|
3.2 Ma’lumotlar bazasi jadvali strukturasini aniqlash
Ma’lumotlar bazasini loyihalashni “Kollejning o‘quv jarayoni” misolida ko‘rib chiqamiz:
Avval ma’lumotlar bazasini yaratish kerak. Bunga MB jadvaliga yarim yilning o‘quv jarayoni haqida ma’lumotlar kirgizamiz. Bu holda jadval 4 ta jadvaldan iborat bo‘ladi:
1.Guruh ro‘yhati
2.Qatnashuvchilar ro‘yhati
3.O‘qituvchilar ro‘yhati
4.Fanlar ro‘yhati
5.O‘qituvchilar orasidagi darslar taqsimoti
6.Har bir fan bo‘yicha imtihon topshirish qaydnomasi
Har bir jadvalning tuzilishi, maydonlar nomi, ularning turi hamda qaysi ma’lumotlar har bir jadvalda kalitli maydonni aniqlashinni aniqlaymiz.
Ma’lumotlar nomi
|
Jadvaldagi maydonni belgilash
|
Maydon turi
|
Maydon (o‘lchami) uzunligi
|
Kalit belgisi
|
1-Jadval: GURUH RO‘YXATI
Guruh nomeri
|
Gurraq
|
Raqamli
|
Butun
|
Unikal
|
Mutaxasislik kodi
|
MutKodi
|
Raqamli
|
Kasr
|
|
Mutaxasislik nomi
|
MutNomi
|
matnli
|
50
|
|
Kurs
|
Kurs
|
Raqam
|
Bayt
|
|
Guruhda qatnashuvchilar soni
|
Soni
|
Raqam
|
Bayt
|
|
2-Jadval: QATNASHUVCHILAR RO‘YXATI
Guruhlar nomeri
|
Gurraq
|
Raqamli
|
Butin
|
Tarkibli unikal kalit
|
Qatnashuvchilar nomeri
|
Qatraq
|
Raqamli
|
Bayt
|
Qatnashuvchilar ism ragami
|
Qatismraq
|
Raqamli
|
Kasr
|
|
Qatnashuvchining ismi, familiyasi, otasining ismi
|
QatIFO
|
Matnli
|
50
|
|
Adres
|
Adres
|
Matnli
|
40
|
|
Telefon
|
Telef
|
Matnli
|
9
|
|
3-Jadval: O‘QITUVCHILAR RO‘YXATI
O‘qituvchining tab nomeri
|
O‘qitKod
|
Raqamli
|
Butun
|
Unikal
|
O‘qituvchining ismi, familiyasi, otasining ismi
|
O‘qitIFO
|
Yozuvli
|
50
|
|
Kategoriya
|
Kat
|
Raqamli
|
Bayt
|
|
Ish staji
|
Staj
|
Raqamli
|
Bayt
|
|
4-Jadval: FANLAR RO‘YXATI
Dars kodi
|
DarsKod
|
Raqamli
|
Butun
|
Unikal
|
Fan (Dars) nomi
|
DarsNomi
|
Matnli
|
30
|
|
Soatlar soni
|
SoatSoni
|
Raqamli
|
Butun
|
|
5-Jadval: O‘QITUVCHILAR VA GURUHLAR BO‘YICHA
FANNING BO‘LINISHI
Dars kodi
|
DarsKod
|
Raqamli
|
Butun
|
Tashkiliy unikal kalit
|
Guruh nomeri
|
GurRaq
|
Raqamli
|
Butun
|
|
O‘qituvshi tab raqami
|
O‘qitKod
|
Raqamli
|
Butun
|
|
O‘qitish tili
|
QatRaq
|
Raqamli
|
Bayt
|
|
6-Jadval: IMTIHON QAYDNOMASI
|
Fan kodi
|
DarsKodi
|
Raqam
|
Butun
|
Tarkibli
unikal kalit
|
O‘qituvshi tab raqami
|
O‘qitKodi
|
Raqam
|
Butun
|
Guruh nomeri
|
GRKodi
|
Raqam
|
Butun
|
Qatnashuvchilar nomeri
| QatKodi |
Raqam
|
Bayt
|
Baho
|
Baho
|
Raqam
|
Bayt
|
|
“Kollej” ma’lumotlar bazasini tuzishni boshlaymiz.
Accessni ishga tushiramiz va “Yangi ma’lumotlar bazasi” punktini tanlaymiz. Ekranda quyidagi ko‘rinishda faylni saqlash oynasi chiqadi:
Fayl nomini beribganimizdan keyin ma’lumotlar bazasi oynasi quyidagi ko‘rinishda paydo bo‘ladi: Oldin ma’lumotlar bazasi jadvali yoki jadvallarini tuzish lozim. “Kollej” ma’lumotlar bazasining birinchi jadvalini tuzishni boshlaymiz.
MOni «Master» (Usta) yordamida yaratish.
MS Access ishga tushirilgandan keyin paydo bo’lgan oynadan «Zapusk mastera» (Ustani ishga tushirish) parametrini tanlab, OK tugmachasini bosamiz. Agar MO oldindan ochilgan bo’lsa yoki dastlabki muloqot oynasi yopilgan bo’lsa, uskunalar panelidagi «Sozdat bazu dannx» (MOni yaratish) tugmachasini bosish kerak.
2. Sichqoncha ko’rsatkichini kerakli MOning shabloni (andazasi) ustiga joylashtirib, chap tugmachasini ikki marta bosish kerak.
