Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

InnoCentive
o‘rniga nafaqat foydalanuvchilarning mobil elektron shaxsni, balki potentsial 
yo’llovchilar haqida ularga mos keladigan va tog‘ri bo’lgan qo‘shimcha 
axborotlardan 
iborat bo‘lgan mobil rezyumeni ham shakllantiradigan 
blokcheynnitasavvur qilib ko‘ring. Hech kimga tegishli bo‘lmagan va shu bilan bir 
paytda barchaniki sanalgan ko‘nikmalar taqsimlangan ro‘yxatini tasavvur 
qiling.Endilikda blokcheyn texnologiyasi va ochiq boshlang‘ich kodlar 
kutubxonasi birgalikda har qanday kompaniya uchun yangi biznes qiymatlari 
yaratish, innovatsiyalar va bir qancha vazifalarni hal qilish uchun makon taqdim 
etishi mumkin.Blokcheyn va dasturiy ta’minot omborlari blokcheynlar asosida 
bunday faoliyatni oziqlantiradi. Kompaniyalar endi to‘lov tizimlari sifatida ularga 
kiritilgan 
Ethereum 
blokcheyni kabi yangi va kuchli platformalar hamda 
dasturlash tillardan foydalanishlari mumkin bo‘ladi.Turli tarmoqlar ishlab 
chiqarishga katta e’tibor qaratgan holda moddiy ob’ektlar tayyorlash, ularning 
loyihasini ishlab chiqish va moliyalashtirish uchun global ekotizimlarning 
rivojlanishini rag‘batlantirishi va shu tariqa birgalikda bir rangdagi ishlab 
chiqarishning yangi bosqichini yaratish tashabbusi bilan chiqishlari mumkin. Bu 

---

123 
yerda asosiy masala va maqsad hamma ishni blokcheynda amalga oshirishdan 
iboratdir. Zamonaviy samolyotlar «
saf bo‘lib uchadigan mustaqil elementlar 
jamlanmasi
» deb atalishi kabi, kompaniyalar ko‘plab tarmoqlarda ajralish va 
hamkorlar tarmog‘iga birlashish tendensiyasini namoyish etadilar. Individual 
buyurtmalar bo‘yicha ommaviy ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish maqsadidahuddi 
blokcheyn kabi, 
3D
-bosma texnologiyasi ham ishlab chiqarishni foydalanuvchiga 
yaqinlashtirmoqda. Tez orada axborot egalari va huquq egalari inson 
hujayralaridan boshlab, alyuminiy kukunigacha bo‘lgan har qanday narsa haqidagi 
metama’lumotlarni blokcheynda saqlashi mumkin bo‘ladi va bu korporativ ishlab 
chiqarish chegaralarini misli ko’rilmagan darajada kengaytiradi.Bu texnologiyalar 
tovarlar bilan ta’minlanganlikni va ularning ta’minot tarmog‘i bo‘ylab harakatini 
kuzatish uchun ulkan imkoniyatlar beradi. Har bir kishining qalbiga (
va boshqa 
tana a’zolariga
) yaqin bo‘lgan tarmoq – oziq-ovqat sanoatini tasavvur qilib 
ko‘ramiz. Hozir supermarketda halol sharoitlarda va yaxshi boqilgan, dori-
darmonlar berilmagan, ekologik tozaqoramol go‘shti sotayotganini ta’kidlash va 
hatto bunga chin dildan ishonish ham mumkin. Lekin savdo tarmoqlari buni yuz 
foiz kafolatlay olmaydilar. Hech kim har bir molning biografiyasini yozib 
o‘tirmaydi,biz esa bu go’shtdan bifshteks pishiramiz, lekin uning «
ishonchli
» 
ekanligini tekshirish uchun esa qandaydir vositalarga ega emasmiz. Odatda bunga 
ko‘z yumish ham mumkin – axir butun dunyo bo‘ylab milliardlab bifshtekslar 
sotiladi va sotilmoqda. Lekin ba’zida qoramol qutirish kasalligi epidemiyasi ham 
uchrab turadi, bu esa sog’lik uchun koni zarar.Oziq-ovqat sanoati blokcheynda 
nafaqat har bir buqaning raqamini, balki istiqbolda jonivorning 
DNK
ga bog‘lab 
qo‘yilgan har bir go‘sht parchasi raqamini saqlashi mumkin. Uch o‘lchamli 
qidirish imkoniyatlari foydalanuvchiga jonivor tarixini bilish va parrandalarni 
to‘liq miqyosda kuzatish imkonini beradi. Ma’lumotlar to‘plamlarini intellektual 
boshqarish va ularni 
DNK
asosida identifikatsiyalashga imkon beradigan 
murakkab (
lekin qo‘llash oson bo‘lgan
) texnologiyalar tufayli hatto eng yirik 
go‘sht ishlab chiqaruvchilar hamhar bir bo‘lak go‘sht sifati va havfsizligini 
kafolatlay oladilar. Tasavvur qiling, bu axborot laboratoriya tadqiqotlarini 

---

124 
qanchalik soddalashtiradi va jiddiy vaziyatlarda sanitariya hizmatlariga 
javobgarliklarni tezlashtiradi. 
Blokcheyn texnologiyasi firma ichida hamda firmalar va turli tashqi 
qatnashchilar o‘rtasida ham teng huquqli qo‘shma faoliyatni ta’minlashga qodir. 
Buxgalteriya hisobi uchun, istalgan muhitda raqamli resurslardan foydalanish va 
faoliyat yuritish uchun, bular valyutami, ijtimoiy munosabatlarmi yoki tashkilot 
bo‘lishidan qat’i nazar, to‘liq taqsimlangan mexanizmni ishlatishga imkon 
beradi.Bugungi kunda birgalikda ishlash uchun turli tijorat vositalari asta-sekinlik 
bilan tashkilot ichida boshqaruv va axborot bilan ishlash mohiyatini ancha 
o‘zgartirib yuboradi.