Raqamli texnologiyalar fakulteti

II. DATALOGIK MODEL
2.1. Ma'lumotlar bazasi tuzilishi. Jadvallar yaratish

Ishlab chiqilgan ma'lumotlar bazasida ma'lumotlar sxemasida ko'rsatilganidek, bir-biri bilan bog'liq bo'lgan bir nechta jadvallar yaratilgan. Barcha jadvallar konstruktor yordamida tuziladi.

Biz quyida MS ACCESS dasturida jadvallar yaratish bilan shug’ullanamiz:

Buning uchun biz dastlab MS ACCESS dasturini ishga tushiramiz: пуск→все программы→Microsoft Office→Microsoft Office Access 2007 ketma ketlikni bajaramiz:

Va новая база данных ni tanlaymiz.

Undan keyin режим→конструктор ga kirib kerakli maydonlarni

Tanlaymiz:

Bunda maydonlarning quyidagi xususiyatlilari mavjud:

Текставой-Oddiy malumotlar ism familyaya shunga o’xshash malumotlar kiritiladi.
Счетчик-hisoblagich odatda tartib raqamlarni hosil qilamiz;
Поле МЕМО-kattaroq matnli maydonlarni hosil qilishda ishlatiladi;
Числовой-raqaml i ma’lumotlar bilan ishlashni ta’minlydi;
Дата/время-sana va vaqtni ko’rsatish uchun mo’ljallangan;
Денежный;
Логический-Mantiqiy ifodalardan foydalanish uchun ishlatiladi;
Поле объекта OLE;
Гиперссылка-giperssilkalarni joylash uchun mo’ljallangan;
Вложение Мастер подустановок;



III. FOYDALANUVCHI INTERFEYSINI YARATISH


3.1. Fuqorolar ma'lumotlar bazasida asosiy jadvallarni yaratish

Kerakli maydonlar yaratilganidan bu maydonlarni saqlaymiz va режим→ режим таблицы bo’limiga o’tamiz va ma’lumotlarni kiritamiz:

Kiritilgan ma’lumotlarni saqlaymiz va dasturdan chiqib ketamiz:

3.2. Yaratilgan jadvallarni bog’lash

ACCESS da yaratilgan javallarni bog’lashning 4 ta turi mavjud bo’lib ular quyidagilar:

1. 
   Birga bir bog’lanish: 1→1;
   
2. 
   Birga ko’p bog’lanish: 1→∞
   
3. 
   Ko’pga bir bog’lanish: ∞→1;
   
4. 
   Ko’pga ko’p bog’lanish: ∞→∞
   

Jadvallarni bog’lash uchun oldingi darslarda ko’rganimizdek bir nechta tablitsalarni yaratamiz va ularni nomlaymiz.Masalan shaxsning bir nechta turdagi malumotlari bo’ladi. Masalan maktab o’qituvchilarining malumotlarini oladigan bo’lsak shaxsiy,oilaviy va ish faoliyatiga bog’liq malumotlar bo’ladi.Tablitsalarni nomlab malumotlar bazasini yaratamiz.
Shaxsiy malumotlar

Jadvalning har bir yozuvini bir manoli aniqlaydigan obyektga birlamchi kalit deyiladi.

Jadvalda faqat bitta kalitni aniqlash mumkin. Ular orasida malumotlarni saralash va saqlash amalga oshiriladi.
Jadvallar orasidagi bog’lanishni tashkil etish jadvallarni bog’lash deyiladi. Jadvallar orasidagi bog’lanish bo’ysunuvchanlik munosabatini aniqlaydi. Bunda bitta jadval bosh asosiyboshqasi esa bo’ysunuvchi hisoblanadi. Kalit qo’yilgan jadval bosh qolganlari esa bo’ysunuvchi bo’ladi. Biz bu bazamizda ismlarning jadvalida kalitni qo’yib uni asosiy jadvalga aylanirdik.
Qolgan jadvallardan kalitni olib tashlaymiz. Tablitsaning nomining ustiga bosib chap tugmachani bosamiz quyidagicha oyna hosil bo’ldi.

Kalitni ustiga bossak kalit olib tashlanadi. Qaysi jadvalga kalit o’rnatmoqchi bo’lsak shu ishni takrorlaymiz bunda kalit o’rnatiladi.

Oilaviy malumotlar bazasi
Yuqoridagi jadvalga kalit o’rnatganimiz uchun bu jadvaldan kalitni olib tashlaymiz

Ish faoliyati haqidagi baza

Endi bu uchta jadvalni bir biriga bog’laymiz. Buning uchun uskunalar panelining

ga kirib

Cxeма данныx ni taxlaymiz. Natijada bizga quyidagicha oyna hosil bo’ladi.

Har birini tanlab добавить tanlaymiz uchchalasini ham tanlab bo’lgach закрить buyrug’I orqali chiqamiz hosil bo’lgan oyna quyidagicha.

Bunda kalit turgan malumotni ustiga chap tugmachani bosib turib ikkinchi jadvalning aynan shu malumotining ustiga borib qoyib yuboramiz. Natijada ikta jadaval bog’lanadi.

Uchinchi jadval ham xuddi shunday kalit turgan jadvalning aynan kalit turgan malumotning ustiga chap tugmachani bosib uchinchi jadvalning aynan shu malumoti ustiga qoyib yuboriladi. Natijada uchta jadval bog’lanadi.

Cxeма данныx ni ustiga bosib bajargan ishimizni saqlab qo’yami





Закрить orqali oynani yopamiz.

Natijada biz uchta jadvalni bog’ladik.