Reestrlar bilan ishlash va dasturiy ta’minotni sozlash

---

1-amaliy:

 

Reestrlar bilan ishlash va dasturiy ta’minotni sozlash.

 

 

Ishning maqsadi: 

 

a) talabalarga shaxsiy kompyuterning dasturiy ta’minoti va

 

Reestrlar bilan ishlash haqida 

ma’lumotlar berish. 

b) talabalarda Reestrlar bilan ishlash bo’yicha ko‘nikmasini hosil qilish. 

  

Керакли  jihozlar: 

asbob-uskuna, 

kompyuter,  mavjud  qo’shimcha  qurilmalar  va  elektr 

ta’minot.  

 

Nazariy qism:

 

 

Reestr  bilan  ishlash  uchun,  Windows  dasturlar  to‘plamiga  kiruvchi,  regedit 

dasturidan  foydalaniladi.  Dasturni  yuklash  uchun  buyruqlar  qatoriga  regedit  ni 

bajarng buyrug‘ini kiriting ( Пуск\Выполнить\ regedit) 

 

 

 

 

 

 

 

Dasturni  darchasi  ochilgach, unda  chap  tarafida,  Provodnikdagi  disk  tuzilma 

(struktura)sini  aks  etadigan  daraxt  kabi,  reestrning  daraxti  paydo  bo‘ladi,  o‘ng 

tomonda  esa,  belgilangan  (aktiv)  bo‘limda  joylashgan  kalitlar  ro‘yhati  chiqadi. 

Redaktor  yordamida  qiymatlarni  to‘g‘irlashingiz,  reestrni  import  va  eksport 

kilishingiz, hamda qidiruvni amalga oshirishingiz mumkin. 

 

 

 

 

1.1. rasm. 

 

Reestr tuzilmasini batafsilroq ko‘rib chiqamiz. Reestr oltita bo‘limdan iborat. 

Har bir bo‘lim, darchaning chap qismida joylashgan va papka belgisi ko‘rinishiga 

ega bo‘lgan, nimbo‘limlarni o‘z ichiga oladi.  

Reestr daraxtning chekli elementi – bu, uch tipga bo‘linadigan kalitlardir: 

---

-

 

satrli (masalan, "C:\Windows"); 

-

 

ikkilamchi  (masalan, 10 82 A0 8F). Bunday kalitning maksimal uzunligi 

16 Kbayt;  

-

 

DWORD.  Bu  tipdagi  kalit  4  baytdan  iborat  bo‘lib,  o‘noltilik  va  o‘nlik 

ko‘rinishda aks etiladi (masalan, 0x00000020 (32)-qo‘vusni ichida kalitning o‘nlik 

qiymati ko‘rsatilgan). 

Endi joriy bo‘limlarni ko‘rib chiqamiz, aniqrog‘i, ular qanday malumotga ega.  

 

Tartib bo‘yicha boshlaymiz: 

HKEY_CLASSES_ROOT.  Bu  bo‘limda  Windowsda  qayt  etilgan  fayllar 

tiplari,  shuningdek,  OLE  va    drag-and-drop  operatsiyasi    to‘g‘risida  malumotlar 

mavjud.  

HKEY_CURRENT_USER.  Bu  yerda,  Windowsga  kirgan  foydalanuvchi 

qobig‘ini sozlatuvchilar joylashgan. (masalan, “Пуск” miniusini, Ish stolini). Bular 

HKEY_USER\name nimbo‘limida joylashgan faylarning nusxasini oladi. Bu erda, 

name

 - Windowsda ishlayotgan, foydalanuvchining nomidir. Agarda kompyuterda 

bitta  foydalanuvchi  ishlasa  va  Windowsga  doimiy  kirish  ishlatilsa,  unda  bo‘lim 

qiymatlari  HKEY_USERS\.DEFAULT  nimbo‘limdan olinadi.  

HKEY_LOCAL_MACHINE.    Bu  bo‘lim  kompyuterga  tegishli,  drayverlar, 

dasturiy  ta’minotni  o‘rnatish  va  HKEY_USERS  sozlash  malumotlarni  o‘z  ichiga 

oladi.  Hamma  foydalanuvchilar  uchun  Windows  qobig‘ini  ham  o‘z  ichiga  oladi. 

