Referat mavzu: "Yevropa Ittifoqining iqtisodiy rivojlanishi va uning jahon iqtisodiyotida tutgan o’rni"

Yevropa integratsiyasining uchinchi bosqichi
1992-yilda Yevropa hamjamiyatiga a’zo barcha davlatlar tomonidan Yevropa Ittifoqini ta’sis etish to‘g‘risidagi shartnoma – Maastrixt shartnomasi imzolandi. Maastrixt shartnomasi Yevroittifoqning uchta ustunini o‘rnatdi:

• iqtisodiy va monetary birlashuv;

  
  

• umumiy tashqi va xavfsizlik siyosati;

  
  

• ichki ishlar va adliya sohasidagi umumiy siyosat.

  
  

1994-yilda Avstriya, Finlyandiya, Norvegiya va Shvetsiyada Yevropa Ittifoqiga kirish bo‘yicha referendumlar bo‘lib o‘tdi. Aksariyat norvegiyaliklar yana qarshi ovoz berdi.

Avstriya, Finlyandiya (Aland orollari bilan) va Shvetsiya 1995-yil 1-yanvarda Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘ldi. Faqatgina Norvegiya, Islandiya, Shveysariya va Lixtenshteyn Yevropa erkin savdo uyushmasining a’zosi bo‘lib qolmoqda.
1997-yilda Yevropa hamjamiyati a’zolari tomonidan Amsterdam shartnomasi imzolandi (1999-yilda kuchga kirgan).

Yevropa integratsiyasining to‘rtinchi bosqichi
2002-yil 9-oktabrda Yevropa komissiyasi 2004-yilda Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘lish uchun o‘nta nomzod davlatni tavsiya qildi: Estoniya, Latviya, Litva, Polsha, Chexiya, Slovakiya, Vengriya, Sloveniya, Kipr va Malta. Bu mamlakatlar aholisi taxminan 75 million edi; ularning xarid qobiliyati pariteti bo‘yicha yalpi ichki mahsuloti taxminan 840 milliard dollarni tashkil qiladi, bu deyarli Ispaniya yalpi ichki mahsulotiga tengdir.
Yevropa Ittifoqining bu kengayishini uning eng ulkan loyihalaridan biri deb atash mumkin. Kiprni bu ro‘yxatga kiritishni Gretsiya talab qilgan, aks holda u rejaga veto qo‘yishi mumkin edi.
Yevropa Ittifoqining “eski” va kelajakdagi “yangi” a’zolari o‘rtasidagi muzokaralar yakunlanganidan so‘ng ijobiy yakuniy qaror 2002-yil 13-dekabrda e’lon qilindi. Yevropa parlamenti ushbu qarorni 2003-yil 9-aprelda ma’qulladi.
2003-yil 16-aprelda Afinada Yevropa Ittifoqining 15 “eski” va o‘n “yangi” a’zosi qo‘shilish to‘g‘risidagi shartnomani imzoladi. 2003-yilda to‘qqiz davlatda (Kipr bundan mustasno) referendumlar o‘tkazildi va imzolangan shartnoma parlamentlar tomonidan ratifikatsiya qilindi.
2004-yil 1-mayda Estoniya, Latviya, Litva, Polsha, Chexiya, Slovakiya, Vengriya, Sloveniya, Kipr, Malta Yevropa Ittifoqiga a’zo bo‘ldi. Kiprning ittifoq tarkibiga kirishi orolning ikkala qismida bir vaqtning o‘zida o‘tkazilgan referendumdan so‘ng ro‘y berdi va tan olinmagan Shimoliy Kipr Turk Respublikasi aholisining ko‘p qismi orolning yagona davlatga reintegratsiya qilinishini yoqlab ovoz berdi, ammo birlashish jarayoni Gretsiya tomonidan to‘xtatildi. Gretsiya orolning shimoli turk qo‘shinlari tomonidan bosib olinishi natijalarini qonuniylashtirib qo‘yayotgan “Annan rejasi” shartlariga rozi bo‘lmadi. Natijada Kipr orolning shimoliy qismi vaqtincha Kipr Respublikasining nazoratidan tashqarida ekanligi to‘g‘risidagi eslatma bilan Yevroittifoqqa qabul qilindi.