O‘BD klinikavadiagnostikasi. 90 % atrofida O‘BD o‘pkaning aerobronxogen zararlanishi bilan birlamchi hisoblanadi. O‘pkaning gematogen infeksiyalanishi sezilarli darajada kam sodir bo‘ladi va yumshoq to‘qima va suyaklarning o‘tkir yiringli zararlanib, septikkechishidarivojlanadi (yiringliomfalitlar, flegmonlar, o‘tkir gematogen ost eomielit (ilik yallig‘lannishi) va boshqalar). O‘BD ko‘proq uch yoshgacha bolalarda rivojlanadi, bu kasallik kechishining qiyinlashishiga sabab bo‘ladi.
O‘BDning boshlang‘ich patomorfolofik davrlari bir, ikki hissasi yoki to‘liq o‘pkani egallagan holda, tez tarqalish mayliga ega bo‘lgan o‘pkaning subplevral qatlamida infiltratning shakllanishi bilan xarakterlanadi. Klinik tomondan bu bolaning umumiy holati tez yomonlashuvi, intoksikatsiya (zaharlanish) o‘sishi, gipertermiya va nafas yetishmovchiligi bilan namoyon bo‘ladi. Ko‘pincha neyrotoksik va astmoidalomatlar qo‘shiladi.
Boshlang‘ich davrda jismoniy ma’lumotlar juda kam bo‘lishi mumkin: pnevmoniyagaxosbo‘lganxirrillashvao‘pkatovushiningifodalalanganzaifligiyo‘qligi, nafasolishningsezilmassustlashishinikuzatishmumkinxolos. Gemogrammada leykositoz neytrofil siljishlar va yuqori EChT bilan ifodalangan. Umumiyalomatlarningustunligikasallikdiagnostikasiniqiyinlashtiradi. Zarur diagnostika uchun o‘pkaning roentgen ogrammasi va exoskanerlanishi hal qiluvchi usul bo‘lib xizmat qiladi. Diagnostikavato‘g‘ridavolashusulinitanlashningqiyinliginihisobgaolganholda, biz O‘BDshakllari klinikodiagnostik xususiyatlarining murakkabligi va asoratlar og‘irligi o‘sib borishi tartibini alohida-alohida izohlashni maqsadga muvofiq deb topdik.
O‘BDningbullyozshakli, ayniqsa, yengilkechishivaijobiyyakunibilanajralibturadi. O‘BDningpatomorfologikbushaklirentgenogrammadayaxshiko‘rinadigan, bullalar – dumaloqshakldagihavobo‘shliqlariningturlikattaliklardavajoylardahosilbo‘lishibilankichikbronxvabronxiolalardevorininguzilishibilanmikroabssesslarningshakllanishidaxarakterlanadi.
Jarayonning ijobiy kechishi bullarda yiring yo‘qligi tufayli bo‘ladi. Bullarshakllanishvaqtidabolaningumumiyholatiyaxshilanadi, isitmalashto‘xtaydi, ishtaha yaxshilanadi, periferik qon ahvoli normallashadi. Nafas yetishmovchiligikasallikningbushakliuchunxosemas. Ko‘pginakuzatuvlardakonservativdavolash (yo‘naltirilganantibiotikterapiya) samaralibo‘ladi, bullalarissizyo‘qoladi.
O‘pkadaabsedirlanish (yiringpaydobo‘lish) kechikkandiagnostikavanoto‘g‘ridavolashdainfiltratsiyabosqichidarivojlanadi. Abssesslarturlikattalikdavalokallashuvdabo‘lishimumkin, ba’zanikkalao‘pkada ham topiladi. Bronxdadrenirlanganvadrenirlanmaganshakllarfarqlanadi. Ikkinchishaklnisbatanijobiykechadi. Rentgenogrammadadrenirlanganabssessbronxdasuyuqlikdarajasibilanqoralashgandumaloqshakllarnamoyonbo‘ladi.
Drenirlangan abssess o‘pkaning yiringlagan kistasidan diagnostik farqlanish alomatlari abssess (yiring)ga xos va ingichka kapsula bo‘lganida, kistaga xos bo‘lgan o‘pka to‘qimasidan aniq chegaralanadigan perifokal infiltratsiya bo‘lishi hisoblanadi.
Infiltratning klinik absedirlanishi (yiring paydo bo‘lishi) bola holatining yomonlashuvi, gektikkacha (sillasini quritadigan) yuqori isitma, intoksikatsiyaning o‘sishi, nevrologik va nafas olish buzilishlari ulanishi bilan namoyon bo‘ladi.
O‘BDning bu shaklini ommaviy antibakterial va dezintoksikatsion terapiya bilan bir qatorda, davolanishi bronxial daraxtning bronxoskopik sanatsiyasini, kerak bo‘lganida esa, katta va yomon drenirlanadigan abssesslarda drenirlanadigan bronx og‘iz kateterizatsiyasini va abssess bo‘shlig‘ining antiseptiklar bilan yuvilishini ham o‘z ichiga olishi kerak. Ko‘rsatilganterapiyaningsamaradorligivibratsionmassaj, postural drenajo‘tkazishvanebulayzerterapiyabilanbirlashishgabog‘liq.
Plevrala soratlar bilan O‘BD nafaqat o‘pka to‘qimasi, balki plevral pardalar zararlnishi bilan bo‘ladigan kasallikning eng og‘ir shakli hisoblanadi. Yallig‘lanish jarayoni eng avval visceral plevranit ortadi. Rivojlanayotgan yallig‘lanish faqatgina o‘pkaning butun sirtini egallaydigan va «plashsimonplevrit» sifatida namoyon bo‘ladigan visseralplevra bilan cheklanishi mumkin.
Plevritning bu shakli, ko‘pincha suyak plevrasini ham egallaydi va noto‘g‘ri davolanganda fibrotoraksga transformatsiyalanishi mumkin bo‘lgan empiemaga aylanadi (piotoraks). So‘nggisi o‘pkaning turg‘un kollabirlanishiga, zararlangan gemotoraks hajmi kichrayishiga, uzoq muddatlarda esa skoliozga olib keltiradiKo‘pincha subplevral shakllangan va bronx bilan aloqasi bo‘lgan abssesslar atonik, oson tushadigan terminal bronx va bronxiolalar hosil qiladigan klapan mexanizmi tufayli taranglashgan piopnevmotoraksni vujudga keltirib, plevral bo‘shliqqa o‘tadi.O‘BD asoratlarining bu shakli eng xavfli hisoblanadi va nafas olish va yurak-tomir yetishmovchiligini kamaytirish maqsadida ko‘krak ichi bosimini dekompressiya qilinishidan iborat bo‘lgan jarrohlik yordamini zudlik bilan o‘tkazilishini talab qiladi. Plevralpardalarorasidagiulanishlarninghosilbo‘lishichegaralanganpio- yokipnevmotoraksshakllanishigaolibkeladi.
