Reja: 1- reja Ma’mun akademiyasinning barpo etilishi va yopilishi 2- reja "Darul Hikma va maorif" ilmiy tashkiloti va undagi ulamolar

1-TOPSHIRIQ

REJA:

1- Reja Ma’mun akademiyasinning barpo etilishi va yopilishi

2- Reja “Darul Hikma va maorif” ilmiy tashkiloti va undagi ulamolar

3- Reja Ma’mun akademiyasining tiklanishi

2-Topshiriq

Xorazm Ma'mun akademiyasining asoslaridan biri Abu Nasr ibn Iroq Mansur ibn Ali (960 — 1036) — xorazmlik riyoziyotchi va falakiyotshunos olim. Xorazmshoh saroyidagi Abu Ali ibn Sino, Abu Sahl Masixiy, Abulxayr Hammor va Abu Rayhon Beruniy kabi olimlar bilan muloqatda boʻlgan. Xorazmshoh Abulabbos Maʼmunga bagʻishlab "Kitob fi kuriyya as-sama" ("Samoning shar shaklida ekani haqida kitob"), "Risola filhalli shubhaten arazat fil-maqolat as-solis ashara min kitob al-usul" ("Negizlar" kitobining oʻn uchinchi maqolasida yuz bergan shubxani hal qilish haqidagi risola"), "Risola fi sana al-usturlob bit-tariq assi na i ila Abi Abdallax Muhammad ibn Ali al-Maʼmuni" ("Abu Abdilloh Muhammad ibn Ali al-Maʼmunga usturlobni sanʼat usulida yasash haqida yuborilgan risola") kabi asarlar yozgan. Oʻz davrida "Batlimusi soniy" ("Ikkinchi Ptolemey") degan faxriy nom olgan.

Abulxayr ibn Hammor Hasan ibn Sivor ibn Bobo ibn Bahrom Xorazmiy (941, Bagʻdod – 1048) – mantiqshunos, Bagʻdod madrasalarida mudarrislik qilgan. Maʼmun ibn Muhammad Xorazmshoh uni Bagʻdoddan Xorazmga taklif qilib, oʻzining shaxsiy tabibi va nadimi maqomiga tayinladi. Sulton Mahmud Gʻaznaviy Xorazmni qoʻlga kiritgandan keyin Abulxayr ibn Hammorni oʻzi bilan Gʻaznaga olib ketadi. Oʻsha yerda 102 yoshida musulmonchilikni qabul qiladi. Ungacha Abulxayr ibn Hammor nasroniy dinida edi. Manbalarda keltirilishicha, sulton Mahmud Gʻaznaviy Abulxayr ibn Hammor islomni qabul qilganligi uchun unga Gʻazna yaqinidagi Hammor nohiyasini mulk sifatida iqto (hadya) qilib bergan (Hammor laqabi shundan). Boshqa manbalarda Hammor soʻzi roʻmol yoki ayollar uchun hijob tikuvchi maʼnosida qoʻllaniladi. U falsafadan tashqari tabobatda ham juda mashhur boʻlganligi uchun "Buqroti soniy ("Ikkinchi Gippokrat") laqabiga sazovor boʻlgan. Uning asarlari: "Kitob ul-hayulo" ("Birlamchi modda haqida kitob"), uch jildli "Kitob ul-vifoq bayna raʼy al-falosifa vannasoro" ("Faylasuflar va nasroniylar oʻrtasidagi fikr muvofiqligi haqida kitob"), "Kitob tafsiri Isogʻuji muxtasaran” ("Isogʻuji kitobi tafsiriga qisqacha sharh"), "Kitob us-sadiq vassadoqa" ("Doʻst va doʻstlik haqida kitob") va boshqa Bir qancha kitoblarni suryoniy tilidan arab tiliga tarjima qilgan

Ibn Sino va Al-Xorazmiy bilan bir qatorda turuvchi musulmon Sharqi “Uyg‘onish davri”ning eng mashhur namoyandasi. U geografiya, matematika, astronomiya, mineralogiya, geodeziya, falsafa kabi bir qator fanlarga oid ko‘plab fundamental asar, traktat va qo‘llanmalar yaratgan.

