Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Programmani matn moduli bo’yicha strukturalash (tarkiblash). Murakkab programma konstanta,o’zgaruvchilar, turlar, qismprogrammalardan iborat. Shuning uchun boshlang’ich modulni qismprogrammalar, ya’ni protsedura va funksiyalarga nisbatan tarkiblash (tartiblash) maqsadga muvofiq.
Faraz qilaylik Pascal oilasiga qarashli tillar berilgan. Bu tillarda programmaning umumiy strukturasi quyidagicha berish mumkin.
Program ;

Procedure P1(P1 parametrlari );

;
Begin

End;
Procedure P2(P2 parametrlari );

;
Begin

End;_____________________________________________________
Begin

;
P1(faktik parametrlar);

P2(faktik parametrlar);

End.

Strukturada uchta asosiy komponentalarni ajratish mumkin

1. Programma sarlavhasi

   
   

2. Protseduralar (funksiyalar) tasvirlanishi

   
   

d) Programma tanasi. Operatorlar va qismprogrammalarga murojaatlar.

Aytish kerakkim, formal va faktik parametrlar orasidagi aloqalarni tashkil qilish programmalash tizimining translyatori zimmasiga yuklanadi.

232	2		Ob’ekt modullar va yuklanadigan fayllar. Ob’ekt modullar va yuklanadigan fayllar. Boshlang’ich programma matnini translyatsiya qilib ob’ekt modullarni hosil qilamiz. Ob’ekt modul .obj kengaymali faylda saqlanadi, ya’ni p.pas  translyator  p.obj Keyingi qadamda bitta yoki bir nechta ob’ekt modullardan bajariladigan (yuklanadigan) .exe yoki .com fayllarni hosil qilamiz. Bu ish maxsus Link programmasi yordamida bajariladi, ya’ni P.obj  Link  P.exe yoki P.obj  Link  P.com Link yordamida bir nechta ob’ekt modullarni birlashtirib yagona programmani hosil qilish ham mumkin. Masalan, Link P1+P2+P2, P.exe. Programmalash tizimlarining kutubxonalari elementlari, ya’ni programmalar (modullar) ustida amallar bajarish uchun maxsus utilitalar (yordamchi programmalar) ham ishlatiladi. Masalan, BP muhitida tpumover.exe utilitasi qo’llaniladi. U bilan ishlash sxemasini quyidagicha berish mumkin. Tpumover bu yerda .tpu kengaymali faylni yoki .tpl kengaymali faylni bildiradi. esa aniq amalni anglatadi, ya’ni +unit_nomi – blokni kutubxonaga qo’shish. -unit_nomi – blokni kutubxonadan o’chirish. *unit_nomi – blokni kutubxonadan o’chirmasdan ajratib olish.
233	2