Рашидов О. Ю., Тоймуҳамедов И. Р., Алимов И. И., Тожиев Р. Р. Пул, кредит ва банклар: Дарслик. –Т.: Тдиу, 2009. 439

Глава VIII. Международные валютно-кредитные отношения 330
§ 1. Валютные отношения и валютная система 330
§ 2. Платежный баланс 350
§ 3. Основные методы регулирования платежного баланса 359
§ 4. Понятие валютного курса 374
§ 5. Международные расчеты 382
§ 6. Международные кредитные отношения. 399
Глава IХ. Страхование и страховое дело 416
§ 1. Экономическая сущность страхования, её необходимость, функции 416
§ 2. Принципы организации обязательного и добровольного страхования 418
§ 3. Виды страхования и пути его развития 423
§ 4. Страховое законодательство Республики Узбекистан 426
Использованная литература. 436
Contens
Introduction 9

1. 
   The theory of money 11
   

1. 
   An origin of money, their kinds and value 11
   
2. 
   Functions of money in market economy 22
   
3. 
   Monetary theories 32
   
4. 
   Monetary aggregates and the monetary animatоr 41
   
5. 
   Monetary circulation 47
   

2. 
   The theory of the credit 74
   

1. 
   Necessity of the credit and its value 74
   
2. 
   Sources of the loan capital and kinds of its movement 76
   
3. 
   The basic functions of the credit and a basis of their organization 77
   
4. 
   Main principles of crediting 83
   
5. 
   Loan percent: value, kinds and the factors influencing it 90
   
6. 
   The basic kinds of the credit 90
   
7. 
   Criticism of theories of the credit 96
   

3. 
   The finance and a financial system 101
   

1. 
   Social and economic value of the finance 101
   
2. 
   Functions of the finance… 110
   
3. 
   The maintenance and value of financial policy 120
   
4. 
   Value and a place of the financial mechanism in realization of
   

financial policy 126

5. 
   The Financial system and classification of its parts 129
   
6. 
   A modern control system of the finance… 135
   
7. 
   Methods, kinds and models of the financial control over a
   

finance administration 146

8. 
   A social and economic role and value of the state budget 153
   
9. 
   Budgetary process and budgetary system 160
   
10. 
    Incomes and charges of the state budget 164
    
11. 
    Concept of taxes and their objective necessity 169
    
12. 
    Functions of taxes 173
    
13. 
    Classification and kinds of taxes 178
    
14. 
    Classification elements of taxes 184
    

4. 
   The finance of the enterprises 193
   

1. 
   Value of the finance of the enterprises 193
   
2. 
   Principles of the organization of the finance of the enterprises 199
   
3. 
   Resources of the finance of the enterprises 203
   
4. 
   The analysis of primary activity of the enterprise 207
   
5. 
   The analysis of financial results of activity of the enterprise 211
   
6. 
   Features of the organization of the financial enterprise 216
   

5. 
   Banks and their operations 222
   

1. 
   Values and the basic functions of banks 222
   
2. 
   Bank system and its operations 232
   
3. 
   The Central bank and its functions 237
   
4. 
   Development and reform of banks of Uzbekistan 244
   

6. 
   Kinds and value of securities 252
   

1. 
   Value of securities and their classification 252
   
2. 
   Derivative securities and their kinds 266
   
3. 
   Value of a securities market and its structural structure 276
   
4. 
   Stock exchange as the important institute of market economy 288
   
5. 
   Processes of listing, delisting and the requirements shown to them 301
   

7. 
   Inflation 308
   

1. 
   Value of inflation and the reason of its occurrence 308
   
2. 
   Kinds and types of inflation 310
   
3. 
   Theories of inflation 315
   
4. 
   Social and economic consequences of inflation 319
   
5. 
   Methods of stabilization of inflation 322
   

8. 
   The international currency-credit relations and currency system 330
   

1. 
   Currency system and currency attitudes 330
   
