Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

PayPal 
to’lov tizimini keltirish mumkin. Halqaro 
to’lovlar, kreditlash va bank depozitlari sohasidagi bunday kompaniyalar sifatida 
Kickstarter
va 
Seedr (
kraudfunding bo’yicha mashxur kompaniyalar
), 
Amigo
(
individual zayomlar yetkasizb beruvchi kompaniya)
va
Transferwis
e 
(
butun 
jahon bo’yicha tejamli pul o’tkazmalari tizimi
) larni keltirishimiz mumkin. Bir-
birlaridan katta farq qilishlariga qaramay, banklar va fintex kompaniyalar 
xamkorlik natijasida bir-birlarini boyitishlari ham mumkin, chunki fintex va 
banklar bir mexanizmning turli xil detallaridir. Ularning ba‘zilari moliyaviy 
uskunalar ishlab chiqsalar, boshqalari ushbu moliyaviy uskunalarni unikal 
yechimlar topish uchun ishlata oladilar. 
API
larning imkoniyatlari banklarga 
halqaro darajada hizmat ko’rsatish turlari va usullarini kengaytirishga, yangi 
modellarni ishlab chiqarish narxini kamaytirishga va investitsiya qilmasdan hamda 

---

373 
yangi arxitekturani yaratish uchun pul sarflamasdan turib, sof foyda olishga imkon 
beradi.
Fintexning yaratilishi moliyaviy ma’lumotlarga ochiqlik hossasini berish 
inovatsion g’oyasini amalga oshirishga imkon berdi. Britaniy hukumati huddi shu 
g’oyani tadbiq qilgan holda mamlakatni jahon moliyaviy texnologiyalari 
markaziga aylantirmoqchi. Shuning uchun ham ular bank tashkilotlari uchun 
yagona va ochiq 
API
-standartni ishlab chiqish rejasini tuzganlar va hozirgi davrda 
bunday standart vositasidagi ochiq bankingning foydalanuvchilar uchun foydalilik 
darajasini aniqlashga hamda uni optimallashtirishga harakat qilmoqdalar. Britaniya 
davlati bank va to’lov tizimlari sohasidagi yangi startaplarning kuch-g’ayrati XI 
asrda moliyaviy tarmoqning rivojlanishiga katta hissa qo’shishiga ishonadi.
Har qanday fintex kompaniya tashkil qilayotganda o’sha joydagi qonunlar 
bilan yaxshi tanishib chiqish talab qilinadi, chunki tarmoq bo’yicha mavjud 
normativ-huquqiy bazani bilmasdan turib, biror bir ishga qo’l urish juda havflidir. 
Masalan, agar misol sifatida AQSH ning Kaliforniya shtatining San-Frantsisko 
shaxrida joylashgan 
LendingClub
kompaniyasini olsak, uning faoliyatini 
boshqarish piramidani eslatadi: uning eng pastida investorlar va kreditorlar bozori 
turadi, undan yuqorida bir qancha nazorat qiluvchi organlar uning faoliyatini
tekshirib turadilar (mahalliy boshqaruv organlar, federal boshqaruv organlari,