Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Assembler tili Assembler tili kompyuterning barcha funktsional birliklarining operatsion tizim bilan o'zaro ta'sirini yaxshiroq tushunishga imkon beradi. Assembler tili - bu operatorlar va protsessor komandalari o'rtasida bir-birini yozishmalarga ega maxsus dasturiy tildir. Har bir protsessor turi yoki protsessorlarning butun oilasi uchun assembler tili mavjud, chunki assembler tili bo'yicha yo'riqnomalar mashina yo'riqnomasi tizimi bilan bir-birini yozishmalarga ega bo'lishi kerak va kompyuter arxitekturasiga muvofiq bo'lishi kerak. Ushbu ma’ruzada 16 bitli 8086-88 Intel protsessoriga oid buyruqlar ko'rsatmalarni o'z ichiga oladi. 8086-88 mikroprotsessorlari birinchi 640 KB (kilobayt) asosiy xotiraga (RAM) va 65536 baytlik kirish/chiqish manzil maydoniga ajratilgan 1 (MB) megabaytning asosiy manzil maydoni bilan ajralib turadi. Assembler tilining manba kodini mashina ko'rsatmalariga o'zgartiradigan dastur. Assembler dasturlari juda samarali bo'lishi mumkin. Dastur qobiliyatlari va qobiliyatlari teng bo'lgan dasturchilar tomonidan Assembler tilida ishlash yuqori darajadagi tilda yozilgan dasturdan ko'ra ixcham va tezroq dastur ishlab chiqaradi. Bu deyarli barcha kichik va o'rta dasturlar uchun amal qiladi. Assembler tili dasturi juda to'g'ri. Ushbu til dasturchining barcha apparat bilan bevosita ishlashiga imkon berganligi sababli, assembler dasturi boshqa dasturlarda mavjud bo'lmagan narsalarni bajarishi mumkin. Birlashtiruvchi til dasturini ishlab chiqish va disk raskadrovka qilish vaqt talab qiladigan bo'lsa-da, bu xotirada kam joy ajratadigan va asta-sekin kompyuterlarda ham tezkor tezlikka erishish imkonini beradigan kichik bajariladigan modullarga olib keladi. Assembler tili asosan dasturlarning individual segmentlarini (ish tezligini oshirish va uskunaga bevosita kirish), shuningdek alohida qurilmalarning dasturlashtirilgan xotirasida saqlanadigan tizim dasturlarini yozish uchun ishlatiladi. Assembler tilining asosiy kamchiliklari, kompyuterning bir turiga yoziladigan dasturni boshqa komputer turlarida ishlatish mumkin emas, chunki har bir kompyuter oilasi uchun boshqa assembler tili ishlatiladi. Agar yaratiladigan dastur turli xil kompyuterlarda ishlatilsa, u yuqori darajadagi tillarda ishlab chiqilishi kerak va u kompyuter arxitekrurasining xususiyatlarini dasturiy ta'minotdan foydalanish qulayligi va portativ kodni olish uchun yashirishi kerak.
117	3		Imperativ, deklarativ, funksional va ob’ektga yo‘naltirilgan tillar. Ob’yektga- yo’naltirilgan programmalash (OYP) zamonaviy texnologiyalardan bo’lib uning negizida ob’ekt (object) tushunchasi yotadi. Shuning uchun bu texnologiyani ob’ektga- mo’ljallangan yoki ob’ektli texnologiya ham deydilar. Ob’ekt bizga programmalash kursining kirish qismidan ma’lum bo’lgan yozuv, aralash tip (record) tipiga o’xshashdir. Ob’ektga yozuvdan farqliroq nafaqat ma’lumotlar, balki ularni qayta ishlash uchun kerakli bo’lgan algoritmlar (qismprogrammalar) saqlanadi. Ta’rif: Ob’ekt- bu shunday strukturadirkim uning komponentalarini turli tipli o’zaro bog’liq ma’lumotlar va bu ma’lumotlarni ishlatadigan qismprogrammalar (protsedura va funksiyalar) tashkil qiladi. Ob’ektni ma’lumotlarning yangi tipi ham deyish mumkin. Shu asosda Cumula67 tilidan boshlab yangi OYP texnologiyasi paydo bo’ldi va keyinchalik paskal va C++ tillarida rivojlantirildi. Texnologiya strukturaga va modulli programmalash texnologiyalariga suyanadi va ularni kengaytiradi.
118	3		Til protsessorlarining asosiy turlari.