Rashidova maxbuba raximovnaning samarqand shahar maydonlarining arxitekturaviy -dizayn yechimlarini tadqiq etish

3.4. Shahar maydonlarini rekonstruksiya qilish konseptsiyasi va xulosalari
Shaharlarning tarixiy va zamonaviy maydonlarini ta’mirlash va kompleks rekonstruksiya qilishning quyidagi tamoyillarini taklif qilish mumkin:
-ekologiyani jonlantirish orqali maydonni yangilash;
-maydonning ekologik va estetik sifatini yaxshilashda landshaft dizayni vositalaridan foydalanish ;
-tarixiy ansambllarni rekonstruksiya qilish orqali yangi , keng ko’lamli tarixiy makonni qurish;
-tarixiy maydonlarni hududidan joyning tasviriga mos kelmaydigan barcha bilbord va belgilarni olib tashlash [29].
Shaharlarni o’rganishda asrlar davomida shahar markazida shakllangan rivojlanish tendensiyasining asosiy maydonlarini qayta qurishni hisobga olish kerak. Tarixan rivojlangan hududlardagi yangi qurilishlar rivojlanishga uyg’un ravishda kiritilishi kerak va kichik arxitektura shakllari rivojlanishning individual harakterini saqlab, yangi va eskini birlashtirishga yordam beradi. O’rganilayotgan shaharlarning asosiy maydonlari turli davr va uslubdagi binolardan tashkil topgan bo’lib, bu maydonlarga va butun markazning butun muhitiga o’ziga xoslik va joziba bag’ishlaydi. Tarixiy shaharlarning asosiy maydonlarini rekonstruksiya qilishda (ularning kattaligi va rivojlanish yo’llaridan qat’I nazar) me’moriy yodgorliklarni saqlash usullarining yetakchi kompozitsion rolini –dominantlarini va ularning jamoat hayotining atrofdagi binolariga ta’sirini aniqlash kerak. Asosiy maydonlarni rekonstruksiya qilishda zamonaviy shaharsozlik talablarini to’liq hisobga olish va birinchi navbatda, ortib borayotgan shahar transporti, transport oqimlari bilan o’ralgan va yaqinlashib bo’lmaydigan barcha transportlarni tashkil etishni hisobga olish kerak. Zamonaviy rekonstruksiya sharoitida takomillashtirish masalasi jiddiy ravishda ko’tarilmoqda, ko’plab yodgorliklar tarixiy o’zakdagi shahar transporti tarmog’i bo’lib chiqdi, transportni bosh maydondan tashqariga ko’chirish yoki avtomobilning intensivligini kamaytirish kerak. Ko’kalamzorlashtirishning yetarli darajada ko’paymagan konsentratsiyasi havoda chiqindi gazlar va shovqin paydo bo’lishiga yordam beradi. Aylanma avtomobil yo’llarini o’rnatish zarur. Maydonlarni , ayniqsa, yirik shaharlardagi zamonaviy sharoitlarda rekontruksiya qilish asosan transport va rivojlangan piyodalar oqimini ajratib, piyodalar uchun obodonlashtirilgan hududlarni tashkil etgan holda piyodalar va transport uzellarini yaratishni o’z ichiga oladi [30].
Yashil maydonlarning hajmli va rang xususiyatlari arxitektura tarkibiga sezilarli ta’sir ko’rsatadi. Yashil maydonlar binoning ma’nosini, ba’zi hollarda dizaynini ta’kidlab, kuchaytirishi mumkin.
Hududlarni ko’kalamzorlashtirish asosan quyidagi usullar bilan amalga oshiriladi:
-perimetral ko’kalamzorlashtirish ,
-maydon markazidagi parterli ko’kalamzorlashtirish,
-maydon markazidagi ekinlar
-maydon markazining ko’kalamzorlashtirish va perimetral ko’kalamzorlashtirishni birlashtirishni birlashtirgan aralash usul.
Perimetral ko’kalamzorlashtirish –eng keng tarqalgan va eski shaharlarda yagona mumkin bo’lgan narsa (maysazor chizig’ida, bir guruh daraxtlar yoki butalar o’ratsida daraxt ekin, gullarni bezash).
Parterli ko’kalamzorlashtirish –eng keng tarqalganva eski shaharlarda yagona mumkin bo’lgan narsa (maysazor chizig’ida, bir guruh daraxtlar yoki butalar o’rtasida daraxt ekin, gullarni bezash).