Avval  aytilgandek,  aynan  shu  bo‘limdan  HKEY_CURRENT_USER  bo‘limga 

malumotlar 

nusxalanadi. 

Barcha 

HKCU 

(HKEY_CURRENT_USER)dagi 

o‘zgarishlar avtomatik ravishda HKU ga o‘tadi.  

HKEY_CURRENT_CONFIG.    Bu  bo‘limda  Plug&Play  qurilmasining  va 

apparat vositalari o‘zgaruvchan bo‘lgan kompyuterning  tarkibiy tuzilmasi haqida 

ma’lumot joylashadi.   

HKEY_DYN_DATA.  Bu  yerda  esa  foydalanuvchining  kompyuterda 

o‘rnatilgan qurilmalar haqida dinamik ma’lumotlar saqlanadi. Aynan, bu bo‘limga 

tegishli  ma’lumotlar  Boshqaruv  panelidan  chaqirilgan,  "Свойства:  Система" 

(“xususiyatlar:  tizim”)  darchadagi  "Устройства"  (“qurilmalar”)  ilovasida  aks 

etiladi. Bu bo‘limdagi ma’lumotlar amaliy tizim yordamida o‘zgartiriladi. Shunday 

ekan, qo‘l yordamida, ba’zi birlarni o‘zgartirish tavsiya etilmaydi. 

HKEY_CURRENT_USER  va    HKEY_LOCAL_MACHINE  bo‘limlari  eng 

qiziqarlidir. Aynan, ularda amaliy tizimni lozim bo‘lgan ko‘rinishga olib keladigan 

sozlatuvchilar saqlanadi. 

 

Reg-fayllarga  tuzilmasiga  nisbatan  o‘ziga  xos  talablar  qo‘yiladi.  Faylning 

birinchi satrida, albatta, quyidagilari kiritilishi lozim: 

REGEDIT4 (Windows 9x uchun) yoki Windows Registry Editor Version 5.00 

(Windows  2000/XP  uchun).  Harflar  katta  shriftda  yozilishi  mumkin.  Birinchi 

qatorda bundan tashqari hech narsa bo‘lmasligi kerak. Bu matindan so‘ng,  keyingi 

qatorda  ALBATTA  bo‘sh  qator  bo‘lishi  kerak.  So‘ngra,  ba’zi  bir  parametrlarni 

o‘zgartirish yoki kiritish lozim bo‘lgan reestr bo‘limini ko‘rsatish zarur. Bo‘limning 

nomi  kvadrat  qo‘vuslarga  […]  olinishi  shart.  Har  bir  qatorda  qo‘shiladigan 

---

parametrlar  bittadan  yoziladi.  Agarda,  bir  necha  bo‘limlarga  o‘zgartirishlar 

kiritmoqchi  bo‘lsangiz,  unda  oldingi  bo‘limning  oxiri  parametri  va  keyingi 

bo‘limning nomi orasida bo‘sh qator qoldirish lozim. Bu quyidagichadir:  

 

REGEDIT4 

[Razdel1] 

"param1"="znachenie1" 

"param2"="znachenei2" 

"param3"="znachenie3" 

 

[Razdel2] 

"param_1"="znachenie_1" 

 

Fayldagi  oxirgi  qator  BO‘SH  bo‘lishi  zarur.  Faylni  yaratgandan  so‘ng,  uni 

oddiy  dastur  kabi  ishga  tushiring.  Sizga  reestrda  o‘zgartirishlar  zarurligi  haqida 

so‘roq chiqadi. Va maqul javobdan so‘ng fayl  reestrga o‘tadi. Natijalar to‘g‘risidagi 

xabarni, Windows keyingi darchada ma’lum qiladi.     

Eslatma:  Windows  2000/XP  teskari  moslashuvchandir  va  Windows  9x  da 

yaratilgan fayllarni qayta ishlashi mumkin. Agarda, Windows XPga faylni eksport 

kilgan bo‘lsangiz va uni Windows 9x ga o‘tgazsangiz, unda birinchi qatorni, qo‘l 

yordamida,   REGEDIT4 ga o‘zgartiring. 

Endi  esa,  qo‘shish  mumkin  bo‘lgan  parametrlar  haqida  gapirib  o‘tamiz. 