3. Ochilgan «Fayl novy baz» (Yangi baza fayli) muloqot oynasidagi «Papka» (Jild) ro’yxatidan, yaratilayotgan MOni saqlab qo’ymoqchi bo’lgan papkani tanlash, «Imya fayla» (Fayl nomi) maydonida MOning nomini kiritish va
«Sozdat» (Yaratish) tugmachasini bosish kerak.
4. Keyingi muloqot oynasida Usta yaratilayotgan MO qanday axborotni saqlashi kerakligi haqida ma'lumot chiqaradi. Ushbu muloqot oynasining quyi qismida qo’yidagi tugmachalar joylashgan:
«Otmena» (Bekor qilish) — Ustaning ishini to’xtatadi;
«Nazad» (Orqaga) — Usta ishida bitta oldingi qadamga qaytadi;
«Dalee» (Keyinga) — Usta ishida keyingi qadamga o’tadi;
«Gotovo» (Tayyor) — Tanlangan parametrli MOni yaratish ustasini ishga tushiradi. Ushbu tugmachani bosishdan oldin MOda saqlanadigan axborot ekranga chiqariladi.
5. Ishni davom ettirish uchun «Dalee» (Keyinga) tugmachasi bosiladi.
6. Ochiladigan muloqot oynasi ikkita ro’yxatdan iborat bo’ladi.
Ulardan biri MO jadvallari ro’yxati, ikkinchisi — tanlangan jadvalning maydonlari ro’yxati. Ushbu ro’yxatda jadvalga kiritilayotgan maydonlar belgilangan bo’ladi. Odatda deyarli barcha maydonlar belgilanadi (juda kam ishlatiladigan maydonlardan tashqari). Maydonchalar uchun bayroqcha belgisini o’rnatish yoki olib tashlash bilan jadvalga maydonlarni kiritish yoki kiritmaslik mumkin. Shundan sung «Dalee» (Keyinga) tugmachasini bosish kerak.
7. Ustaning keyingi qadamida taklif qilinayotgan namunalardan ekranni jixozlashni tanlab olish va yana «Dalee» (Keyinga) tugmachasini bosish kerak.
8. Usta ishining keyingi bosqichida MO uchun yaratilayotgan hisobotlar Ko`rinishini aniqlash mumkin.
9. Ochilgan navbatdagi muloqot oynasi hisobotga sarlavxa qo’yish va rasm belgilash imkonini beradi. Ular keyingi barcha hisobotlarda tegishli joyda paydo bo’ladi. Agar rasm kerak bo’lsa «Da» yozuvining oldiga bayroqcha o’rnatish kerak. Unda «Risunok» (Rasm) tugmachasini ishlatish mumkin bo’ladi. Bu tugmacha bosilganda «Vbor risunka» (Rasmni tanlash) oynasi ochiladi.
10. Oxirgi oynada «Gotova» (Tayyor) tugmachasini bosish ustani MOni to’zish uchun ishga tushirib yuboradi va u avtomatik ravishda yuqorida belgilangan parametrli MOni yaratadi.
5-Mavzu :Jadvallar bilan ishlash.Jadvallarni import va eksport qilish.
Reja
Jadvallar bilan ishlash
Jadvallarni import qilish usullari
Access ma’lumotlar bazasiga nafaqat boshqa formatdagi ma’lumotlar bazasini balki, Access ma’lumotlar bazasining alohida jadvallarini qo‘shish mumkin. Bunday jadvallarni qo‘shish protsedurasi quyidagicha:
Файл, Внешние данные, Связь с таблицами (File, Get External Data, Link Tables) buyrug‘ini yoki kontekst menyuning shu nomli buyrug‘ini tanlang.
Hosil bo‘lgan Связь (Link) muloqot oynasida kerakli jadvalni o‘z ichiga olgan MDB fayl joylashgan papkani oching. Ochilgan Тип файла (Files of type) ro‘yxatidan Microsoft Access (*.mdb; *.adp; *.mda; *.mde; *.ade) ni tanlang (odatda fayl turlari ro‘yxatda oldindan o‘rnatiladi). MDB faylini belgilab Связь (Link) tugmasini bosing. Связь с таблицами (Link Tables) muloqot oynasi paydo bo‘ladi.
s
Bu oynaning jadvallar ro‘yxatida joriy ma’lumotlar bazasi bilan qo‘shilishi zarur bo‘lgan jadvallar nomlari tanlansin. Barcha jadvallarni tanlash uchun Выделить все (Select All) tugmasi bosilsin. ОК tugmasi bosilsin. Связь с таблицами (Link Tables) muloqot oynasi yopiladi, tanlangan jadvallar esa qo‘shiladi. Ularning nomlari ma’lumotlar bazasining oynasida paydo bo‘ladi.
Agar qo‘shilgan jadvallar o‘z ma’lumotlar bazasida bog‘langan bo‘lsa, u holda ular orasidagi bu aloqa ular qo‘shilgan ma’lumotlar bazasida ham saqlanadi. Bu aloqalarning xossalarini o‘zgartirish yoki ularni o‘chirish faqatgina o‘zining ma’lumotlar bazasida mumkin xolos.
Access ning boshqa ma’lumotlar bazasi jadvallarini import qilish qo‘shish kabi bajariladi. Faqatgina menyuning Файл, Внешние данные, Импорт (File, Get External Data, Import) buyrug‘i va Импорт (Import), Импорт объектов (Import Objects) muloqot oynalari ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
