Rashidova madina shuhrat qizi

O’M  sifаt  ko’rsаtkichlаri  bo’yichа  tаhlili,  bаllаrdа 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sifаt  ko‟rsаtkichlаri 

yakkа  

hоldа 

O‟хshаsh 

 

mоdеllаrni  

bаhоlаsh  bаll 

1-  Dаrаjа 

2-dаrаjа 

1-O‟M 

2-O‟M 

3-O‟M 

Istе‟mоl 

Funksiоnаl  

2 

1 

1 

1 

 Estеtik    

5 

4 

4 

4 

 Ergоnоmik 

1 

3 

3 

3 

 Eksplulаtatsiоn 

4 

5 

5 

5 

Gigenik  

3 

2 

2 

2 

Tехnik- 

iqtisоdiy 

Unifikаtsiyalаsh 

3 

3 

3 

3 

Tехnоlоgik 

 

jihаtdаn 

qulаylik   

2 

2 

2 

2 

Tеjаmkоrlik 

1 

1 

1 

1 

 

 

---

62 

 

3.3. Mato tanlash va asoslash 

 

 

Beqasam  –  yo`l  -  yo`l  gulli  pishiq  mato.  Tanda  ipi  ipak,  arqog`i  ipdan 

to`qiladi.  Arqoq  ipi  tanda  ipidan  yo`g`onroq  bo`lgani  uchun  mato  yuzasida 

ko`ndalang chiziqlar (g`adir - budirlik) hosil bo`ladi. To`qish jarayonida arqoq ipi 

ho`llanib turiladi. Maxsus ishlov berib “kudung”langandan so`ng beqasamning bir 

ta`rafi  atlsdek  silliq,  tovlanib  turadi.  Oldindan  bo`yalgan  tanda  iplari  ishlatilishi 

natijasida beqasam guli ikki tomonlama xilma – xil va rang – barang bo`ladi. 

 

 O`rta Osiyoning yirik ipakchilik markazlarida ishlab chiqarilgan beqasamlar 

qalin  –  yupqaligi,  mato  enining  tor  –  kengligi,  rang  xillarining  tanlanishi,  yo`l  – 

yo`l  gullarining  tartibi  jihatidan  bir  –  biridan  farq  qilgan.  Buxoro  –  Samarqand 

beqasamlarining  arqoq  ipi  yo`g`on,  mujassamoti  markazi  oddiy  bir  me`yorda 

takrorlanuvchi  aniq  keng  (qora,  qizil,    sariq,  zangori,  binafsha)  yo`llardan, 

qirg`og`I esa hoshiya yo`llardan iborat. Bundan tashqari, “zanjira” gular, abr nusxa 

yoki turli kvadrat, chiziqcha,  mayda  gullar va boshqa tasvirlar qo`shib bezatilgan. 

Mahalliy  yorqin  koloriti  ranglarga  boy.  Beqasam  Buxoro  –  Samarqand  vodiysida 

“olacha” nomi bilan ham mashhur. 

 

Farg`ona  vodiysi  beqasamlari  yupqa  va  mayin.  Chunki,  arqoq  ipi 

ingichkaroq;  guli  asosan,  sovuq  feruza  binafsha  ranglardan  iborat.  Ko`proq 

bo`rko`k tusli va turli xil yashil ranglarning bir – biriga mayin o`tishi bilan boshqa 

beqasamlardan  ajralib  turadi.  Namangan,  Marg`ilon,  Qo`qon  to`qimachilik 

fabrikalarida  beqasamning  oq,  chivit,  olti  katak,  marmar  va  boshqa  turlari  ishlab 

chiqariladi [37]. 

 

Erkaklar ustki kiyimi to`plami zamonaviy beqasam matosidan tikildi.  

 

Sidirg`a  -  gazlamalarning  xili  ko`p:  to`q  va  och  rangga  bo`yaladi,  karda  va 

qayta tarash usullarida yigirilgan kalava ipdan polotno, sarja, satin va mayda gulli 

o`rilishlarda to`qiladi [38].