Ravshan Rajabov

Ibtidoiy jamoa tarixini o`rganishning o`ziga xos xususiyatlari. Ibtidoiy jamoa tarixi turli xususiyatlarga ega bo`lgan turli tarixiy manbalar asosida yaratiladi. Turli fanlarning to`plagan ma`lumotlarini umumlashtirish ibtidoiy jamoani har tomonlama qayta tiklash imkoniyatini beradi. Ibtidoiy jamoa tarixini faqat bir fan, misol uchun, arxeologiya, etnologiya asosida o`rganish mumkin emas. Bir fanning monopoliyasi ijobiy natija bermaydi va bir tomonlama yoritilishiga olib keladi.

Ibtidoiy jamoa tarixi ko`pgina fanlarning ma`lumotlarini qayta ishlash, umumlashtirish asosida vujudga kelgan sentetik fandir. Har bir fan ibtidoiy jamoa tarixini rekonstruksiya qilishda o`z imkoniyatlariga ega. Ayniqsa, arxeologiya ibtidoiy jamoa tarixining barcha bosqichlari uchun boy ashyolar beradi. Ishlab chiqarish va xo`jalik faoliyati, qisman uy-ro`zg`or buyumlari, tasviriy san`at asarlari, diniy e`tiqod ashyolari, manzilgohlar tuzilishi va mehnat qurollari arxeologik topilmalardir. Ammo etnologiya fani ma`lumotlarisiz arxeologiya erishgan natijalarni mustahkamlash zarur bo`ladi.

To`rtlamchi geologiya va paleogeografiya ibtidoiy jamoa tarixining tabiat manzarasini tiklash uchun muhim o`rin tutadi. Etnologiya esa, hozirgi zamonda paleolit sharoitida yashaydigan urug` jamoalari to`g`risida boy ma`lumot to`playdi.