O‘z davrida birinchi bo‘lib Yerning shar shaklidaligini va u quyosh atrofida aylanishi g‘oyasini ilgari surgan, keyinroq Yer radiusini (taxminan 6000 km) o‘lchagan. Dunyoga mashhur Markaziy Osiyolik to‘rt qomusiy olimdan biri – Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy 973-yil Kat shahrida (Xorazmning o‘sha davrdagi poytaxti, hozirgi O‘zbekistondagi Xivaga yaqin yerda joylashgan) dunyoga keldi. Uning hammaga ma’lum “Al-Beruniy” ( arabchada mazkur so‘z “tashqari”, “boshqa tomon” kabi ma’nolarni anglatadi) taxallusi uning shahar tashqarisida tug‘ilgani bilan bog‘liq.

Ibn Sino va Al-Xorazmiy bilan bir qatorda turuvchi musulmon Sharqi “Uyg‘onish davri”ning eng mashhur namoyandasi. U geografiya, matematika, astronomiya, mineralogiya, geodeziya, falsafa kabi bir qator fanlarga oid ko‘plab fundamental asar, traktat va qo‘llanmalar yaratgan.

O‘z davrida birinchi bo‘lib Yerning shar shaklidaligini va u quyosh atrofida aylanishi g‘oyasini ilgari surgan, keyinroq Yer radiusini (taxminan 6000 km) o‘lchagan. Dunyoga mashhur Markaziy Osiyolik to‘rt qomusiy olimdan biri – Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy 973-yil Kat shahrida (Xorazmning o‘sha davrdagi poytaxti, hozirgi O‘zbekistondagi Xivaga yaqin yerda joylashgan) dunyoga keldi. Uning hammaga ma’lum “Al-Beruniy” ( arabchada mazkur so‘z “tashqari”, “boshqa tomon” kabi ma’nolarni anglatadi) taxallusi uning shahar tashqarisida tug‘ilgani bilan bog‘liq.

Ibn Sino va Al-Xorazmiy bilan bir qatorda turuvchi musulmon Sharqi “Uyg‘onish davri”ning eng mashhur namoyandasi. U geografiya, matematika, astronomiya, mineralogiya, geodeziya, falsafa kabi bir qator fanlarga oid ko‘plab fundamental asar, traktat va qo‘llanmalar yaratgan.

O‘z davrida birinchi bo‘lib Yerning shar shaklidaligini va u quyosh atrofida aylanishi g‘oyasini ilgari surgan, keyinroq Yer radiusini (taxminan 6000 km) o‘lchagan. Dunyoga mashhur Markaziy Osiyolik to‘rt qomusiy olimdan biri – Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy 973-yil Kat shahrida (Xorazmning o‘sha davrdagi poytaxti, hozirgi O‘zbekistondagi Xivaga yaqin yerda joylashgan) dunyoga keldi. Uning hammaga ma’lum “Al-Beruniy” ( arabchada mazkur so‘z “tashqari”, “boshqa tomon” kabi ma’nolarni anglatadi) taxallusi uning shahar tashqarisida tug‘ilgani bilan bog‘liq.

Ibn Sino va Al-Xorazmiy bilan bir qatorda turuvchi musulmon Sharqi “Uyg‘onish davri”ning eng mashhur namoyandasi. U geografiya, matematika, astronomiya, mineralogiya, geodeziya, falsafa kabi bir qator fanlarga oid ko‘plab fundamental asar, traktat va qo‘llanmalar yaratgan.

