Global raqobat turli xil maqsadlarni ko'zlagan va turli yo'llar bilan ishlaydigan turli xil aktyorlar tomonidan olib boriladi. Ko'plab nodavlat va noiqtisodiy tashkilotlar global raqobatning faol va nufuzli ishtirokchilariga aylandi, jumladan:
jahon sivilizatsiyalari;
transmilliy korporatsiyalar;
nodavlat notijorat tashkilotlari;
alohida hududlar;
diniy tashkilotlar;
ekologik harakat;
globallashuvga qarshi harakat;
jinoiy tashkilotlar;
jinoiy biznes;
razvedka idoralari va boshqalar.
Biroq, ularning faoliyati aksariyat hollarda davlat siyosati bilan o'zaro bog'liqdir. Amerika ma'muriyati ataylab demokratiya va "fuqarolik jamiyati" ni rivojlantirish uchun dunyoning ma'lum mintaqalarida o'z ta'sirining forpostlari sifatida nodavlat tashkilotlarini yaratdi.
Xalqaro raqobatning muhim omili insoniyatning tsivilizatsiya chizig'iga bo'linishidir.("ijtimoiy-madaniy to'siqlar"). Bipolyar tizimning yo'q bo'lib ketishi sotsializm va kapitalizm o'rtasidagi qarama-qarshilik natijasida yaratilgan kuch maydonini yo'q qildi va yangi global ahamiyatga ega tsivilizatsiya tashabbuslarini chiqardi. Bu yerda kuchli ijtimoiy yuk bo'lgan islom va xitoy sivilizatsiyalari ajralib turadi. Natijada xalqaro raqobat shiddat bilan sivilizatsiyalararo raqobat xarakterini egallamoqda. Uning ishtirokchilari bir tsivilizatsiya xalqlariga qaraganda chuqurroq bo'lingan. Ular nafaqat turli yo'llar bilan turli maqsadlarni ko'zlaydilar, balki ular har doim ham boshqa qadriyatlarni tushuna olmaydilar. Jahon sivilizatsiyalari o'rtasidagi global raqobat Gʻarbning moliyaviy-iqtisodiy ekspansiyasi, diniy (islomiy) ekspansiyasi va Katta Xitoyning etnik ekspansiyasi (xitoy diasporasining jahon hamjamiyatini hisobga olgan holda) tarqalishida namoyon boʻladi. Shu bilan birga, bizning fikrimizcha, bu kengayishlar Yerning ko'p o'lchovli aloqa makonining turli tekisliklarida sodir bo'ladi.
Uchta buyuk tsivilizatsiyaning har biri boshqasiga kirib borib, uning poydevorini boyimaydi, balki buzib tashlaydi. Balki islom Xitoyning Gʻarbga nisbatan “muzqaymoq”iga aylanib qolar, bu rolni Ruzvelt AQSH uchun eski Yevropa mustamlaka imperiyalariga (Buyuk Britaniya va Fransiya) nisbatan bajargan Stalinistik Sovet Ittifoqiga oʻxshatib qoʻyadi.
Global raqobat uchun G'arbiy-Islom-Xitoy sivilizatsiyasi triadasidan tashqari, nafaqat iqtisodiy raqobat, balki Yevropa va Amerika Qo'shma Shtatlari o'rtasidagi dunyoqarash chegarasi. Amerika jamiyati birinchi navbatda raqobatbardoshlikni ta'minlashga qaratilgan bo'lsa, qadimgi Evropa qulaylik ta'minlovchi tarixan o'rnatilgan insonparvarlik tamoyillari asosida yashashga intiladi. Bu islomiy radikalizmning kengayishi munosabati bilan uni hamkorlikka mahkum qiladi, xuddi o'tmishda "sovet tahdidi" oldida bo'lgani kabi. Biroq, mojarolardan qochishga moyillik Evropani keng ko'lamli buzg'unchi mojarolarga tortilishdan qutqarishi mumkin.
Dunyoda bozor kon’yunkturasining yomonlashuvi tufayli raqobatning keskinlashuvi kuzatilmoqda. Savdo bozorlaridagi raqobat resurslar bozorlaridagi (moddiy, moliyaviy va insoniy) shiddatli raqobat bilan to'ldiriladi. 1990-yillarda G‘arb mag‘lubiyatga uchragan “sotsialistik lager” mablag‘lari hisobiga notinch va o‘zini-o‘zi qoniqtiruvchi farovonlik davrini boshidan kechirdi. Ilgari milliy xavfsizlikni ta’minlashga yo‘naltirilgan rivojlangan mamlakatlar resurslarini ozod qilish va iste’molga o‘tkazish ham farovonlikning qo‘shimcha omili bo‘ldi. Ushbu qayta yo'naltirish texnologik taraqqiyotni sekinlashtirdi.
Globallashuv davrining jadal iqtisodiy integratsiyasi global raqobatni nafaqat keng miqyosda, balki uni o'ziga xos qarama-qarshilikka ham aylantirdi. U samarasiz iqtisodiyotlarni rag'batlantirish vositasidan ularni ommaviy qirg'in quroliga aylandi. Global raqobatning keskinlashuvi G'arb mezonlari nuqtai nazaridan "samarasiz" ishlab chiqarish bilan shug'ullanadigan insoniyatning aksariyat qismini jismoniy yo'q qilishga olib kelishi mumkin.
