|
Bulbulg‘a tikandek oshiyon bo‘lmas emush.
Inglizcha tarjimasi:
A poor is said to be not happy in a strange land,
People are said not to treat him friendly and kindly,
Should there grows a red rose in the cage,
Is said not to make a company like a prickle for a nightingale.
Bu ruboiy tarjimasida asliyatdagi ma’no va mazmun to‘la saqlab qolingan ammo ruboiyning betakror ohangini hosil qiluvchi o tovushli aliteratsion qofiyalanish (shodumon, mehribon, oshiyon kabi) ingliz tilida qayta yaratilmagan.Til imkoniyatlaridan kelib chiqib, “bo‘lmas emush” radifi ham misra oxirida emas, balki boshida “Is said not to” tarzida keltiriladi. Natijada asliyat ohangi tarjimada biroz sezilmay qolgan. Ammo didaktik aforistik ruhiyat to‘liq saqlangan.
Qachonki o‘xshatish faqat mushabbih va mushabbihun bihdan tashkil topsa bunday usul tashbihi muyaqqad deb ataladi. Tashbihning bu turi Alisher Navoiyning ayrim ruboiylarida ayniqsa, katta mahorat bilan qo‘llangan:
Ey sharbati la’ling obi hayvondin alaz,
Hayvon suyini qo‘yki, chuchuk jondin alaz.
Ne jondin alaz, ne obi hayvondin alaz,
Kim har neki yo‘q ondin alaz, ondin alaz.
Inglizcha tarjimasi:
Oh, the juice of your lips is sweeter than alive water,
Don’t say alive water, it is sweeter than soul,
Is not better than soul, better than alive water,
If there is nothing better than that it is much dearest than alive water.
So‘zma-so‘z:
Labing sharbati tiriklik suvidanda shirin,
Tiriklik suvi emas jondanda shirin
Jondan emas tiriklik suvidan shirin,
Agar undan azizroq bir narsa bo‘lmasa tiriklik suvidan azizroq.
“Chuchuk jon”- iborasi shirin jon ma’nosida qo‘llanmoqda ammo jon – muqoyasada tiriklik suvi ya’ni “obi hayvon”dan ortiqroq ekanligi aytilmoqda. Lekin shoir qilinayotgan muqoyasalar suyuqlik ya’ni “lab sharbati” atrofida borayotganligi uchun jonni “chuchuk” deb ataydi. “Chuchuk” suvga nisbatan qo‘llaniladigan sifat ya’ni ichsa bo‘ladigan suv, keyinchalik bu so‘z “shirin suv” deb qo‘llab kelingan. Tarjimon qo‘llagan “sweeter than soul” qalbdan ko‘ra shirinroq iborasi ingliz badiiy tilida uchramadi. Agar suvga nisbatan ishlatiladigan va Navoiy jonga nisbatan qo‘llagan “chuchuk” so‘zining inglizcha ma’nodoshi “pure”- tiniq, shaffof, toza (suvga nisbatan) so‘zi qo‘llanganda nur ustiga a’lo nur bo‘lur edi. Binobarin “pure than soul” – qalbdan ko‘ra tiniqroq, tozaroq iborasi ingliz she’riyatida uchraydi:
I represent a word that has no definition
Authentic, genuine pure than a soul of a chrsitian….
Navoiy g‘azaliyoti misli bir ummon bu ummondagi durni olib chiqish uchun katta mahorat talab etiladi. Ruboiydagi “chuchuk” suvga nisbatan qo‘llanganmi yoki jongami muallif dahosigagina ayon. Ammo ingliz tilida “pure than a soul” iborasi qo‘llanganda misradagi ikki ma’noni ham ochib bera oladi. Zulqofiyatayn san’ati Navoiy she’rlarida eng ko‘p qo‘llanilgan badiiy usulardan hisoblanadi. Bunda she’r misralarida juft ohangdosh so‘zlar qofiya bo‘ladi. She’r misralaridagi so‘zlar ikki yoki undan ortiq marotaba takrorlanib kelsa takrir san’atini hosil qiladi. Agar bayt misralarida yondosh juft so‘zlar takrorlanib kelsa, mukarrar badiiy san’ati qo‘llanilgan bo‘ladi. E’tibor berilsa yuqorida keltirilgan barcha ruboiylarda keltirib o‘tilayotgan badiiy san’atlar ishlatilgan.
Is not better than soul, better than alive water,
If there is nothing better than that it is much dearest than alive water.
So‘zma-so‘z tarjimasi:
Jondan emas tiriklik suvidan shirin,
Agar undan azizroq bir narsa bo‘lmasa tiriklik suvidan azizroq.
Ko‘rib turganimizdek, shoir aytmoqchi bo‘lgan labing sharbati oldida “jon nima”, “tiriklik suvi nima” degan kuchli xis-hayajonga yo‘g‘irilgan o‘z fikridan qaytish ……. san’ati o‘rniga, tarjimada yana orttirma nisbat berish ko‘zga yaqqol tashlanmoqda.
Shu misrani quyidagicha tarjima qilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi:
No compare better or not than soul and alive water
If there is the dearest its more better.
Tiriklik suvi yoki jondan yaxshiroq ekanligini muqoyasa qilib bo‘lmaydi
Nimaki eng aziz bo‘lsa o‘shandanda azizroq.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
