va O`sh viloyatlarida zichlik biroz yuqori bo`lsa, Issiqko`lda va Norinda u juda past.

1-Jadval