Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

elektron 
pochta orqali reklama, rich-media reklama, reklama qatori, xeshteglar, tizer 
reklamasi
va boshqalardir. Rich-medianing turlaridan biriga 
pop-up
reklama 
kiradi. Bunda reklama matni sayt sahifasining tepasida hosil bo’ladi, 
pop-under
reklamada esa ma’lumot saytning pastida ko’rinadi. Tizer reklama yoki tizerlar 

---

443 
to’rtburchak shaklidagi grafik reklama bo’lib, ko’pincha negativ ko’rinishda 
bo’ladi va saytga kiruvchilarga uni ko’rishga majbur qiladi. Elektron reklamani 
turli xildagi ekranlarda ko’rish mumkin, shu jumladan, statsionar komp’yuter 
ekranida, smart televizorda va mobil elektron qurilmalarda (
mobil reklama
). 
Bunday reklama turlari mavjud bo’lgani sababli, bir qancha turdagi yangi 
mutaxassisliklar ham paydo bo’ldi, shu jumladan, SEO-mutaxassis (
axtaruv 
optimizatsiyasi bo’yicha mutaxassis
), SEO-kopirayter, SEO-rerayter, content-
meneger, visualizator, SMM-mutaxassis (
ijtimoiy tarmoqlarda reklama bo’yicha 
mutaxassis
), e-mail reklama bo’yicha mutaxassis, YouTube kanalidagi reklama 
bo’yicha mutaxassis, verstkachi (
html-koder
). Zamonaviy turdagi elektron 
reklamaga push-ma’lumot yetkazishni ham kiritish mumkin. Bunday reklamalar 
ekranning o’ng pastki tomonida paydo bo’ladilar va foydalanuvchiga unchalik 
halaqit bermaydilar.
Elektron reklamalarning quyidagi hususiyatlarini ko’ratib o’tish mumkin: 

An’anaviy reklamaga nisbatan ancha kam mablag‘ talab qiladi, tezkorlik 
bilan 
tarqatiladi, 
aniq 
manzillarga 
yetkazilishi 
mumkin 
va 
foydalanuvchilarni keng miqyosda qamrab oladi. 

Reklama faoliyatining samaradorligini chamalay olish imkoniyati; 

Aniq targetlashtirish orqali reklamaning natijaviyligini va maqsadliligini 
oshirish; 

Reklamaning interaktivliligi juda ko’p miqdordagi foydalanuvchilarni 
qamrab olishga imkon beradi; 

Turli xildagi ekranlarda va mobil qurilmalarda reklamani namoyish qilish 
imkoniyati; 

Reklamaning samaradorligini tezkorlik bilan baholash va kerak bo’lganda 
uni o’zgartira olish imkoniyati; 

Foydalanuvchilar 
tomonidan 
ba’zi reklamalarni blokirovka qilish 
imkoniyati. 
Zamonaviy reklama bozori rivojlanishining eng muhim yo’nalisharidan biri – 
programmatik
jarayonidir. Bu avtomatik ravishda reklama maydonlarini zakaz 
qilish, sotib olish, to’lovni amalga oshirish va ishga tushirishni anglatadi. 
Interaktiv texnologiyalar ruxsat talab qiladigan marketingni (
permission 
marketing
) ham ishga tushirishga imkon berdi. Bunda foydalanuvchi u yoki bu 
reklamani o’zi mustaqil ravishda tanlaydi. Internet foydalanuvchilari talab 
qillayotgan ma’lumotlrni o’z ichiga olgan elektron pochta ma’lumotini