Real gazlar. Bug’lanish va kondensatsiya Reja: Real gazlar va uning holat tenglamasi

Gaz molekulalari orasidagi ta’sir kuchi gazda ko`shimcha bosim vujudga kelishiga olib keladi.Bu bosimga ichki bosim deyiladi.Gollandiyalik fizik Van-der- Vaalsning hisob kitoblariga qaraganda ichki bosim molyar hajmning kvadratiga teskari proportsional.
Bu yerda -molekulalar orasidagi tortishish kuchlarini xarakterlovchi Van-der-Vaals doimiysi orqali bosim
ko’rinishda yoziladi
Bu tenglamaga bir mol gaz uchun Van-der-Vaals tenglamasi yoki real gazning holat tenglamasi deyiladi
a va b lar har bir gaz uchun alohida qiymatlarni qabul qiladigan va tajribalar yordamida aniqlanadigan o`zgarmaslar.

2. Moddaning bug` (gaz) holatiga o`tishiga bug`lanish deyiladi. Nafaqat suyuqliklar‚ balki qattiq jismlar ham bug`lanadi. Qattiq jismlarning bug`lanishiga sublimatsiya deyiladi.
Suyuqlikning bug`lanishini ko`raylik. Bug`lanish, suyuqlik molekulalarining betartib harakatining natijasidir. Har qanday molekula suyuqlik sirtidan uzilib chiqishi uchun, molekulalar orasidagi tortishish natijasida vujudga keladigan sirt qatlami qarshiligini yenga olishi kerak. Suyuqlik molekulalarining tezliklari turlicha .Ularning orasida eng katta tezlikka ega bo`lganlarigina suyuqlik sirtidan chiqa oladi.Natijada suyuqlikda tezligi kichik molekulalar qolib, suyuqlikning temperaturasi pasayadi. Suyuqlikning temperaturasini o`zgarmas qilib saqlash yoki bug`lanish jarayonini tezlatish uchun esa qo`shimcha issiqlik miqdori beriladi.Agar suyuqlik qizdirilsa katta tezlikli molekulalarning soni ham ortadi va natijada suyuqlik sirtidan uzilib chiqadigan molekulalar soni ko`payadi.Suyuqliklarning tabiatiga qarab molekulalari orasidagi tortishish kuchlari ham turlicha. Suyuqliklarning aynan shu hususiyatlarini xarakterlash maqsadida bug` hosil bo`lish solishtirma issiqligi tushunchasi kiritiladi.
O`zgarmas temperaturada 1 kg suyuqlikning bug`ga aylantirish uchun zarur bo`lgan issiqlik miqdoriga bug` hosil bo`lish solishtirma issiqligi deyiladi va r harfi bilan belgilanadi.
birligi