Referat jumisi Tema: «Metallar hám nometallar qazilma bayliqlar,qurilis materiyallari,taslar industriya hám optik materiallar,záhárleri.»

Ózbekstan Respublikasi joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministrligi
Ájiniyaz atindaģi Nókis Mámleketlik Pedagogikaliq Instituti
Geografiya hám ekonomikaliq bilim tiykarlari fakulteti
Geografiya hám ekonomikaliq bilim tiykarlari qánigeliginiń
«1» kurs student Ómirzakov Abdisadiq
«Geologiya» Páninen


Referat jumisi
Tema: « Metallar hám nometallar qazilma bayliqlar,qurilis materiyallari,taslar industriya hám optik materiallar,záhárleri. »

Orinlaģan: Ómirzakov A

Qabillaģan: Seytniyazov Q
Nókis – 20__ j
Reje:

I.Kirisiw.

II.Tiykarģi bólim.
2.1.Metallar hám metal emesler haqqinda túsinik.
2.2. Qurılıs materiallarınıń tiykarģı ózgeshelikleri.
III.Juwmaq.
IV.Paydalanilģan ádebiyatlar.

I.Kirisiw.
Arxeologlardiń Egipette, Qitayda hám basqa mámleketlerde alıp barģan izertlewleri adamlar eramızdan 7-6 mıń jıllar burın sap halda dus kelgen metallar (Au, Ag, Pb, geyde Si hám metiorit temir) menen tanıs bolģanliqlarin kórsetedi. Olar eramızdan 5-4 mıń jıllar aldın kánnan Su, Sn, Pb larni ajıratıp alģanlar hám mútájliklerine kóre olardan ayırım jumıs quralları da tayarlaģanlar. Eramızdan 3-2 mıń jıllar aldın bolsa misqa qaraģanda puqtalaw hám qattiraq bolģan, onıń qalayı eritpesi (bronza ) ni alģanlar (sol sebepten tariyxta bul dáwirdi bronza ásiri dep te júrgizilgen). Eramızģa shekem adamlarģa hámmesi bolıp jeti metall (Au, Ag, Su, Fe, Sn, Pb hám As) málim bolģan. Biraq temirdi qashan hám qay jerde, qanday etip alınģanı haqqında anıq maģlıwmatlar joq.
Belgili, adamlar órtten paydalanıwdı bilemen degenshe kóp jıllar dawamında temir alıwdı bilmegenler. Sol sebepten jıldırım nátiyjesinde janģan terekler suw tasqinlari, samallar nátiyjesinde óshpeytuģınlıģı ushın onıń átirapın túrli taslar, metalllar menen qorshap, óshpeytuģın ot payda etkenler hám zárúriyatqa kóre átirapında jasaģanlar. Órt jaqsı jalın alıwı ushın onı aģash kesiwler menen gewlegenlerinde kúl ishindegi shlaklanģan elekak massaģa kózleri túsken. Onı alıp taslar menen soqqı urıw berip, ushlı qurallar tayarlaģanlar. Kúl ishinde bunday plastik massa bolıwınıń sebebi ot átirapın oragan metalllar ishinde ańsat qaytarılatuģın temir birikpeleri bolģan hám olardı joqarı temperatura (900—1000°C) de temir uglerod II oksidi (CO) gazı menen qaytarılģan.