2. 
   The Rate of exchange 350
   
3. 
   Payment and trading balances 359
   
4. 
   The currency policy 374
   
5. 
   International payments and their kinds 382
   
6. 
   International credit relations 399
   

9. 
   Insurance and insurance business 416
   

1. 
   Economic value of insurance, its necessity and functions 416
   
2. 
   Principles of the organization 418
   
3. 
   Types of insurance and ways of development 423
   
4. 
   Insurance legislation in Republic of Uzbekistan 426
   

Literature… 436
Кириш

Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётини либераллаштириш ва модернизация қилиш жараёнлари ва мамлакатимизни Евро Осиё иқтисодий ҳамкорлик ташкилотига аъзо бўлиши ҳамда Умумжаҳон савдо ташкилотлари билан олиб бораётган алоқалари бевосита амалга оширилаётган пул-кредит сиёсатига боғлиқ. Чунки пул-кредит тизими мамлакат иқтисодиётини маблағ билан таъминловчи ва иқтисодий ислоҳотларнинг самарасини белгиловчи инфратузилма бўлиб ҳисобланади. Мамлакатимиз пул-кредит тизими фаолиятига ўзининг доимий эътиборини қаратиб келаётган Ўзбекистон Республикаси Президенти Каримов И.А.: “Учинчидан, молиявий-иқтисодий инқирознинг ҳар қайси давлатдаги миқёси, кўлами ва оқибатлари қандай бўлиши кўп жиҳатдан бир қанча омиллардан келиб чиқади. Яъни, бу аввало, ана шу давлатнинг молия-валюта тизими нечоғлиқ мустаҳкам эканига, миллий кредит институтларининг қай даражада капиталлашуви ва ликвидлиги (тўлов имконига), уларнинг чет эл ва корпоратив банк тузилмаларига қанчалик қарам эканига, шунингдек, олтин-валюта захирасининг ҳажми, хорижий кредитларни қайтариш қобилияти ва пировард натижада — мамлакат иқтисодиётининг барқарорлик, диверсификатсия ва рақобатга бардошлик

даражасига боғлиқ” деб алоҳида таъкидлаган¹.
Шунинг учун «олдимизда турган вазифаларни бажариш, иқтисодиётимизда мавжуд бўлган кўпгина муаммоларни ечиш учун банк тизимида олиб борилаётган ислоҳотларни янада чуқурлаштиришимиз ва кенгайтиришимиз даркор»². Ушбу муаммоларни ҳал этиш бевосита «Пул, кредит, банклар» фанини ўрганишга боғлиқ. “Пул, кредит, банклар» фани
«Банк иши» йўналишидаги талабалар учун мўлжалланган. Бу фан орқали талабалар замонавий пул, банк назарияси ва молиявий бошқарув, қимматли қоғозлар билан операциялар, банклар томонидан пул муомаласини бошқаришнинг назарий асосларини ва амалий услубларини ўрганадилар. Бундан ташқари замонавий молия-кредит назариясида Ўзбекистон республикасида иқтисодиётни либераллаштириш ва



¹ И.Каримов. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва чоралари. Т.: “Ўзбекистон”, 2009. 6 б.
² И.Каримов. Янгиланиш ва баркарор тараккиёт йулидан изчил харакат килиш, халкимиз учун фаровон
турмуш шаоитини яратиш- асосий вазифамиздир. «Халк сузи» 13 февраль 2007 йил.
модернизация қилиш жараёнлари бўйича қабул қилинаётган қарорлар самарадорлигини баҳолшнинг йўллари ва методлари кўриб чиқилади.
“Пул, кредит, банклар” фанини мақсади талабаларни пул-кредит соҳаси қонуниятлари, уни ижтимоий такрор ишлаб чиқаришдаги тутган ўрнини ўргатишдан иборат. Шу билан бирга «Пул, кредит, банклар» фанининг вазифалари бўлиб талабаларга замонавий пул, кредит ва молия назариясини ўргатиш; пул-кредит муносабатларини ва ривожланиш йўналишларини ўргатиш; ҳозирги замон пул-кредит тизими қонуниятларини таҳлил этиш; инфляция ва уни келтириб чиқарувчи омилларни ўрганиш ва уларни бошқаришни кўрсатиб бериш ҳисобланади.
“Пул, кредит, банклар” фани ўқув режасидаги гуманитар фанлар билан, жумладан, «Иқтисодий назария» каби фанга узвий боғлиқ ва махсус фанлар, масалан «Банк иши», «Халқаро валюта-кредит муносабатлари»,
«Халқаро молия» каби фанлар учун эса асос бўлиб хизмат қилади.
Мазкур дарсликда муаллифлар томонидан билдирилган фикр- мулоҳазалар ҳисобланади, шунинг учун мазкур дарслик камчиликлардан ҳоли эмас. Китобхонлар билдирган таклиф ва мулоҳазалар муаллифлар томонидан кейинги нашрда албатта инобатган олинади.
Манзилимиз: Тошкент -700003, Ўзбекистон шоҳ кўчаси 49