Reja : zardushtiylik

Moniy ta‘limoti quldorlik davlatiga, shuningdek, hukmron dinga qarshi qaratilganligi uchun uning tarafdorlari qattiq quvg’inga duchor bo’ldilar. V asrning oxiri VI asrning boshlarida Mazdak ta‘limoti vujudga keldi mazdak ta‘limoti zardo’shtiylikdagi yorug’lik va jaholat, yaxshilik va yovuzlik kurashining dualistik aqidalaridan kelib chiqadigan falsafiy qarashlarga ham asoslanar edi.

• Moniy ta‘limoti quldorlik davlatiga, shuningdek, hukmron dinga qarshi qaratilganligi uchun uning tarafdorlari qattiq quvg’inga duchor bo’ldilar. V asrning oxiri VI asrning boshlarida Mazdak ta‘limoti vujudga keldi mazdak ta‘limoti zardo’shtiylikdagi yorug’lik va jaholat, yaxshilik va yovuzlik kurashining dualistik aqidalaridan kelib chiqadigan falsafiy qarashlarga ham asoslanar edi.
• Mazdak ta‘limotida asosiy yovuzlik boylikka hirs qo’yish va kambag’allikdir. Bular g’arazgo’ylik, bir – birini ko’rolmaslik, qasos olishning sabablaridir. Ijtimoiy adovatga qarshi kurash, hasadgo’ylik, barcha yomon illatlarni bartaraf etish yo’li, xudoga toat – ibodat qilishdir. Mazdak ta‘limotida ijtimoiy zulmga qarshi kurash muqaddas vazifa sifatida talqin etiladi va unga diniy tus beriladi.
• Ayni paytda adolatsizlikning asosiy manbai bo’lgan adovatga qarshi qaratilgan xalq harakatining qonuniyligi tasdiqlanadi. Mazdakchilikning tub maqsadi mulkiy tengsizlikni o’rnatishdan iborat edi. Mazdakchilar jamoaga asoslangan holda har bir kishi mulkka teng ega bo’lishi kerak deb hisoblaydilar.
• Mazdakchilik o’zining keyingi taraqqiyotida sust diniy ahloqiy ta‘limotdan feodal davlatning asosiy tayanchlariga qarsha qaratilagn faol g’oyaviy kuchga aylanib bordi. Xalq ommasi, asosan dehqonlar va hunarmandlar o’rtasida keng tarqalgan va qo’llab – quvvatlangan mazdakchilik yaqin va O’rta sharq mamlakatlarida ijtimoiy – falsafiy fikrlarning keyingi taraqqiyotiga ma‘lum darajaga ta‘sir ko’rsatdi.