Refera t marketing (awil xojalig’i) ta’lim bag’dari 1-shi kurs Isledi: Quwanishbaev Miyrbek Tekserdi: Abishov Muhammed Tema

Tiykarg’i bo’lim

Italiya ekonomikasınıń ulıwma xarakteristikası

Italiya “úlken jetilikka” aǵza bolǵan, xalıq aralıq ekonomikalıq turmısda aktiv qatnas etiwshi sanaatı rawajlanǵan mámleketler toparına kiredi. Italiya 20 ta wálayat hám 94 wálayattan ibarat. Mámleket maydanı 301, 2 mıń km2.
2006 jılda Italiya jalpı ishki ónimi 1756 milliard dollardı quradı (dúnyada 10 -orın ). YaIMning ortasha jıllıq ósiw páti 2001 jılda 1, 8%, 2002 jılda 0, 4%, 2003 jılda 1, 3% ni quradı. Xalıq jan basına 2006 jılda YaIMda 30, 2 mıń dollar (dúnyada 32-orın ) tuwrı keldi.
2002 jılda mámleketimiz jalpı ishki óniminde sanaat hám qurılıstıń úlesi 28 protsentti, xizmet kórsetiw salasınıń 69 payızın, awıl, balıqchilik hám orman xojalıǵınıń 3 payızın quradı. 2002 jılda Italiyada awıl xojalıǵında bánt bolǵanlardıń úlesi 6% ten aspadı, sanaat hám qurılısda - 29%, xizmet kórsetiw salasında - 65%. (S. No voronin2, 89 -bet).
Mámleket paydalı qazilmalarga jarlı. 2002 jılda qazib alıw sanaatı jalpı ishki ónimdiń 055% ten kamrog'ini quradı. Italiyada tutınıw etiletuǵın mineral resurslarınıń 70% ten aslamı hám energiya tasıwshılardıń 84% ten aslamı import etiledi. Islep shıǵarıw sanaatı jalpı ishki ónimdiń shama menen 20 payızın islep shıǵaradı. Etakchi orınlardı mashinasozlik (awıl xojalıǵı mashinasozligi, metallǵa qayta islew, aǵashqa qayta islew, elektrotexnika, qabarǵan jerlew úskeneleri, sonıń menen birge azıq-túlik sanaatı ushın úskeneler) iyeleydi. Jáhán bazarında kúshli orınlardı ximiya, metallurgiya, toqımashılıq, avtomobilsozlik sanaatı ónimleri iyeleydi. Mámlekette avtomobil islep shıǵarıw Fiat konserni monopoliyasında bolıp, onıń kárxanaları Italiyada hám shet elde jılına 2, 7 million dana avtomobil islep shıǵaradı.
Italiya awıl xojalıǵı kóp sanlı kishi fermer xojalıqlarınıń bar ekenligi menen ajralıp turadı. Awıl xojalıǵı ónimleriniń derlik 60 payızın ósimlikshilik, 40 payızın sharbashılıq quraydı. Mámleket úlken
muǵdardaǵı sharbashılıq ónimlerin satıp alıwǵa hám sırtqı bazarda azıq alıwǵa májbúr.
Transport hám baylanıs Italiya jalpı ishki óniminiń 7, 3 payızın quraydı. Júk hám jolawshılardı tasıwda tiykarǵı orındı avtomobil transportı (68, 4%) iyeleydi. Turizm mámleket ekonomikası ushın úlken áhmiyetke iye. Italiyaǵa jılına ortasha 36 million shet ellik keledi hám turizmdan jılına shama menen 30 milliard dollar dáramat aladı.
Italiyanıń ekonomikalıq siyasatı salasında turaqlı ekonomikalıq ósiwdi támiyinlew, jumıssızlıqtı kemeytiw, kiripke jóneltirilganlikni kúsheytiw, sonıń menen birge, mámlekettiń arqa, orayı hám qublası ekonomikalıq rawajlanıw dárejelerindegi ayırmashılıqtı kemeytiwge hám mámleket ishindegi integraciyaǵa itibar qaratılıp atır. mámleket.
90 -jıllarǵa shekem Italiyanıń bank sektorı. mámleket qatnasıwındaǵı sezilerli muǵdardaǵı banklerdiń bar ekenligi menen xarakterlenedi. 1990 -2002 jıllarda bank sektorında kontsentratsiya processleri kúshaydi, bul bolsa 76 bank toparınıń payda bolıwına alıp keldi, olardan 10 tasi mámleket kredit bazarınıń tiykarǵı bólegin qadaǵalaw etedi.
Italiya byudjeti sozılmalı defitsit menen xarakterlenedi (2004 jılda ol YaIMning 3, 5% ten asdı ), ol salıq tushumlari esabınan qáliplestiredi, olardıń tiykarǵı túrleri: jeke dáramat salıǵı (18-45%), yuridikalıq shaxslardan alınatuǵın dáramat salıǵı (36%).), QQS - 4% (azıq-túlik, dári-dármanlar, baspa materiallar hám basqalar ushın ), 20% - standart stavka.
2001-2003 jıllarda Italiya ekonomikası turaqlılıq jaǵdayında edi. Ekonomikalıq ósiw jılına 1, 8 procentten aspadı. Jumıssızlıq házirgi kunga shekem talay joqarı dárejede qalıp atır (aktiv xalıqtıń 9% ten aslamı ). Inflyatsiya processleri páseytiwedi .
Italiya ekonomikası mámlekette kishi hám orta biznestiń joqarı dárejede rawajlanǵanlıǵı menen ajralıp turadı. Italiya daǵı jumıs orınlarınıń derlik 70 procenti 50 den kem jumısshısı bolǵan kompaniyalar tárepinen támiyinlenedi. Shańaraqqa tiyisli isbilermenlikti rawajlantirayotgan jalǵız tártip degi isbilermenler mámleketimiz ekonomikasında bánt bolǵanlardıń 30 payızın quraydı. Italiya nızamları kishi jaslar firmaların jaratıw ushın eń qolaylı esaplanadı. Italiya kishi hám orta firmalarınıń ónimleri kiripi Frantsiya daǵı soǵan uqsas kárxanalarǵa qaraǵanda 2 teńdey joqarı aǵzası bolıp, jáhán ekonomikalıq baylanıslarında aktiv qatnas etedi. Italiya ekonomikasınıń rawajlanıwı sırtqı talap menen bekkem baylanıslı. Tábiy resurslarınıń tańsıqlıǵı ekonomikalıq ózgerisler jolin tańlawda sheshiwshi faktor boldı : aman qalıw ushın kirip qılıw. Bul Italiyanıń xalıq aralıq miynet bólistiriwindegi ornın belgilep berdi.
Joqarıda aytıp ótkeni sıyaqlı, mashinasozlik, ásirese, awıl xojalıǵı texnikası islep shıǵarıw, metallǵa qayta islew úskeneleri (islep shıǵarıw kólemi boyınsha dúnyada tórtinshi hám kirip boyınsha úshinshi orın ), aǵashqa qayta islew úskeneleri, qabarǵan jerlew (80%) sıyaqlı tarmaqlar jetekshi orındı iyeleydi. kirip etiledi) hám azıq-túlik úskeneleri. Jáhán bazarında kúshli orınlardı ximiya, metallurgiya, toqımashılıq (70% - kirip) hám elektrotexnika sanaatı ónimleri iyeleydi.
Italiyanıń sırtqı sawda balansı sońǵı on jıl ishinde unamlı boldı. Tovarlar kiripiniń ortasha jıllıq kólemi 240 -245 milliard dollar, import 230 -235 milliard dollardı quraydı. Kiriptiń tavar quramında islep shıǵarıw ónimleri 97, 2 procent, atap aytqanda, mashinasozlik 40, 8 procent, toqımashılıq hám tigiwshilik ónimleri 10, 5 protsentti quraydı., sherim hám ayaq kiyim - 5, 4%, ximiyalıq elementlar hám ximiyalıq talshıq - 9, 4%.

