Referat Gurux : 16-12 biqkt bajardi: Norqobilova Z. Tekshirdi: Xushnazarov O

 

Qurilish mashinalarining texnikaviy-iqtisodiy ko’rsatkichlari 

Qurilish  mashinalarining  ish  unumdorligi,  ustuvorligi,  boshqaruvchanligi, 

qo’zg’aluvchanligi  mashinalarning  asosiy  texnikaviy-iqtisodiy  ko’rsatkichlari 

hisoblanadi. 

Qurilish  mashinalarining  ish  unumdorligi  uning  vaqt  birligi  ichida  (min, 

soat, smena) ishlab chiqargan mahsulot miqdori bilan harakatlanadi. Masalan; yer 

qazish mashinalarining maxsuloti m

3

 bilan ifodalanadi. 

Mashinalarning bir soatlik  ish unumdorligi  ish  yuritmalarining quvvatidan 

maksimal  darajada  samarali  foydalanishga  erishiladigan  xol  uchun  aniqlanadi. 

Topilgan ish unumdorli P nazariy yoki konstruktiv ish unumdorligi deyiladi. 

Mashinalarningishunumdorligikonstruktivhisobiy, 

texnikaviyvaekspluatatsionxillarga bo’linadi. 

Konstruktiv-hisobiy  ish  unumdorlik  (Px)  mashinaning  hisobiy  tezliklari 

kuchlaridan  to’la  foydalanilgan  konkret  ish  sharoitlarini  hisobga  olmagan  holda 

uning 1 soat xaqiqiy ish vaqtida bajargan ishi bilan xarakterlanadi; 

 

F

x

 -material oqimininghisobiykesimi, m

2

; 

 

P

x

 -3600 F

x

V

x

 • u m

3

/soat 

 

V

x

 -materialnihisobiyharakattezligi, m/sek. 

 

γ-tashiladiganmaterialninghajmiymassasi, m/m

3

. 

Materialniportsiya-portsiyasuribturuvchiuzluksizishlaydiganmashinauchun: 



q

L

V

соат

м

q

L

V

П

x

х

3600

/

3600

3







t/soat 

 

Bu yerda : 

 

L-material portsiyasini joylashish qadami, m; 

 

q -birportsiyamaterialninghajmi, m

3

 

 

γ-tashiladiganmaterialnihajmiymassasi t/m. 

Davriy ishlaydigan mashinalar uchun: 

---

P

x

 = nq m

3

/soat = n·q·γ,     t/soat   

   

    

 

 

 

 

n-1 soatishvaxtidagitsikllarsoni; 

t

ts

 - tsiklning hisobiy davomiyligi, sek. 

Texnikaviy  ish  unumdorligi  (Pt)-mashinaning  ma’lum  sharoitda  bir  soat 

uzluksiz  ishlash  imkoniyati  bilan  aniqlanadi.  Real  sharoitda,  ya’ni  tsiklning 

davomiyligi, cho’mich hajmini to’lishi va boshqalar hisobga olinadi. 

P

e

=m·P

t

 ·K

v

,

 

m

3

/smena 

bunda: K

v

-ma’lumvaqt mobaynidamashinadanfoydalanishkoeffitsienti; 

mashinani xaqiqiy ish vaqtini, butun ish vaqtiga bo’lib aniqlanadi.  

m-1 smenadagi soatlar soni, 8 soat deb olinadi.  

n-1 soat ish vaxtidagi tsikllar soni.