Registr deb
Registr deb
axborotni qabul qiluvchi
,
saqlovchi
, murakkab bo'lmagan o'zgartirishlar (chapga va o'nga
surish)ni
amalga oshiruvchi
, hamda axborotni to'g'ri va teskari kodlarda uzatuvchi qurilmaga aytiladi.
Registrlar ketma-ket kodlarni parallel kodga va aksincha o'zgartirishda ham ishlatiladi.
Registrlarning asosini triggerlar hosil qiladi va triggerlarni ketma-ket yoki parallel ulash orqali
registr sxemasi hosil qilinadi. Sonning xar bir razryadi registrning razryadiga (saqlovchi
triggerga) mos keladi.
Registrlarning parallel
,
ketma-ket prinsipda ishlovchi
, o'nga
va chapga
suruvchi
, hamda reversiv turlari mavjud. Parallel prinsipda ishlovchi registrlarda kodlar parallel
yoziladi va o'qiladi, ketma-ket prinsipda ishlovchi registrlarda esa kodlar ketma-ket yoziladi va
o'qiladi. O'nga va chapga suruvchi registrlar kodlarni o'nga va chapga surish uchun xizmat qiladi
Yuqoridagi rasmda D-trigger asosida qurilgan o'nga suruvchi, ketma-ket prinsipda ishlovchi
registr sxemasi keltirilgan.
Trigger
Trigger - bir razryadli ikkilik axborot (“0”yoki”1”)ni saqlaydigan xotira elementi.
Mantiqiyelementlardan farqli ravishda trigger ichki holatga - xotiraga ega. Triggerlar ikkita
chiqishga: 1) Q- to'g'ri chiqish. 2) Q -inkorli chiqishga ega.
Triggerlarning «1» holatiga to'g'ri chiqishdagi (Q) signalning yuqori holati «1», inkorli
chiqishidagi (Q ) signalning past holati «0» to'g'ri keladi. Trigger qurilmasining kirishlari
informasion va yordamchi (boshqaruvchi) kirishlarga bo'linadi. Informatsion kirishlaridagi
signallar
trigger holatini boshqaradi
, yordamchi kirishlardagi signallar esa tirggerni talab
qilingan holatga oldindan o'rnatish uchun, hamda ularni sinxrosignal bilan ta'minlash uchun
hizmat qiladi. Trigger
kirishlarining soni uning strukturasiga va boshqariladigan vazifalariga bog'liq.
Triggerning
informasion kirishlari S
, R, J, K, D, T simvollari orqali belgilanishi qabul
qilingan,
boshqaruvchi kirishlar esa C
, V simvollar bilan belgilanadi.
Triggernin
g
sxematik
belgisi Bu
erda S,
R-
informasi
on
kirishlarni
, Q va
Q -
chiqishlar
ni
belgilaydi.
Triggerlar
ni
informatsi
yani
qabul qilish usuli,
qurilish prinsipi
, hamda funksional imkoniyatlari bo'yicha sinflash mumkin.
Informatsiyani qabul qilishi bo'yicha: asinxron va sinxron triggerlar mavjud. Asinxron triggerlar
informatsion kirishlarida signallarning paydo bo'lish momentida o'z reaksiyalarini ko'rsatadi. Sinxron
triggerlar esa sinxron signal kirishi S dagi boshqaruvchi impuls signali mavjud bo'lgandagina
informatsion kirishlardagi signallarga o'z reaksiyalarini bildiradilar. Sinxron triggerlar o'z navbatida S
kirish orqali boshqariladigan statik va dinamik turlarga bo'linadi. Statik boshqarishli triggerlar
informatsion kirishlardagi signallarni S kirishiga «1» yoki «0» signallari berilgandagina qabul qila oladi.
Dinamik boshqarishli triggerlar esa informatsion kirishlardagi signallarni S kirishdagi signal «0» dan «1»
ga o'zgarganda yoki «1» dan «0» ga o'zgarganda qabul qila oladi. Statik triggerlar bir bosqichli va ikki
bosqichli turlarga bo'linadi. Bir bosqichli triggerlar informasiyani saqlashning bir bosqichi, ikki bosqichli
triggerlar esa informasiyani saqlashning ikki bosqichi mavjudligi bilan xarakterlanadi. Dastlab
informatsiya
birinchi bosqichga yoziladi
, keyin ikkinchi bosqichga ko'chirib o'tkaziladi va iformatsiya
trigger chiqishida paydo bo'ladi.Funksional imkoniyatlarga ko'ra triggerlar quyidagi turlarga bo'linadi:
- «0» va «1» xolatlarga aloxida-aloxida o'rnatiladigan triggerlar (RS-trigger);
- kirish bo'yicha informasiyani qabul qiluvchi triggerlar (D-trigger yoki kechiktirish triggeri);
- sanoqli kirishga ega triggerlar (T-trigger);
- J va K informasion kirishli universal triggerlar (JK-trigger).
Diskret elementlar asosida qurilgan simmetrik
triggerning elektr sxemasi