Ahamiyat  bergan  bo‘lsangiz,  oldingi  misollarda  "param1"="znachenie1"  tipdagi 

satrlar  yordamida  parametrlar  qo‘shilgan.  Shinday  qilib,  "param1"  nomga  va 

"znachenie1"  qiymatga  ega  bo‘lgan  SATRLI  parametr  qoshiladi.  Ammo,  lekin 

ikkilik  va  DWORD  parametrlar  ham  mavjud.    Ularni  qoshish  uchun,  boshqa 

ko‘rinishdagi  yozuv  formati  ishlatiladi.  DWORD  tipdagi  parametrlar  uchun 

quyidagi satr ishlatiladi  

 

"param"=dword:XXXXXXXX 

 

Bu  yerda,  "param"-  parametrning  ismi,  dword  –  parametr  tipini  ko‘rsatgichi 

(harflar  albatta  kichik  bo‘lishi  kerak)  dir.  Ikki  nuqtadan  so‘ng  o‘noltilik  (!) 

formatdagi  sakkiz  raqamdan  iborat  b‘lgan  qiymat  keladi.  Lekin,  DWORD 

parametrlarning ko‘pi 0 yoki 1 qiymatga ega. Demak, XXXXXXXX belgilar o‘rniga 

mos ravishda 00000000 yoki 00000001 yoziladi. Satrda probellar qatnashmaydi. 

 

Ikkilik parametrni qo‘shish uchun yozish formati boshqachadir: 

 

"param"=hex:XX,XX,XX,.... 

Endi bu satrni tushuntirib o‘tamiz. "param", oldindagidek parametr nomi, "=" 

belgidan so‘ng hex – ikkilik parametrini korsatgichi, so‘ngra o‘noltilik, vergul bilan 

ajratilgan,  raqamlar  keladi.    Masalan,  agarda  "be  00  00  00"  teng  bo‘lgan  ikkilik 

raqamni qo‘shmoqchi bo‘lsangiz, unda quyidagi satrni yozing: 

"param"=hex:be,00,00,00 

---

 

Reestrda  "По умолчанию" ("Default", "Ko‘zda tutilgan holda") parametrlar 

mavjud. Reg-fayl orqali ularga qaysidir qiymatni biriktirish uchun quyidagi satrni 

qoshing:   

 

@="znachenie" 

 

Bu  erda,  @  belgisi    parametrning  qiymati  "По  умолчанию"  ("Default", 

"Ko‘zda  tutilgan  holda")  biriktirilganligini  ko‘rsatadi.      Shu  belgi  qoshtirnoq 

yordamida ajratilmaganligiga ahamiyat bering. 

Endi esa, Internet Explorerga uy sahifasini o‘rnatadigan saytni reestrga yozib 

oladigan oddiy reg-faylni misol tariqasida ko‘rsatamiz: 

 

REGEDIT4 

 

[HKEY_CURRENT_USER\Software\ Microsoft\Internet Explorer\Main] 

"Start Page" = "http://winchanger.narod.ru/" 

 

Diskni tozalash utiliti uchun CleanupPath nimbo‘limni yarating. Sukut saqlash 

bo‘yicha:  

NT/2000/XP:"%SystemRoot%\system32\cleanmgr.exe/D%c"W9x/WME:"C:\

Windows\CleanMgr.exe" foydalaniladi.  

 

Diskni  tekshirish  utiliti  uchun  ChkDskPath  nimbo‘limni  yarating.  Sukut 

saqlash bo‘yicha: 

NT/2000/XP:"%SystemRoot%\system32\chkdsk.exe%c:"W9x/WME:"C:\Wi

ndows\chkdsk.exe" foydalaniladi. 

 

Diskni defragmentlash utiliti uchun DefragPath nimbo‘limni yarating. Ko‘zda 

tutilgan holda: 

NT/2000/XP:"%systemroot%\system32\dfrg.msc%c:"W9x/WME:"C:\Windo

ws\Defrag.exe" foydalaniladi. 

Avvalgi holatga qaytish uchun yoki sukut saqlash bo‘yicha (yuqorida aytilgan) 

qiymatlarni o‘rnatish yoki nimbo‘limlarni olib tashlash lozim.