Referat jumisi no’kis 2023 Tema; Ma’mleket xizmetshilerine ma’mleket ta’repinen ornatilg’an juwapkershilik

Jınayıy juwapkershilik. Ózbekstan Respublikasınıń 22 sentyabr' 1994 jılda tastıyıqlanǵan Jınayat kodeksinin’ 14-statyasına ko’re Jınayat kodeksi menen tastıyıqlanǵan, ayıplı ja’miyetlik qáwipli qılmıs (háreket yamasa hárekesizlik) jaza qóllaw qa’wibi menen jınayat dep tabıladı. Bul Kodeks menen qorǵawlanatuǵın ob'ektlerge ziyan jetkizetuǵın yamasa sonday ziyan jetkiziw real qáwpin keltirip shıǵaratuǵın qılmıs ja’miyetlik qáwipli qılmıs dep qaraladı.
Jınayat ámelge asırılǵanliqda ayıplı mámleket xizmetkerleri de, puqaralar sıyaqlı, sud hukmine muwapıq jınayıy jazaǵa tartılıwları múmkin.
Ózbekstan Respublikası Jınayat Kodeksiniń “Húkimet, basqarıw hám jámiyetlik birlespeleri shólkemleriniń iskerlik rejimine qarsı jınayatlar” bóliminiń 15-bapta basqarıw rejimine qarsı jınayatlar sawlelengen bolıp, mámleket xizmetkerleriniń jınayıy juwapkershiligi tiykarınan : húkimet yamasa lawazim wa’killigin keri maqsette paydalanıw (205-statiyasi ); húkimet yamasa lawazım wa’killigi sheńberinnen shetke shıǵıw (206 -st ); lawazimg’a nemqurayliq penen qaraw (207-st ); hakimyat háreketsizligi (208-st ); lawazim jalg’anlig’i (209 -st ); para alıw (210 -st ); para beriw (211-st ); para alıw beriwde dáldalshılıq qılıw (212-st ) hám basqalardan júzege keledi.
Jınayatlardı ayırımlarinag’ana tek mámleket xizmetkeri, yaǵnıy lawazımlı shaxs tárepinen sa’dir etiledi, yag’niy subiekti lawazimli shaxs boliwi sha’rt. Bul haqqında jınayat nızamı statiyalarında anıq kórsetilgen mısalı : 193, 194, 195, 205, 206, 207, 208, 209, 210 -stları mámleket xızmetin ámelge asırıw iskerliginen kelip shıǵadı, bul jınayatlarda mámleket xizmetkeri bolmaǵanlar ayblanmaydi, yaǵnıy bul jınayatlar sub'ekti tek lawazımlı shaxslar boladı.
Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksi “lawazımlı shaxs” túsinigine tómendegishe tariyp beredi: lawazımlı shaxs - “shólkemlestirilgen - basqarıw yamasa ha’kimshilik – xojalıq kepillikleri berilgen hám juwapker lawazımlı shaxs belgilerine iye bolmaǵan shaxs”.
Juwapker lawazımlı shaxs sipatinda Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksi tómendegilerdi ko’rsetip o’tilgen:
1) húkimet wákilleri;
2) mámleket kárxanası, shólkemi yamasa shólkemlerinde saylaw yamasa tayinlaw boyınsha turaqlı yaki waqtınsha shólkemlestirilgen basqarıw yaki ha’kimshilik – xojalıq wazıypaların orınlaw menen baylanıslı lawazımlardı iyelep turǵan hám yuridikalıq áhmiyetke iye háreketlerdi a’melge asiriwg’a wa’killik berilgen shaxslar ;
3) múlkshiliktiń basqa formalarındaǵı kárxanalar, mákemeler hám shólkemlerdiń basshıları, mámleket basqarıwı maydanınan belgilengen tártipte húkimet kepilligi berilgen jámiyetshilik wákilleri;
4) ekinshi ba’ntde názerde tutılǵan wazıypalardı puqaralardıń ózin-ózi basqarıw shólkemlerinde orınlaw menen baylanıslı lawazimlardi iyelewshi shaxslar.
Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 43-statyasında názerde tutılǵan tómendegi jaza sharalari qollanılıwı múmkin:
a) járiyma ;
b) arnawlı huqıqtan ayiriw ;
v) miynet penen du’zetiw jumislari ;
g) xızmet boyınsha sheklew;
d) erkinlikdi sheklew;
e) ıntızamiy bólimge jıberiw;
j) erkinlikden ayiriw ;
z) ómirlik erkinen ayiriw.
Mahkumlerge tiykarǵı jazalardan tısqarı áskeriy yamasa arnawlı ataqtan ayiriw formasındaǵı qosımsha jaza da qollanılıwı múmkin.
Xızmet boyınsha sheklew yamasa ıntızamiy bólimge jıberiw ta’rizindegi jazalar tek áskeriy xizmetkerlerge qarata qollanıladı.
Arnawlı huqıqtan ayiriw tek tiykarǵı jaza sipatindag’ana emes, bálki qosımsha jaza ta’rizinde de qollanılıwı múmkin.