Reja : I. Kirish

Emulsiyalarga dori moddalarni qo’shish
Ba’zi bir dori moddalarni tanaga yuborishda emulsiya o’ziga xos asos sifatida qo’llaniladi. SHu bilan birga dorilarning munosabati hamda fizik-kimyoviy tuzilishi natijasida muvofiklashgan murakkab tarkib hosil bo’ladi. Emulsiyalarga dori moddalarni qo’shishda fazalarning turiga ham ahamiyat beriladi. Bir xil modda yog’da eriydi, lekin suvda erimaydi, boshqasi aksincha, suvda eriydi, lekin yog’ bilan aralashmaydi. Ko’pincha emulsiya­ga kiritiladigan moddalar xech kaysi fazada erimaydi. Ba’zi bir qo’shiladigan moddalarning xossalariga qarab murakkab emulsiyalarni tayyorlash aniqlanadi.
Yog’li emulsiyalarga dori moddalarni qo’shish
Magizdan tayyorlangan emulsiyalarga o’xshash, eriydigan dori moddalar 1 qism suvda eritilib, birlamchi emulsiya suyultiriladi. Nastoykalar va boshqa suyuq galen preparatlari tayyor emulsiyalarga qo’shiladi. yog’da eriydigan dori moddalar (fenilsalitsilat va benzonaftoldan tashkari) oldin yog’da eritilib, keyin yog’li eritma emulgirlanadi. Emulgator miqdorini hisoblashda yog’ning miqdori emas, yog’li eritma miqdori hisobga olinadi.
Rp.: Emulsi Oleosi 200,0
Natrii bromidi 3,0
Coffeini-natrii benzoatis 1,0
Anaesthesini 2,0
Extr. Belladonnae spissi 0,15
M. D. S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 marta ichilsin.
Pasport.: Shaftoli moyi 20,0
Anestezin 2,0
Jelatoza 11,0
Birlamchi suv 16,5
(20,0q2,0q11,0):2 =16,5
Koffein natriy benzoat 1,0
Belladonna ekstrakti quyuq 0,15
Ikkilamchi suv 150,5
200 –(20q2q11q16,5) =150,5
Umumiy og’irlik =202,2
Texnologiyasi: 20 g bodom (shaftoli, o’rik) yog’ida anestezin eritilib emulsiya tayyorlanadi. Emulgator sifatida jelatozani qo’llash mumkin. yog’li fazaning massasi 22 ga ko’payganligi uchun 11 g jelatoza olinadi. Tuzli komponentlar va belladonna ekstrakti birlamchi emulsiyalarni suyultirish uchun ishlatiladigan suvda eritiladi. Fenilsalitsilat va benzonaftol kabi ichak antiseptiklari garchi yog’da erisa ham X DF ko’rsatmasi bo’yicha maydalangan suspenziya holida emulsiyalarga kiritiladi. Bu moddalarni yog’li eritmasi ichakda gidrolizlanishi kiyinlashib, yog’li eritmalari antiseptik ta’sir ko’rsatmaydi. Suvda ham, yog’da ham erimaydigan dori moddalarni hovonchada yaxshilab ezib, birlamchi tayyor emulsiyalarga qo’shiladi. Bu dori moddalarni emulsiya tarkibida turg’unligini ta’minlash maqsadida olinadigan emulgatorni miqdori dori modda miqdorini yarmi hisobida oshiriladi. Suspenziyalarni turg’unligini oshirish uchun zarrachalarni emulgatordan yoki emulsiyadan hosil bo’lgan ximoya parda bilan koplamok kerak. Gidrofob moddalarni (fenilsalitsilat benzonaftol va sh. o’. ) kiritish uchun ortiqrok miqdorda emulgator qo’shiladi. (SHu moddalarning yarmi hisobida). Gidrofil moddalar (tanalbin va sh. o’.) qo’shilganda stabilizator miqdori oshmaydi.
Rp.: Emulsi Olei Ricini 100,0
Phenylii salicylatis 2,0
Sirupi Cerasi 20,0
M. D.
10 g ozgina isitilgan kanakunjut yog’idan 4 g o’rik elimini sarflab, (fenilsalitsilatni stabillash uchun 1 g oshik olinadi) birlamchi emulsiya tayyorlanadi. Birlamchi emulsiyaga bu aralashma maydalangan dispers holda qo’shiladi va unda yaxshilab eziladi. Hosil bo’lgan emulsiya — suspenziyani keyin suv bilan suyultiriladi. Oxirida chayqatib turgan holda sharbatni tomchilab qo’shiladi. Vismut nitrat asosi bilan emulsiya tayyorlashda arab elimi va unga o’xshash mahsulotlarni qo’llash mumkin emas, chunki bunda vismutni arabiantli aralashmasi hosil bo’lib, suvda erimaydigan yopishkok massani hosil qiladi.
Rp.: Emulsii Benzylii benzoatis 20%- 100,0
D. S. qichima kassaligini davolash uchun.

Pasport: Benzil benzoat 20,0 g
Yashil sovun 1,0 g
Emulgator T2 1,0 g
Tozalangan suv 78, 0 ml
M um=100 g
Texnologiyasi: YOrdamchi idishda yashil sovun iliq suvda eritiladi va chayqatib turgan xolda oz ozdan benzilbenzoat qo’shib boriladi. Suv xammomida chinni kosachada emulgator T2 eritiladi va issiq xavonchada 2 ml issiq tozalangan suv bilan yaxshilab eziladi. Sungra oldindan tayyorlangan benzilbenzoat emulsiyasi bilan oz ozdan aralashtiriladi.⁷