|
3-§. Neft va gazni avto transport orqali tashishni tashkil
qilish
Avtomobil transporti neft mahsulotlarini taqsimlovchi neft
omborlaridan to‘g‘ridan-to‘g‘ri iste’molchilarga yetkazib berishda
keng foydalaniladi. Bu transport yordamida neft mahsulotlari
temiryo‘l va suv transportlari orqali olib borib bo‘lmaydigan
hududlarga tashiladi. Mahsulotlarni iste’molchilarga yetkazib
berish avtosisternalarda, avtoyoqilg‘i quyuvchilarda hamda
konteynerlar, bochkalar va kichik idishlarda amalga oshiriladi.
Avtosisternalarning hajmi 30 m3 gacha bo‘lib, ular neft
mahsulotlarini quyish uchun quvur (potrubok), nafas oluvchi klapan,
mahsulot balandligini ko‘rsatuvchi moslama, nasos va boshqalar
bilan jihozlangan bo‘ladi. Avtoyoqilg‘i quyuvchilar avtosisternalar
bo‘lib, ular avtomashina transportlarini, qishloq xo‘jalik
mashinalarini, samolyotlarni yoqilg‘i va surkovchi moylar bilan
ta’minlashga mo‘ljallangan. Ular tegishlicha asbob va uskunalar bilan
jihozlangan. Avtoyoqilg‘i quyuvchilar yuk tashuvchi mashinalar
shossesiga o‘rnatilgan bo‘lib, ularning sisternalari hajmi 2,8–8 m
3
gacha bo‘ladi. Neft va neft mahsulotlari konteyner va kichik
idishlarda ham tashiladi. Konteynerlarning hajmi 1–5 m
3
gacha bo‘lib,
keltirilgan mahsulot (konteyner bilan birga) kran yordamida
tushiriladi. Konteynerlar metalldan yoki elastik rezina
materiallaridan tayyorlangan bo‘ladi. Kichik idishlarga bochka va
bidonlar kiradi. Bochkalar neft mahsulotlarini omborlardan
iste’molchilarga tashishda keng qo‘llaniladi. Ular metal va
yog‘och-fanerlardan tayyorlanadi. Metalldan yasalgan bochkalarda
suyuq mahsulot (benzin, kerosin)lar, yog‘och-fanerali bochkalarda
esa surkovchi moy (quyuq smazka)lar tashiladi. Metall bochkalarning
hajmi 50-500 litrgacha, fanerli bochkalarniki esa 50 litrgacha bo‘ladi.
Bidonlar ham metall va yog‘och-fanerdan tayyorlanadi. Metall
bidonlar benzinlar uchun ishlatilib, avtomobil transportida
mahsulotlarni qishloq xo‘jaligi texnikalariga yetkazib berishda keng
foydalaniladi. Ularning hajmi 5 litrdan 62 litrgacha bo‘ladi. Faner
bidonlari quyuq surkovchi neft mahsulotlarini tashishda ishlatiladi.
Suyultirilgan gazlarni avtomobil transportida tashish
avtosisternalarda, ballonlarda va «sirpanuvchi» rezervuarlarda
amalga oshiriladi. Avtosisternalar ishlatilish maqsadiga ko‘ra:
tashuvchi va taqsimlovchilarga bo‘linadi. Tashuvchi avtosisternalar
suyultirilgan gazlarni gaz beruvchi zavoddan oraliq bazalar va gaz
to‘ldiruvchi stansiyalarga tashish uchun foydalaniladi. Tarqatuvchi
avtosisternalar suyultirilgan gazlarni iste’molchilarning ballonlariga
quyish uchun mo‘ljallangan. U tegishli nasos va boshqa moslamalar
bilan jihozlangan. Sisternalar silindr ko‘rinishidagi idish bo‘lib,
avtomobil shossesiga o‘rnatilgan. Sisternalar turiga ko‘ra, ularning
hajmi 4–15 m
3
gacha bo‘ladi. Suyultirilgan gazlar ballonlarda oddiy
bortli va maxsus kassetali avtomashinalarda tashiladi. Bu mashinalar
bir vaqtning o‘zida 55 tadan 77 tagacha ballondagi gazni tashish
imkoniyatiga ega. Ballonlar andoza (DAST) lar bo‘yicha tayyorlanib
ular 1,6 MPa gacha bo‘lgan bosim ostida ishlashlari mumkin. Andoza
bo‘yicha ballonlarning hajmi 2,6; 5; 12; 27; 50 va 80 litrli bo‘ladi.
«Sirpanuvchi» (olib quyiladigan) rezervuarlarda suyultirilgan
gazlarni tashish oraliq va gaz to‘ldiruvchi stansiyalardan uzoqda
joylashgan iste’molchilar uchun foydalaniladi. Bunday
rezervuarlarning hajmi 0,5 m
3
dan 3,5 m
3
gacha bo‘ladi. Bularning
ichida ko‘proq ishlatiladigani RS-1600 rezervuari (hajmi 1600 litr)
bo‘lib, u 1,8 MPa bosim ostida ishlashga mo‘ljallangan. Suyultirilgan
gazlarni «sirpanuvchi» rezervuarlarda tashish ballonlarda tashishga
qaraganda 20–25 foiz arzonga tushadi.
Suyultirilgan gazni yetkazib berishni yana bir ommalashgan
usuli mavjud. Bu usul iste`molchilar uchun yetkazishga mo’ljallangan
gaz ballonlari hisoblanadi. Qayta ishlash zavodidan to’ldirilgan
ballonlar mahsus bort qilingan va bir-biriga urilib portlashdan
himoyalangan transit avtomobillarda yetkazib beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
