Reja : I. Kirish

Moyli emulsiyalarga dorivor moddalarni qo’shish
Rp.: Emulsi oleosi 120,0
Camphorae 2,0
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin.

Pasport: Shaftoli moyidan -12,0
Kamforadan — 2,0
Jelatozadan — 7,0
Birlamchi suv — 10,5ml
Ikkilamchi suv — 90,5 ml
122-(12q2q7q10,5) = 90,5ml
Umumiy og’irlik 122 g
Chinni kosachaga 12 g bodom yoki shaftoli moyi solinadi. Olingan moy suv hammomida 40—50°S haroratgacha qizdirilib, unda 2 g kamfora eritiladi. Hovonchada 7 g jelatoza maydalanadi va ustiga sovutilgan kamforaning moyli eritmasi solinib yaxshilab aralashtiriladi. Hosil bo’lgan massaning ustiga tezda 9,5 ml suv solinadi va birlamchi emulsiya hosil bo’lguncha aralashtiriladi. Birlamchi emulsiya hosil bo’lganini tekshirib kurilgandan so’ng qolgan suv oz-ozdan aralashtirib turgan holda qo’shiladi. Tayyor emulsiya shisha flakonga suziladi va og’irligi 122 g ga etkaziladi.
Rp.: Emulsi ex oleis Ricini 160,0
Bismuthi subnitratis 1,0
Sirupi simplicis 20 ml
Olei Menthae piperitae guttas V
M .D.S. 1 choy qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin
Pasport: Kanakunjut moyidan 16,0
Jelatozadan 8,0 ml
Kalampir yalpiz moyi 5 tomchi
Vismut nitrat asosidan 1,0
qand sharbatidan 20 ml (26,0 g)
Birlamchi suv - 12 ml
Ikkilamchi suv - 124 ml
Umumiy og’irlik 187 g

Texnologiyasi: Hovonchada 12 ml suv 8 g jelatoza bilan aralashtiriladi. Ustiga tomchilab 16 g kanakunjut moyi va 5 tomchi yalpiz moyi qo’shilib emulgirlanadi. Birlamchi emulsiyaga 124 ml suv qo’shib 2 qavatli dokadan suzib og’irligi 160 g ga etkaziladi. Hovonchada 1 g vismut nitrat asosi 0,5 g tayyor emulsiya bilan eziladi. Oz-ozdan qolgan emulsiya qo’shiladi va 20 ml qand sharbati qo’shib aralashtiriladi. Kungir shisha idishga solinib kerakli erlik epishtiriladi.
Mag’izlardan emulsiya tayyorlash
Mag’izlardan olinadigan emulsiyalar shirin bodom, qovoq, eryong’ok mag’izlaridan tayyorlanadi. Bu emulsiyalarda oksil xossasiga globulinlar mag’izning g’amlangan oqsil qismi bo’lib, emulgator vazifasini bajaradi. Globulin yog’li mag’izlarda ko’prok bo’lib, kraxmal saqlovchilarga nisbatan kam bo’ladi. Ba’zi bir mag’izlardan (bodom va eryong’ok) emulsiya tayyorlashda emulsiya tiniq oq bo’lishi uchun oldin po’slog’idan ajratiladi. CHunki mag’izning po’slog’idagi oshlovchi moddalar, mag’iz tarkibidagi oqsil moddalar oz bo’lsa ham, cho’kmaga cho’kishi mumkin. Emulsiyalar filtr kogozidan o’tkazilmaydi, chunki filtr kogoz yog’ tomchilarini ushlab qoladi. Emulsiyalar doka orqali suziladi. Agar retseptda boshqa ko’rsatmalar bo’lmasa, 100 g emulsiya tayyorlash uchun 10 qism urug’ olinadi.
Mag’iz va urug’larni xususiyatiga qarab tozalashda har xil usullardan foydalaniladi. SHirin bodom magizini (60°-70°S) issiq suvda 10 minut ivitiladi, keyin po’slog’i ajratiladi. Tozalangan va kerakli miqdori tortib olingan bodom magizini (1/10 qism magiz) suv bilan chukur hovonchada yog’och dastasida to bir xil bo’tka hosil bo’lguncha eziladi, keyin qolgan suv oz-ozdan qo’shiladi va tayyor emulsiya ikki qavatli doka orqali suziladi. Undan keyin emulsiyani berilgan miqdorigacha suv bilan etkaziladi.


XULOSA
Dorixona amaliyotida emulsiya deb disperslangan sistemalarni moyning suvdagi turi deb tushunilib, faqatgina ichish uchun ishlatiladigan dori turiga aytiladi. Vaholanki, emulsiyalar ichish uchun ham, sirtga ishlatish uchun ham va xatto in’eksiya tarzida ishlatishga ham tayyorlanishi mumkin. Suvning moydagi (s/m) emulsiyasi sirtga ishlatish bilan birga, bu turi boshqa dori shakllarida ham ko’prok uchraydi. Bu dori turini liniment holida, surtma dori turida tayyorlanishi va ishlatilishi bu dori turlari bilan bog’liq bo’limlarda to’la yoritiladi. Emulgirlashda modda maydalanishi tufayli uning bo’sh sathi ortadi, maydalanish darajasi ko’paygan sari sathi osha boradi. Organizmning to’kimalari va suyuqliklariga tekkan moddaning sathi qanchalik katta bo’lsa, bo’larning o’zaro ta’siri shunchalik kuchlidir. SHunday qilib preparatning kimmati ko’p vaqtlarda uning maydalanish darajasi (dispersligi) bilan aniqlanadi. Bundan tashkari ko’prok disperslangan moddalardagi turli kimyoviy holatlar, bo’linmagan moddadagiga karaganda faolrok ravishda boradi.