Italiya kiripi kóleminiń ósiwine tómendegiler sebep boldı :

1. italyan ónimleriniń shet elde básekige shıdamlılıǵın asırıwǵa qaratılǵan siyasatti ámelge asırıw ;
2. Islep shıǵarıwdı texnologiyalıq jańalaw hám italyan ónimleriniń básekige shıdamlılıǵın asırıwǵa úles qosatuǵın qosıw hám satıp alıw processleri. Barlıq jańa satıp alınǵan zatlardıń zárúrli bólegi AQSH kompaniyalarına tuwrı keledi, odan keyin Shveytsariya, Britaniya, Frantsiya hám Germaniya firmaları turadı. Kóbinese sırt ellik qarıydarlar seriklikke intilmay, jergilikli kompaniyalar ústinen tolıq qadaǵalaw ornatıwǵa ıntıladılar ;
3. italyan tovarları bazarlarınıń keńeyiwine dúmpish bolǵan bojlarni kemeytiw;
4. Jeńillikli kreditler sisteması tiykarında kiripti xoshametlew hám kirip kreditlerin qamsızlandırıw qılıw. Kredit beriw rejimin ápiwayılastırıw hám tezlestiriw maqsetinde Milliy qamsızlandırıw institutında (NIS) Gáziynexanashılıq qadaǵalawı astında iskerlik jurgiziwshi kirip kreditlerin qamsızlandırıwlaw boyınsha CAZE arnawlı bólimi bar. CAZE dıń tiykarǵı waziypası kirip kreditlerin (uzaq múddetli, orta múddetli hám qısqa múddetli), CAZE derlik 150 mámleket menen sırtqı sawda operatsiyaları ushın kirip kreditlerin qamsızlandırıw etedi;
5. kirip etiwshilerdi qosılǵan baha salıǵı tólewden azat etken halda, kiripden aldın alıp kirilayotgan hám qayta islengen tovarlar boyınsha bajıxana tólewleri summasın kiripge shekem qaytarıw formasında kirip sıylıqların tólew ámeliyatın engiziw;
6. Mámleketimizdiń kirip tovarları islep shıǵaratuǵın sanaat kárxanaların modernizaciyalawǵa, sonday eken, olardıń básekige shıdamlılıǵın asırıwǵa qaratılǵan mámleket byudjetinen qaytalanbaytuǵın ajıratılǵan qarjılar beriw.

Sonday etip, kiripti xoshametlew Italiya ekonomikalıq siyasatınıń zárúrli baǵdarı esaplanadı.

Italiya kapital bazarında tavar bazaridagidek aktiv emes. Tóplanǵan shet el investitsiyalar kólemi 110 milliard dollardı quraydı, bul Batıs Evropanıń basqa iri mámleketlerine qaraǵanda kemrek. Shet el kapitaldıń poziciyasi pánni kóp talap etiwshi tarmaqlarda : elektron, ximiya, telekommunikaciyalarda kúshli. Italiyanıń sırt el degi tuwrıdan-tuwrı qarjı shama menen 190 milliard dollardı quraydı. hám tiykarınan Evropa Birlespesi mámleketlerinde jıynanǵan.