O‘z davrida birinchi bo‘lib Yerning shar shaklidaligini va u quyosh atrofida aylanishi g‘oyasini ilgari surgan, keyinroq Yer radiusini (taxminan 6000 km) o‘lchagan. Dunyoga mashhur Markaziy Osiyolik to‘rt qomusiy olimdan biri – Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy 973-yil Kat shahrida (Xorazmning o‘sha davrdagi poytaxti, hozirgi O‘zbekistondagi Xivaga yaqin yerda joylashgan) dunyoga keldi. Uning hammaga ma’lum “Al-Beruniy” ( arabchada mazkur so‘z “tashqari”, “boshqa tomon” kabi ma’nolarni anglatadi) taxallusi uning shahar tashqarisida tug‘ilgani bilan bog‘liq., Abu Ali alHusayn ibn Abdulloh ibn Sino, Abu Ahmad ibn Muhammad ibn Yaʼqub ibn Miskavayh (1030 y. v.e.), Abu Mansur Abdulmalik ibn Muhammad ibn Ismoil as Saolibiy anNaysaburiy (961 — 1038), Ahmad ibn Muhammad asSahriy (1015 y.v.e.), Abu Ali alHasan ibn Horis alHububiy alXorazmiy (10—11-asrlar), Abu Abdulloh Muhammad ibn Homid alXorazmiy (10—11-asrlar)Va yana kopgina ulamolar Xorazm Ma'mun akademiyasida faoliyat olib borishgan

3-TOPSHIRIQ

PIFAGOR (taxm. mil. av. 580, Samos — 500, Metapont) — yunon matematigi, faylasuf, quldor aristokratiyaning gʻoyaviy targʻibotchisi. 530-y. dan Jan. Italiyadagi Krotone sh. da, keyinroq Metapont sh. da yashagan. Kroto-neda falsafiy maktab, siyosiy partiya va diniy birodarlikni mujassamlashtirgan ittifoq (pifagorchilar itti-foqi) tuzadi. Pifagor falsafasida son barcha narsaning mohiyati, olam esa sonlar va ular orasidagi munosabatlarning garmonik sistemasi, degan gʻoyalar ilgari surilgan.

Mat. tarixida Pifagor geometriyaga sistematik isbot tushunchasini kiritib, uni abstrakt fan darajasiga koʻtargan, toʻgʻri chiziqli shakllar geomet-riyasini tuzgan, oʻxshashlik haqidagi taʼlimotni yaratgan, toʻgʻri burchakli uchburchak qaqidagi teoremani isbotlagan (bu teorema P. dan 1500 yil ilgari Misr va Bobilda isbotsiz maʼlum boʻlgan) (q. Pifagor teoremasi), ayrim munta-zam koʻpburchak va koʻpyoqliklarni yasagan deb hisoblanadi. Odatda, juft va toq, gub va murakkab, mukammal sonlar, arifmetik, geometrik va garmonik proporsiyalar Pifagor nomi bilan bogʻla-nadi. Pifagor maktabining mat. ni sistemalashtirishdagi roli katta boʻlgan

4-toqshiriq

Abu Ali ibn Sino

Abu Ali ibn Sino bizning ota bobolarimizdan bolib u ilm fanga judaham katta xissasini qoshkan zotdur. Ibn Sino Tibbiyotda o'z davring eng zorlaridan yoxud eng zori desak ham adashmagan bolamiz. U zot nafaqat ilm fan va tibbiyotda pesh qadam bolgan, Ibn Sino bor yog'i 10 yoshidayoq quronni yod olgani va 16 yoshidayoq atoqli tabib bolganligi odamni ajablantiradi. U brichi navbatda quronu karimni yod olgani va trishqoqligi uni katta uloma bolishida asosiy umoyillardan bolgan deb oylayman. Ibn Sino astranomiya soxasidaham peshqadam bolgan. u 450dan ortiq ilmiy asarlar yozgan ularning 242 ta asari bizgacha yetib kelgan. Ularing ichida adabiy, musiqiy, astronomiyaga oid asarlar bo'lgan. Ibn sinoni xozirgi yulduzlarimizdan kora dunyoda ancha kop odam tanigan. U zotni Sharqda "Shayxur-Rais" Garbda "Avitsenna" nomi bilan mashxud bolgani bunga isbot boladi.